Điều chỉnh biểu thuế lũy tiến để người dân không sợ nộp thuế

Bên cạnh nội dung liên quan đến mức giảm trừ gia cảnh trong dự án sửa đổi Luật TNCN (thay thế), một trong những nội dung nhận được sự quan tâm, chú ý là đề xuất nghiên cứu, điều chỉnh biểu thuế lũy tiến từng phần đối với thu nhập từ tiền lương tiền công của cá nhân cư trú.

Biểu thuế lũy tiến từng phần áp dụng đối với thu nhập từ tiền lương, tiền công với 7 bậc thuế hiện tại gồm 5%, 10%, 15%, 20%, 25%, 30% và 35%. Nhiều ý kiến cho rằng, biểu thuế lũy tiến từng phần hiện hành là chưa hợp lý, quá nhiều bậc, giãn cách giữa các bậc quá hẹp dễ dẫn đến nhảy bậc thuế khi tổng hợp thu nhập vào cuối năm làm tăng số thuế phải nộp, số lượng phải quyết toán thuế tăng một cách không cần thiết trong khi số thuế phải nộp thêm không nhiều… Một số ý kiến thì cho rằng mức thu thuế quá cao, tận thu người nộp thuế.

Lương cao thì vui nhưng…cũng là gánh nặng

Chị Quỳnh Anh, một nhân viên làm trong lĩnh vực truyền thông cho biết, Tết Nguyên đán vừa rồi chị háo hức khi biết được nhận thưởng Tết là 30 triệu đồng. Tuy nhiên, khi khấu trừ TNCN chị chỉ nhận về 26 triệu đồng.

Nhẩm tính, chị Quỳnh Anh cho biết, số tiền 26 triệu đồng chỉ đủ chi trả cho Tết chứ không dư ra được đồng nào. Chi phí quà cáp biếu bố mẹ hai bên mất khoảng 10 triệu đồng. Sắm sửa cây cảnh trưng Tết cũng hết thêm 3 triệu. Còn một khoản 7 triệu dành cho việc lì xì cho người thân, gia đình, bạn bè. Số còn lại, chị Quỳnh Anh dùng để mua thực phẩm, hoa quả, bánh kẹo trong dịp Tết.

Tuy nhiên, chị Quỳnh Anh cho biết, mọi khoản chi tiêu đều phải dè xẻn vì nhiều mặt hàng thiết yếu đã tăng giá mạnh so với năm ngoái. Như thịt heo, rau xanh, hay kể cả chi phí tàu xe về quê cũng tăng. Chưa kể, gia đình chị vừa mua một căn hộ chung cư, số tiền lãi và gốc phải trả ngân hàng mỗi tháng là 15 triệu đồng, chiếm phần lớn thu nhập của hai vợ chồng.

Theo quy định hiện hành, tiền thưởng Tết được tính gộp vào thu nhập chịu thuế và áp dụng biểu thuế lũy tiến từng phần. Điều này khiến người lao động có thu nhập cao hơn một chút đã phải chịu thuế suất cao hơn, từ 10% đến 35%.

Biểu thuế lũy tiến quá nhiều bậc với độ giãn cách hẹp đã khiến người dân e ngại việc đóng thuế. Ảnh: MINH TRÚC

Còn chị Hải Hậu (Thành Công, Hà Nội), cho biết mức lương hiện tại của chị là 20 triệu đồng/tháng và chị đang chịu mức thuế suất 5%. Tuy nhiên, sau Tết chị được tăng lương lên mức 25 triệu đồng, nhẩm tính thì chị thấy mình phải chịu mức thuế suất 10%.

Với một người phụ thuộc thì mỗi tháng chị phải đóng 710 nghìn đồng tiền thuế. "Với chi phí ở thành phố lớn thì mức thu nhập của tôi không phải cao, và mức thuế cũng ngốn một phần trong chi phí sinh hoạt", chị Hậu nói.

Mặt khác, không ít ý kiến cho rằng nhiều quy định bất cập khiến người làm công ăn lương đóng TNCN cao hơn so với người kinh doanh.

Biểu thuế lũy tiến hiện nay. Ảnh: MINH TRÚC

Giảm bậc thuế và giãn khoảng cách các mức là một giải pháp

Trao đổi với PV, Luật sư Trương Thanh Đức - Trọng tài viên quốc tế VIAC - khẳng định, có rất nhiều quy định bất hợp lý liên quan đến TNCN. Ngoài mức giảm trừ gia cảnh đã lạc hậu nhiều năm, thì biểu thuế lũy tiến cũng không hợp lý. Hiểu theo nguyên tắc chung thì càng có thu nhập cao thì càng phải đóng thuế nhiều.

Tuy nhiên, theo ông Đức, thực tế hàng hóa và nhiều chi phí sinh hoạt đều tăng hằng năm nên khi lương tăng thì việc chi trả cho cuộc sống cũng gặp nhiều khó khăn. Cộng thêm khi lương tăng thì người dân phải đóng thuế ở mức cao hơn, việc này càng khiến cuộc sống người dân chật vật.

Do đó, theo ông Đức cần phải giảm thuế suất TNCN xuống để khuyến khích người làm công ăn lương. Không có lý do gì để TNCN ở mức cao nhất đến 35%, cao gần gấp đôi thuế thu nhập doanh nghiệp.

Ông cho rằng các bậc thuế suất đối với người làm công ăn lương quá dày. Các bậc ở mức thấp thì nhảy nhanh, còn mức thuế suất cao thì nhảy chậm. Chính vì vậy cần nghiên cứu thu gọn lại các bậc thuế, nhất là những bậc 1 và 2.

