Điều khác thường trong vụ tàu chiến Mỹ đi qua eo biển Đài Loan lần đầu sau chuyến thăm của bà Pelosi

Tàu tuần dương USS Chancellorsville, một trong hai tàu chiến của Hạm đội 7 băng qua eo biển Đài Loan hôm 28/8 (Ảnh: AP/HD7).

Hạm đội 7 của Hải quân Mỹ cho biết trong một tuyên bố hôm Chủ nhật (28/8) rằng các tàu tuần dương mang tên lửa dẫn đường USS Antietam và USS Chancellorsville đã đi qua vùng biển quốc tế của eo biển Đài Loan. "Việc tàu chiến đi qua eo biển Đài Loan thể hiện cam kết của Mỹ đối với một khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở. Các lực lượng của Mỹ bay, ra khơi và hành động ở bất cứ nơi nào luật pháp quốc tế cho phép."

Giới quan sát phân tích nhận thấy có điểm đáng chú ý trong tuyên bố của Hạm đội 7 là họ không còn dùng cụm từ “vùng biển quốc tế” (international waters) như trong những tuyên bố trước đây, mà sử dụng cụm từ “các quyền tự do trên biển cả” (high seas freedoms).

Đây là sự điều chỉnh theo hướng phù hợp hơn với các thuật ngữ được sử dụng trong Công ước Liên Hợp Quốc về luật Biển 1982 (UNCLOS).

Đây không phải là lần đầu tiên 2 tàu chiến Mỹ cùng lúc băng qua eo biển Đài Loan song là lần đầu tiên hai tuần dương hạm thực hiện một hành động như vậy trong vài năm gần đây.

Tàu Mỹ băng qua eo biển Đài Loan (Ảnh: HĐ7).

Trước đây đã có các đợt hai tàu chiến Mỹ cùng băng qua eo biển Đài Loan là: Tháng 7/2018: tàu USS Mustin và USS Benfold. Tháng 10/2018: USS Curtis Wilbur và USS Antietam. Tháng 4/2019: USS William P. Lawrence và USS Stethem. Tháng 12/2020: USS John S McCain và USS Curtis Wilbur.

Có hai vấn đề đáng theo dõi trong sự kiện này là liệu các tàu chiến Mỹ có băng qua phía tây đường trung tuyến giả định ở eo biển Đài Loan và các chiến đấu cơ hay chiến hạm Trung Quốc có động thái khiêu khích nào với tàu chiến Mỹ hay không.

Trong lúc các tàu vẫn đang di chuyển, hãng CNN dẫn một thông báo từ phía Mỹ cho hay “không có sự can thiệp từ lực lượng quân sự nước ngoài cho đến lúc này”.

Hải quân Hoa Kỳ xác nhận một bản tin của Reuters nói rằng các tuần dương hạm USS Antietam và USS Chancellorsville đang thực thi nhiệm vụ. Các hành động như vậy thường kéo dài từ 8 đến 12 giờ và bị quân đội Trung Quốc giám sát chặt chẽ.

Các sĩ quan trên tàu USS Chancellorsville theo dõi tình hình qua màn hình (Ảnh: HĐ7)

“Bộ Quốc phòng” Đài Loan cho biết trong một thông cáo báo chí rằng hai tàu tuần dương của Mỹ đã đi qua eo biển Đài Loan theo hướng từ bắc xuống phía nam.

Ông Thi Nghị, người phát ngôn của Bộ Tư lệnh Chiến khu Miền Đông của Quân đội Giải phóng nhân dân Trung Quốc (PLA), nói rằng các tàu tuần dương của Hoa Kỳ đã đi qua eo biển Đài Loan vào ngày 28/8 và "đã công khai quảng cáo việc này", “Chiến khu Miền Đông PLA đã theo dõi giám sát toàn bộ quá trình hoạt động của chiến hạm Mỹ, nắm chắc tất cả mọi động thái”.

Ông cũng nói: "Lực lượng của Chiến khu Miền Đông giữ cảnh giác cao độ và sẵn sàng đánh bại bất cứ hành động khiêu khích nào".

Vào chiều Chủ nhật, “Bộ Quốc phòng” Đài Loan cho biết tính đến 17h, đã phát hiện 23 máy bay quân sự và 8 tàu chiến của Trung Quốc liên tục hoạt động trên vùng biển và vùng trời xung quanh Đài Loan, trong đó có 10 máy bay quân sự của PLA vượt qua Đường trung tâm của eo biển và đường kéo dài, tiến vào vùng trời Tây Nam Đài Loan. Lực lượng phòng vệ Đài Loan đã sử dụng máy bay, tàu chiến và hệ thống tên lửa trên bờ để theo dõi giám sát và ứng phó chặt chẽ.

Đây là lần đầu tiên tàu chiến Mỹ đi qua eo biển Đài Loan kể từ khi Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi dẫn đầu một phái đoàn thăm Đài Loan vào đầu tháng 8. Bà Pelosi tuyên bố về sự đoàn kết giữa Hoa Kỳ và Đài Loan trong chuyến thăm ngắn ngủi tới Đài Loan. Bắc Kinh đã bày tỏ sự không hài lòng mạnh mẽ với chuyến thăm Đài Loan của bà Pelosi và ngay lập tức tiến hành các cuộc tập trận quân sự quy mô lớn ở vùng biển xung quanh Đài Loan.

Một tuần sau chuyến thăm có tính lịch sử của bà Pelosi, có thêm 5 dân biểu Hoa Kỳ khác cũng đến thăm Đài Loan. Quân đội Trung Quốc đáp trả bằng cách tiến hành thêm các cuộc tập trận gần Đài Loan.

Sĩ quan trên tàu USS Chancellorsville quan sát hoạt động của PLA trên biển (Ảnh: HĐ7).

Vào thứ Năm tuần rồi (25/8), Thượng nghị sĩ Hoa Kỳ Marsha Blackburn đã đến Đài Loan để thăm và gặp nhà lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn vào sáng 26/8. Bà Blackburn là nghị sĩ Hoa Kỳ thứ ba trong tháng này dẫn đầu một phái đoàn tới Đài Loan, bất chấp sự phản đối của Bắc Kinh sau các chuyến thăm của Chủ tịch Hạ viện Hoa Kỳ Nancy Pelosi và Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Ed Markey.

Chính quyền Biden đã tìm cách tránh làm leo thang căng thẳng Mỹ-Trung thành xung đột, nhắc lại rằng các chuyến thăm của quốc hội là việc công thường lệ.

Hôm thứ Sáu, ông Ngô Chiêu Nhiếp, người đứng đầu cơ quan Ngoại giao Đài Loan nói rằng cuộc tập trận quân sự của Trung Quốc xung quanh Đài Loan có ý đồ nhằm phủ nhận hiện trạng eo biển Đài Loan là một vùng biển quốc tế.

Thu Thủy