Điều nên làm trước và sau khi tiêm vaccine Covid-19

Các chiến dịch tiêm chủng vaccine Covid-19 đã diễn ra trên toàn thế giới. Tại Việt Nam, máy bay vận chuyển lô vaccine AZD1222 đầu tiên do AstraZeneca sản xuất đã hạ cánh tới sân bay Tân Sơn Nhất, TP.HCM.

Ban Chỉ đạo quốc gia cho biết về lâu dài, người dân sẽ được tiêm vaccine ngừa Covid-19 miễn phí. Một phần nhỏ vaccine dịch vụ sẽ dành cho những người có khả năng chi trả cao hơn.

Điều nên làm khi tiêm vaccine

Về vấn đề này, tiến sĩ Kavita Patel, Giám đốc Điều hành Trung tâm Chính sách Y tế, Viện Brookings, Mỹ, đã đưa ra khuyến cáo cho người dân trước và sau khi tiêm vaccine ngừa Covid-19. Các khuyến cáo này được nữ chuyên gia đưa ra dựa trên các thông tin từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ.

Duy trì đeo khẩu trang

Theo tiến sĩ Kavita Patel, các vaccine được phân phối trên thị trường hiện nay như của Pfizer/BioNTech, Moderna, AstraZeneca mới có bằng chứng về hiệu quả trong việc ngăn ngừa bệnh nhân Covid-19 diễn biến nặng hoặc tử vong. Hiện tại, chưa có bằng chứng cho thấy vaccine Covid-19 làm giảm sự lây truyền của SARS-CoV-2.

Tiến sĩ Paul Offit, chuyên gia bệnh truyền nhiễm, Giám đốc Trung tâm Vaccine của Bệnh viện Nhi đồng Philadelphia, thành viên Ban Cố vấn Vaccine của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ, cho biết với các kết quả mà Pfizer/BioNTech, Moderda hay AstraZeneca công bố, hiệu quả kháng virus không phải là 100%.

Duy trì đeo khẩu trang, tuân thủ quy tắc phòng dịch Covid-19 là việc nên làm khi tiêm chủng vaccine. Ảnh: CNBC.

Do đó, vẫn sẽ có nhóm nhỏ người dân có thể bị mắc Covid-19 từ trung bình đến nặng sau khi tiêm vaccine. Vì thế, tại một số quốc gia, các chuyên gia khuyến cáo không nên đi du lịch sau khi tiêm vaccine Covid-19.

Vì vậy, tiến sĩ Patel, ngay cả khi đã tiêm chủng, người dân vẫn cần tuân thủ các quy định chống dịch như đeo khẩu trang, sát khuẩn tay, tránh tụ tập nơi đông người. Tại các khu vực tiêm chủng cũng cần đảm bảo công tác chống dịch, giãn cách tối thiểu 2 m, đo nhiệt độ, sát khuẩn tay.

Tiêm đủ 2 liều như khuyến cáo

Theo hướng dẫn cách ly với người đã được tiêm chủng vaccine Covid-19, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ khuyến cáo người dân cần tuân thủ tiêm đủ 2 liều. CDC cũng cho biết chưa thể chắc chắn một người đã được tiêm phòng vaccine Covid-19 có khả năng lây nhiễm virus và lây sang cho cộng đồng hay không.

Cơ quan này giải thích người có triệu chứng Covid-19 được cho là truyền virus nhiều hơn những người không biểu hiện triệu chứng lâm sàng. Do đó, tại Mỹ, CDC cho biết trong vòng 3 tháng kể từ khi được tiêm phòng, những người tiếp xúc F0 hoặc nguồn lây virus SARS-CoV-2 không cần phải cách ly nếu họ không có các triệu chứng lâm sàng.

Thẻ tiêm chủng của người dân tại Viamonte, Walnut Creek, California. Ảnh: Carlos Avila Gonzalez/Getty Images.

Báo cáo với nhân viên y tế về tiền sử bị dị ứng nếu có

Trường hợp bị sốc phản vệ, dị ứng nghiêm trọng vì vaccine được đánh giá là rất hiếm khi xảy ra. Tuy nhiên, một số người trên thế giới, trong đó có nhân viên y tế, đã có phản ứng dị ứng từ trung bình đến nặng sau khi tiêm vaccine mRNA của Moderna hay Pfizer/BioNTech.

Ngay trong hướng dẫn của Tổ chức Y tế Thế giới, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ, những người bị sốc, có tiền sử dị ứng cũng cần cân nhắc khi tiêm chủng. Nếu có bất kỳ vấn đề nào nói trên, bạn cần liên hệ và báo với nhân viên y tế để đề phòng những tình huống có thể xảy ra.