Ông Đức kiến nghị, cơ quan quản lý nhà nước có thể giảm bậc thuế theo hướng rút từ 7 bậc xuống còn 4 bậc để đơn giản hóa trong thực hiện đồng thời vẫn có thể không giảm nguồn thu. Cụ thể các bậc gồm 5%, 10%, 20% và 30%. Đi kèm việc giảm bậc thuế là nâng khoảng cách giữa các bậc.

Ví dụ, mức 20% chỉ áp dụng cho thu nhập chịu thuế trên 50 triệu đồng/tháng và mức cao nhất 30% là cho người có thu nhập chịu thuế từ 150 triệu đồng/tháng. “Giảm bậc thuế và nâng khoảng cách giữa các bậc chịu thuế để thực hiện đơn giản nhưng không lo thất thu bởi người nộp thuế sẽ không tìm cách tránh né. Các khoảng cách chịu thuế này vẫn bao quát trong số lượng người làm công ăn lương là đối tượng chính nộp TNCN”.

Còn TS. Nguyễn Quốc Việt - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế chính sách (VEPR) kiến nghị cơ quan soạn thảo nên điều chỉnh biểu thuế giảm xuống 5 bậc và kéo giãn khoảng cách giữa các bậc thuế. Bởi theo ông Việt, khoảng cách giữa các bậc thuế hiện hành, đặc biệt từ bậc 4 đến bậc 5 (18 triệu đồng đến 32 triệu đồng) đang là một gánh nặng vô hình, khiến thu nhập thực của người lao động không được cải thiện đáng kể.

“Lấy ví dụ, một người lao động có thu nhập 20 triệu đồng/tháng sau giảm trừ gia cảnh và một người phụ thuộc sẽ phải chịu thuế suất 5%. Nhưng chỉ cần thu nhập tăng thêm 5 triệu đồng, họ sẽ bị đẩy lên bậc thuế 10%, dẫn đến việc nộp thuế cao hơn đáng kể. Biểu thuế hiện tại đang khiến người dân e ngại việc tăng thu nhập vì phải đối mặt với mức thuế cao hơn”, ông Việt nói.

Cũng theo chuyên gia thuế, TS Nguyễn Ngọc Tú, biểu thuế hiện tại có 7 bậc là quá dày, làm tăng gánh nặng với người nộp thuế bởi việc chuyển bậc rất nhanh. Từ đó, ông Tú kiến nghị số bậc trong biểu thuế nên giảm từ 7 bậc xuống còn 5 bậc. Mức thuế suất cao nhất là 35% phải hạ xuống tối đa chỉ 25%, các bậc còn lại sắp xếp phù hợp để mỗi bậc thuế suất cách nhau 5%. Như vậy, biểu thuế 5 bậc có thể ở các mức thuế suất lần lượt là 5%, 10%, 15%, 20%, 25%”.

Đồng thời ông Tú nhấn mạnh, biểu thuế hiện tại quy định ngưỡng thu nhập tính thuế trên 80 triệu đồng/tháng phải chịu mức thuế suất 35% là rất cao, ngưỡng này nên tăng lên gấp đôi tối thiểu phải đạt 150 - 160 triệu đồng/tháng.

Theo các chuyên gia, việc giảm số bậc và nới rộng khoảng cách thu nhập trong các bậc thuế sẽ đảm bảo điều tiết ở mức cao hơn vào những người có thu nhập ở bậc thuế cao. Điều này giúp người nộp thuế ở bậc đầu tiên, nhất là lao động trẻ, có điều kiện tích lũy thu nhập để đầu tư nâng cao năng lực bản thân và ổn định cuộc sống. Đây là việc cần thiết thay đổi trong bối cảnh giá nhà đất và các chi phí dịch vụ liên quan trực tiếp đến cuộc sống của người dân tại các đô thị lớn ngày càng đắt đỏ.

Giữ nguyên 7 bậc thuế nhưng giãn cách các bậc

Còn ông Nguyễn Văn Phụng, nguyên Cục trưởng Cục Thuế doanh nghiệp lớn (Tổng cục Thuế) nhìn nhận, xét về tính công bằng và kỹ thuật quản lý, một biểu thuế càng nhiều bậc thì càng thể hiện sự công bằng. Nhưng một biểu thuế có nhiều bậc sẽ khó quản lý nếu cơ quan quản lý bằng phương pháp thủ công.

Nhưng với sự phát triển của khoa học công nghệ và ứng dụng TTNT vào quản lý thì biểu thuế nhiều bậc hay ít bậc không tạo ra gánh nặng cho quản lý. Do đó, ông Phụng ủng hộ việc xây dựng một biểu thuế lũy tiến nhiều bậc.

Về độ giãn cách của biểu thuế, chuyên gia Phụng nhận định, biểu thuế hiện hành đang lấy y nguyên từ biểu thuế của pháp lệnh thuế TNCN đối với người có thu nhập cao. Và với mức độ giãn cách hẹp như vậy thì thuế tăng rất nhanh.

Vì vậy, trong lần sửa đổi này, đề nghị giãn cách các bậc của biểu thuế nhưng vẫn giữ nguyên biểu thuế với 7 bậc. Như vậy vừa đảm bảo tính công bằng, đáp ứng sự hợp lý giữa các loại thu nhập khác nhau.

MINH TRÚC