Điều chỉnh thời gian phổ biến thông tin thống kê quan trọng phục vụ tốt hơn sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước và các cấp chính quyền

Cục Thống kê Quảng Trị họp báo công bố số liệu thống kê KT-XH của tỉnh 6 tháng đầu năm 2024 - Ảnh: H.V.A

Nghị định số 62/2024/NĐ-CP ngày 7/6/2024 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều, phụ lục của Nghị định số 94/2016/NĐ-CP ngày 1/7/2016 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Thống kê và Nghị định số 94/2022/NĐ-CP ngày 7/11/2022 của Chính phủ quy định nội dung chỉ tiêu thống kê thuộc hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia và quy trình biên soạn chỉ tiêu tổng sản phẩm trong nước, chỉ tiêu tổng sản phẩm trên địa bàn tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.

Mục đích của nghị định là thay đổi thời gian phổ biến Báo cáo KT-XH tháng, quý I, 6 tháng, 9 tháng và năm từ “ngày 29 của tháng báo cáo (riêng tháng Hai là ngày cuối tháng)” thành “ngày 6 của tháng kế tiếp sau kỳ báo cáo” đảm bảo cho việc thu thập, biên soạn thông tin thống kê phản ánh chính xác, đầy đủ, đúng bản chất của một kỳ báo cáo, đặc biệt là kỳ báo cáo tháng phục vụ kịp thời cho các cơ quan Đảng, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và chính quyền các cấp trong lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, điều hành.

Quan điểm là thu thập, biên soạn thông tin thống kê phản ánh chính xác, đầy đủ, đúng bản chất của kỳ báo cáo; thống nhất thông tin, số liệu trong công bố, phổ biến một số chỉ tiêu kinh tế tổng hợp do Bộ Kế hoạch và Đầu tư (Tổng cục Thống kê) và bộ, ngành biên soạn, công bố, đặc biệt là các chỉ tiêu liên quan đến thu, chi ngân sách, xuất, nhập khẩu hàng hóa... đảm bảo thông tin, số liệu có độ tin cậy cao, phản ánh sát hơn với diễn biến tình hình KT-XH của cả nước. Việc thay đổi thời gian công bố thông tin thống kê cũng giúp ngành thống kê có đủ thời gian để kiểm tra, tổng hợp dữ liệu, biên soạn các báo cáo chuyên ngành giúp nâng cao chất lượng báo cáo thống kê.

Cụ thể thời gian phổ biến một số thông tin thống kê quan trọng theo Nghị định 62/2024/NĐCP ngày 7/6/2024 được quy định là:

Số liệu chính thức chỉ số giá tiêu dùng (CPI): ngày 6 của tháng kế tiếp sau tháng báo cáo; số liệu ước tính tỉ lệ lao động đã qua đào tạo có bằng, chứng chỉ: ngày 6 của tháng kế tiếp sau quý báo cáo; số liệu sơ bộ tỉ lệ lao động đã qua đào tạo có bằng, chứng chỉ: ngày 6 của tháng đầu tiên của quý thứ hai sau quý báo cáo; số liệu ước tính tỉ lệ thất nghiệp: ngày 6 của tháng kế tiếp sau quý báo cáo; số liệu sơ bộ tỉ lệ thất nghiệp: ngày 6 của tháng đầu tiên của quý thứ hai sau quý báo cáo; báo cáo KT-XH tháng, quý I, quý II và 6 tháng, quý III và 9 tháng, quý IV và cả năm: ngày 6 của tháng kế tiếp sau kỳ báo cáo.

Điều tra viên thực hiện cuộc điều tra, thu thập thông tin về tình hình KT-XH của 53 dân tộc thiểu số năm 2024 tại huyện Hướng Hóa - Ảnh: H.V.A

Thời gian công bố số liệu GDP cụ thể là: số liệu ước tính quý I; sơ bộ quý IV năm trước năm báo cáo: ngày 6 tháng 4 năm báo cáo; số liệu ước tính quý II, 6 tháng và ước tính cả năm lần 1; sơ bộ quý I: ngày 6 tháng 7 năm báo cáo; số liệu ước tính quý III và 9 tháng; sơ bộ quý II và 6 tháng: ngày 6 tháng 10 năm báo cáo; số liệu ước tính quý IV và ước tính cả năm lần 2; sơ bộ quý III và 9 tháng: ngày 6 tháng 1 năm kế tiếp sau năm báo cáo; số liệu sơ bộ cả năm: ngày 6 tháng 10 năm kế tiếp sau năm báo cáo; số liệu chính thức cả năm và theo quý của năm báo cáo: ngày 6 tháng 10 năm thứ hai kế tiếp sau năm báo cáo.