Bệnh nhân đã khỏi Covid-19 vẫn nên tiêm vaccine

Ngày càng nhiều nghiên cứu chỉ ra Covid-19 là kẻ thù lâu dài với bệnh nhân dù họ đã khỏi bệnh. Họ gặp phải các triệu chứng kéo dài như mệt mỏi, sương mù não, đau nhức cơ thể, đau đầu và nhiều vấn đề khác chưa thể lý giải.

Chính vì vậy, nhà vaccine học, Giáo sư, tiến sĩ Peter Hotez, Trưởng khoa Y học Nhiệt đới Quốc gia, Đại học Y Baylor, Houston, Mỹ, khuyến cáo bệnh nhân đã khỏi Covid-19 vẫn nên tiêm vaccine phòng ngừa. Theo vị chuyên gia này, “triệu chứng kéo dài của một số bệnh nhân không phải do virus đang hoạt động mà là những phản ứng viêm kéo dài với SARS-CoV-2”.

Sau khi tiêm vaccine, người dân cần chờ ít nhất 15-30 phút để theo dõi các tác dụng phụ và không nên tự lái xe ngay. Ảnh: NBC News.

Điều không nên làm khi tiêm vaccine

Trong các tài liệu của CDC, WHO, những cơ quan này cũng có khuyến cáo dành cho người dân sau khi tiêm vaccine cũng như độ tuổi cần đánh giá rủi ro.

Không tiêm vaccine nào khác trong vòng 14 ngày kể từ khi tiêm vaccine Covid-19

CDC khuyến cáo người dân không nên tiêm vaccine cúm, zona hay bất kỳ chế phẩm sinh học phòng ngừa nào trong vòng 14 ngày kể từ khi tiêm phòng vaccine Covid-19. Điều này để tránh có những phản ứng trong cơ thể khi 2 loại vaccine cùng lúc được nạp vào cơ thể.

Trong trường hợp xảy ra tình huống trên, người dân nên tuân thủ lộ trình tiêm 2 mũi vaccine Covid-19 và hỏi ý kiến của bác sĩ, nhân viên y tế để được hỗ trợ.

Không tiêm vaccine khi đang có triệu chứng hoặc nghi ngờ mắc Covid-19

Giáo sư, tiến sĩ Michael Ison, Trường Y Feinberg, Đại học Northwestern, Mỹ, cảnh báo nếu một người có kết quả dương tính với SARS-CoV-2 hoặc đang nghi mắc Covid-19 không nên đến các địa điểm tiêm chủng. Bởi những người này có thể là nguồn lây nhiễm SARS-CoV-2 ra cộng đồng, nhất là khi virus dễ lan truyền trong không khí.

Ông Michael khuyến cáo người dân đang nghi mắc Covid-19 nên báo ngay cho cơ quan y tế, thực hiện theo các chỉ dẫn đã ban hành.

Không lái xe ngay sau khi tiêm vaccine

CDC yêu cầu người dân sau khi tiêm vaccine phải đợi ít nhất 15 phút trước khi lái xe. Đặc biệt, những người có tiền sử dị ứng phải đợi ít nhất 30 phút.

Trẻ em cần tiếp tục được theo dõi thân nhiệt, nhịp thở, sự tỉnh táo, ăn - ngủ, da toàn thân, vùng tiêm, trong 24-48 giờ sau khi tiêm.

Theo các chuyên gia, thời gian trên là để theo dõi xem người dân có phản ứng hay gặp tác dụng phụ nghiêm trọng nào sau khi tiêm vaccine hay không. Nếu có thể, chúng ta không nên tự mình lái xe sau khi tiêm vaccine để đề phòng những tình huống bất ngờ.

Thông thường, các tác dụng có thể gặp phải gồm đau nhức và sưng tấy tại chỗ tiêm. Một số người có thể gặp các triệu chứng tương tự Covid-19: Sốt, mệt mỏi, đau đầu, ớn lạnh… Các tác dụng phụ này sẽ hết sau 2 tuần. Nếu gặp phải tình trạng bất thường, bạn nên báo ngay cho cơ quan y tế để được trợ giúp.

Ngoài ra, theo tài liệu hướng dẫn của Tổ chức Y tế Thế giới, nhóm có nguy cơ nhiễm SARS-CoV-2, người cao tuổi, trường hợp mắc các bệnh lý nền nên tiêm vaccine sớm.

Phụ nữ đang cho con bú nếu thuộc nhóm ưu tiên có thể tiêm vaccine. WHO không khuyến khích bà mẹ ngừng cho con bú sau khi tiêm.

WHO cũng khuyến cáo những người có tiền sử dị ứng nghiêm trọng với bất kỳ thành phần nào của vaccine không nên tiêm loại này. Vaccine của AstraZeneca không được khuyến cáo cho người dưới 18 tuổi. WHO đang chờ những nghiên cứu sâu hơn về vấn đề này.

Thiên Nhan