Điện về bừng sáng bản làng

Có điện, đời sống của người dân thôn Bản Mù, xã Văn Quan được cải thiện về vật chất và tinh thần

Theo thống kê của Sở Công Thương, cuối năm 2020, toàn tỉnh vẫn còn 22 thôn, bản với khoảng 2.870 hộ dân chưa biết đến ánh sáng điện lưới. Thế nhưng chỉ sau vài năm, con số “trắng điện” đã được xóa bỏ, thay bằng những nếp nhà sáng đèn khắp vùng núi. Hành trình thay đổi mạnh mẽ ấy bắt đầu từ những bản làng xa xôi nhất…

Điện về bản, đổi thay cuộc sống

Chiều cuối thu, con đường bê tông dẫn vào thôn Bản Mù, xã Văn Quan trở nên thân thuộc khi chúng tôi trở lại sau gần 5 năm. Những mái ngói cũ phủ màu thời gian vẫn còn đó nhưng không khí đã khác hẳn. Trong từng nếp nhà sàn ở lưng chừng đồi, ánh điện tỏa sáng...

Từ nguồn vốn chương trình cấp điện nông thôn từ lưới điện quốc gia giai đoạn 2015–2020 (dự án 2081) của Chính phủ, đầu năm 2021, 75 hộ dân thôn Bản Mù lần đầu tiên được sử dụng điện. Sau gần 5 năm, dòng điện ấy không chỉ mang ánh sáng đến từng mái nhà, mà còn thắp lên niềm tin về một cuộc sống mới.

Trong gian nhà sàn truyền thống, cạnh chiếc đèn dầu cũ vẫn treo nơi vách, ông Chu Văn Trọng rót chén trà nóng, xúc động: Hơn 55 tuổi, tôi mới thấy ánh điện sáng thế này. Ngày trước muốn pha ấm trà phải nhóm bếp cả tiếng, giờ vài phút là có nước sôi. Con cháu có đèn học, có ti vi để biết chuyện bốn phương. Cuộc sống tiện nghi hơn nhiều. Chúng tôi cũng học cách làm ăn để thoát nghèo bền vững.

Cán bộ Đội Quản lý Điện lực khu vực Văn Quan kiểm tra công tơ điện

Không chỉ Bản Mù, năm 2023, 62 hộ người Dao ở thôn Làng Khả, xã Nhất Hòa cũng đã được kéo điện lưới quốc gia. Ông Triệu Hiếu Chi, Bí thư Chi bộ, Trưởng thôn Làng Khả phấn khởi: Từ khi có điện lưới, đời sống khác hẳn. Năm 2022, thôn có 53 hộ nghèo và cận nghèo, nay chỉ còn 24 hộ. Gần 80% số hộ mua được tivi, tủ lạnh, máy xay xát...

Ông Dương Hữu Phong, Chủ tịch UBND xã Nhất Hòa cho biết: Điện đã thay đổi hẳn diện mạo bản làng. Nhiều hộ đã đầu tư máy móc chế biến nông sản, mở rộng sản xuất. Nhờ đó, tỷ lệ hộ nghèo của xã giảm còn 13,6%. Quan trọng hơn, có điện, bà con yên tâm gắn bó với quê hương, không bỏ bản đi nơi khác làm ăn.

Trong giai đoạn 2020 – 2025, các dự án điện, đặc biệt là dự án 2081 đã tạo ra bước chuyển rõ nét ở vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn trên địa bàn tỉnh. Theo Sở Công Thương, đến nay 100% xã, phường, thôn, bản trong tỉnh đã có điện; tỷ lệ hộ dân được sử dụng điện đạt 99,88% (hơn 207.000 hộ), trong đó khu vực nông thôn đạt 99,85%. Riêng dự án 2081 đã góp phần quan trọng để xóa bỏ tình trạng “bản trắng” điện lưới quốc gia, đưa điện đến hàng nghìn hộ vùng cao, biên giới.

Chung sức đưa điện về vùng khó

Những năm qua, việc đưa điện lưới quốc gia đến vùng cao, vùng khó khăn luôn được tỉnh xác định là một trong những nhiệm vụ trọng tâm. Tỉnh đặt ra mục tiêu, phấn đấu đến năm 2025, tỷ lệ hộ dân được sử dụng điện lưới quốc gia và các nguồn điện phù hợp khác đạt 99,6%. Đây không chỉ là hạ tầng thiết yếu, mà còn là “đòn bẩy” phát triển kinh tế – xã hội, nâng cao đời sống người dân.

Ông Đinh Kỳ Giang, Phó Giám đốc Sở Công Thương nhấn mạnh: Ngành công thương đóng vai trò nòng cốt trong việc triển khai đưa điện về vùng khó khăn. Ngành đã tham mưu cho tỉnh xây dựng và triển khai quy hoạch phát triển điện lực, làm đầu mối phối hợp với Công ty Điện lực Lạng Sơn trong việc huy động nguồn vốn, lựa chọn danh mục đầu tư, ưu tiên cho những thôn bản vùng sâu, vùng biên giới. Đồng thời, phối hợp với các địa phương trong việc vận động Nhân dân bàn giao mặt bằng, tạo thuận lợi để thi công công trình đúng tiến độ. Ngoài ra ngành còn định hướng phát triển năng lượng tái tạo ở vùng sâu khó kéo điện, góp phần bổ sung nguồn cung và từng bước đa dạng hóa hình thức cấp điện.