Thời gian công bố số liệu GRDP: số liệu ước tính quý I; sơ bộ quý IV năm trước năm báo cáo: ngày 1 tháng 4 năm báo cáo; số liệu ước tính quý II, 6 tháng và ước tính cả năm lần 1; sơ bộ quý I: ngày 1 tháng 7 năm báo cáo; số liệu ước tính quý III và 9 tháng; sơ bộ quý II và 6 tháng: ngày 1 tháng 10 năm báo cáo; số liệu ước tính quý IV và ước tính cả năm lần 2; sơ bộ quý III và 9 tháng: ngày 1 tháng 12 năm báo cáo; số liệu sơ bộ cả năm: ngày 1 tháng 10 năm kế tiếp sau năm báo cáo; số liệu chính thức cả năm và theo quý của năm báo cáo: ngày 1 tháng 10 năm thứ hai kế tiếp sau năm báo cáo.

Để có số liệu thống kê công bố đến người dùng tin, Tổng cục Thống kê thực hiện quy trình nhiều bước từ xác định nhu cầu thông tin; chuẩn bị, thu thập thông tin đến xử lý thông tin; phân tích và dự báo; phổ biến thông tin thống kê; sau cùng là tư liệu hóa và đánh giá chất lượng thông tin. Khi công bố một chỉ tiêu thống kê, thường thông tin thống kê không có sẵn để chiết xuất mà phải thu thập từ nhiều nguồn: dữ liệu hành chính, báo cáo thống kê, điều tra thống kê...

Các nguồn tin này đều bắt đầu được thu thập từ cơ sở và gửi đến các cục thống kê cấp tỉnh. Tại thống kê địa phương, số liệu này được kiểm tra, tổng hợp sau đó gửi lên các đơn vị nghiệp vụ chuyên ngành thuộc Tổng cục Thống kê.

Tại đây, các số liệu cũng trải qua quá trình tổng hợp, xác minh, phân tích từ vụ chuyên ngành đến vụ tổng hợp chung. Qua mỗi công đoạn đều cần thời gian xử lý, ít nhất từ 1-2 ngày. Đó là chưa kể phải xử lý dữ liệu chiết xuất từ dữ liệu hành chính hay số liệu từ chế độ báo cáo của các bộ, ngành, tập đoàn, tổng công ty...

Theo lịch phổ biến thông tin thống kê trước đây, Tổng cục Thống kê công bố Báo cáo KT-XH tháng vào ngày 29 hằng tháng, điều đó có nghĩa số liệu thống kê thu thập để xử lý không phải là số trọn vẹn của tháng.

Tổng cục Thống kê đề xuất Chính phủ thay đổi thời gian phổ biến thông tin thống kê là vì những lý do: Thực hiện theo yêu cầu của Chính phủ, số liệu thống kê phải thống nhất giữa các cơ quan, địa phương và phản ánh tình hình KTXH trọn tháng, quý, năm báo cáo.

Mặt khác, xuất phát từ thực trạng công tác thống kê hiện nay, quy trình thu thập, tổng hợp, biên soạn thông tin thống kê phải được thực hiện sớm để cơ quan thống kê có đủ thời gian tổng hợp, kiểm tra, xác minh thông tin từ cấp huyện, cấp tỉnh đến trung ương dẫn đến những hạn chế, bất cập như: Thông tin thu thập phản ánh không đầy đủ, chưa đúng thực tế hoạt động của các đơn vị theo tháng hành chính, không phản ánh đúng thuật ngữ số liệu trong tháng, quý; số liệu có sự gối đầu từ tháng trước sang tháng sau, quý trước sang quý sau.

Hơn nữa, với quy định công bố vào ngày 29 hằng tháng theo Nghị định số 94/2016/NĐCP ngày 1/7/2016 thì dẫn đến xung đột, dễ gây hiểu nhầm cho người sử dụng thông tin thống kê đối với một số chỉ tiêu thống kê kinh tế tổng hợp do Tổng cục Thống kê công bố và do bộ, ngành có liên quan công bố vì thời điểm công bố, thời kỳ số liệu khác nhau.

Thời gian kiểm tra, rà soát, tính toán, tổng hợp và biên soạn các chỉ tiêu tổng hợp ngắn, gấp, đặc biệt là thông tin, dữ liệu hành chính tổng hợp từ báo cáo của các bộ, ngành, UBND cấp tỉnh; thời gian thu thập thông tin tại địa bàn ngắn và có nhiều cuộc điều tra cùng diễn ra nên tạo áp lực lớn đối với cơ quan thống kê...

Để khắc phục những bất cập nêu trên, đồng thời bảo đảm cho việc thu thập, biên soạn thông tin thống kê phản ánh chính xác, đầy đủ, đúng bản chất của một kỳ báo cáo đặc biệt là kỳ báo cáo tháng, cần thiết phải thay đổi lịch công bố, phổ biến thông tin thống kê.

Việc quy định thời gian công bố, phổ biến Báo cáo KT-XH tháng, quý I, quý II và 6 tháng, quý III, 9 tháng, quý IV và cả năm vào ngày 6 của tháng tiếp theo sau kỳ báo cáo là cơ sở đảm bảo cho việc thu thập, biên soạn thông tin thống kê phản ánh chính xác, đầy đủ, đúng bản chất của một kỳ báo cáo, đặc biệt là kỳ báo cáo tháng. Những thông tin thống kê này phục vụ chính xác, kịp thời các cơ quan Đảng, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và chính quyền các cấp trong lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, điều hành.

Việc quy định thời gian công bố, phổ biến Báo cáo KT-XH tháng, quý I, quý II và 6 tháng, quý III, 9 tháng, quý IV và cả năm là vào ngày 6 của tháng tiếp theo sau kỳ báo cáo có ưu điểm là: thông tin, số liệu thu thập từ đối tượng cung cấp thông tin phản ánh đầy đủ diễn biến sản xuất kinh doanh của một kỳ báo cáo (tháng, quý I, 6 tháng, 9 tháng và năm) góp phần tăng tính chính xác của số liệu, phản ánh sát hơn tình hình thực tế.

Nguồn thông tin phục vụ biên soạn một số chỉ tiêu tổng hợp như GDP, GRDP được cập nhật, đầy đủ hơn. Ngành thống kê có đủ thời gian để kiểm tra, tổng hợp dữ liệu, biên soạn các báo cáo chuyên ngành giúp nâng cao chất lượng báo cáo. Số liệu tổng hợp có độ tin cậy cao hơn, phản ánh sát hơn với diễn biến tình hình KT-XH cả nước.

Ngoài ra, quy định thời gian công bố, phổ biến Báo cáo KT-XH tháng, quý I, quý II và 6 tháng, quý III, 9 tháng, quý IV và cả năm là vào ngày 6 của tháng tiếp theo sau kỳ báo cáo còn là cơ sở để thống nhất thông tin, số liệu trong công bố, phổ biến một số chỉ tiêu kinh tế tổng hợp do Bộ Kế hoạch và Đầu tư (Tổng cục Thống kê) và bộ, ngành biên soạn, công bố.

Nghị định số 62/2024/NĐ-CP quy định mới về lịch phổ biến một số thông tin thống kê là theo xu hướng của thế giới và đáp ứng yêu cầu quản lý, điều hành của Chính phủ và chính quyền các cấp. Điều chỉnh thời gian phổ biến một số thông tin thống kê quan trọng của cơ quan Thống kê Trung ương một cách phù hợp không chỉ tác động đối với ngành thống kê mà còn liên quan đến việc điều chỉnh thời gian tổ chức các kỳ họp điều hành của Chính phủ, UBND, HĐND các cấp. Thay đổi thời gian phổ biến một số thông tin thống kê theo Nghị định số 62/2024/NĐ-CP được Chính phủ ban hành tác động đến thời gian công bố số liệu của Tổng cục Thống kê và cả quá trình thu thập thông tin.

Do đó, khối lượng công việc Tổng cục Thống kê sẽ triển khai là rất lớn. Hiện nay, Tổng cục Thống kê đang tích cực rà soát nội dung các công việc cần thực hiện và xây dựng kế hoạch cụ thể triển khai Nghị định số 62/2024/NĐ-CP, như: ban hành lịch phổ biến thông tin thống kê năm 2024 sửa đổi; thay đổi thời gian nộp, nhận các báo cáo thống kê trong toàn ngành trên hệ thống phần mềm... để thực hiện lịch phổ biến thông tin thống kê điều chỉnh mới bắt đầu từ tháng 8/2024 nhằm sớm đưa Nghị định số 62/2024/NĐ-CP sớm đi vào cuộc sống.

TRẦN ÁNH DƯƠNG, Cục trưởng Cục Thống kê Quảng Trị