Là đơn vị trực tiếp triển khai cấp điện lưới cho vùng nông thôn, từ năm 2020 đến nay, Công ty Điện lực Lạng Sơn đã thực hiện hàng loạt dự án cải tạo, nâng cấp lưới điện bằng nhiều nguồn vốn: ngân sách từ dự án 2081, vốn ngành điện, vốn vay ưu đãi (ADB, kfW, DEP1, DEP2), cùng vốn của các địa phương. Trong đó, dự án 2081 được đánh giá có quy mô lớn và mang lại hiệu quả rõ rệt.

Ông Phạm Ngọc Việt, Trưởng Phòng Kỹ thuật, Công ty Điện lực Lạng Sơn cho biết: Dự án 2081 đã xây dựng, cải tạo hơn 281 km đường dây trung áp; 84 trạm biến áp với tổng dung lượng 5.295 kVA; gần 609 km đường dây hạ áp, với tổng vốn gần 641 tỷ đồng. Ngoài ra, công ty còn đầu tư cải tạo thêm hơn 53 km đường dây trung thế, 87 trạm biến áp, 352 km đường dây hạ thế, với số vốn 287,5 tỷ đồng. Những hạng mục này đã góp phần nâng cao năng lực cung cấp điện, giảm tình trạng quá tải, đảm bảo điện áp ổn định cho người dân, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho sản xuất và sinh hoạt ở nông thôn, vùng cao.

Chia sẻ về những kết quả cụ thể, kỹ sư Nông Văn Thuấn, Phó Đội trưởng Đội Quản lý Điện lực khu vực Văn Quan cho biết: Trong giai đoạn 2020 – 2025, thực hiện mục tiêu xóa “trắng” thôn, bản chưa có điện lưới quốc gia, đơn vị đã triển khai dự án 2081, xây dựng đường dây trung thế, hạ thế và trạm biến áp với tổng vốn hơn 70 tỷ đồng. Dự án với 300 hộ dân ở 7 thôn thuộc xã Văn Quan, Tân Đoàn, Điềm He được hưởng lợi. Quá trình triển khai không hề dễ dàng, có nơi anh em phải cõng từng cuộn dây vượt núi, băng suối để đưa vật tư vào bản. Có những nơi ban đầu, một số hộ chưa hiểu chủ trương nên còn ngần ngại hiến đất giải phóng mặt bằng. Chúng tôi cùng chính quyền phải kiên trì đến từng nhà vận động, giải thích ý nghĩa công trình. Nhờ vậy, nhiều hộ đã tự nguyện hiến đất, chặt cây để dựng cột điện. Khoảnh khắc nhìn ánh điện bừng sáng trong mắt trẻ nhỏ, trên gương mặt người già, mọi mệt nhọc đều tan biến.

Nhờ sự nỗ lực đồng bộ, đến cuối năm 2023, toàn tỉnh đã xóa bỏ hoàn toàn các thôn, bản “trắng” điện. Trong tổng số 2.870 hộ dân từng chưa có điện, đã có 2.340 hộ được sử dụng điện lưới quốc gia. Qua đó, nâng tỷ lệ hộ dân có điện trên toàn tỉnh đạt 99,74%, riêng khu vực nông thôn đạt 99,65%. Đến hết tháng 8/2025, con số này tiếp tục nâng lên 99,85% ở khu vực nông thôn.

Từ một tỉnh từng có hàng chục bản chưa có điện, nay Lạng Sơn đã phủ sáng toàn bộ lưới điện quốc gia. Dòng điện đi vào từng bữa cơm, chén trà, trang sách, trở thành động lực phát triển kinh tế – xã hội.

Hiện toàn tỉnh còn 255 hộ dân chưa có điện, chủ yếu ở núi cao, địa hình chia cắt. Để tháo gỡ, Sở Công Thương đã tham mưu UBND tỉnh đăng ký dự án “Cấp điện nông thôn sử dụng vốn Chương trình SETP-EU”. Tuy nhiên, do vướng mắc về quy định vốn đầu tư công và ODA, dự án chưa thể triển khai. Trong thời gian tới, ngành công thương tiếp tục tập trung nâng cao chất lượng hạ tầng điện nông thôn; phối hợp, chỉ đạo Công ty Điện lực cải tạo, nâng cấp đường dây, trạm biến áp cũ, xử lý quá tải, điện yếu; khuyến khích phát triển điện mặt trời, thủy điện nhỏ để bổ sung nguồn. Đồng thời, huy động đa dạng nguồn vốn từ ngân sách, xã hội hóa và chương trình hỗ trợ của trung ương, hướng tới mục tiêu đến năm 2030, 100% hộ dân được sử dụng điện ổn định, bền vững – góp phần nâng tầm đời sống, mở ra tương lai mới cho vùng biên cương Xứ Lạng.

MINH KHƯƠNG