Điều trị và phòng ngừa các triệu chứng của HIV

Khi bạn nhiễm HIV mà không được điều trị hoặc dùng thuốc không đúng cách hoặc thuốc không có tác dụng… có thể khiến virus nhân lên trong cơ thể. Điều này sẽ làm phá hủy các tế bào miễn dịch (CD4), cơ thể sẽ gặp khó khăn trong việc chống lại các bệnh nhiễm trùng thông thường và các vấn đề sức khỏe khác (mà bình thường cơ thể có thể xử lý dễ dàng) và gây ra một số triệu chứng.

1. Điều trị triệu chứng và điều trị HIV

1.1 Giảm cân

Giảm cân không chủ đích là một dấu hiệu rõ ràng cho thấy HIV không được kiểm soát. Bản thân HIV không được điều trị hoặc các bệnh nhiễm trùng mà bạn mắc phải có thể khiến bạn giảm cân. Ngoài ra, nếu bạn bị ốm, bạn có thể không muốn ăn (chán ăn) cũng gây giảm cân.

Bạn cũng bị tiêu chảy, sốt và suy mòn (suy nhược)... Điều này chủ yếu ảnh hưởng đến những người nhiễm HIV giai đoạn cuối.

Điều quan trọng là cần cố gắng tăng cân trở lại. Ngoài việc dùng thuốc điều trị HIV, một số điều có thể giúp ích:

Trao đổi với chuyên gia dinh dưỡng để đảm bảo rằng chế độ ăn uống được cân bằng và cung cấp lượng calo cần thiết.
Xây dựng khối lượng cơ bắp bằng các bài tập như cử tạ hoặc bài tập đối kháng, như chống đẩy, plank và ngồi xổm.
Bổ sung protein chất lượng cao.
Điều trị nhiễm trùng có thể gây tiêu chảy hoặc chán ăn.
Bác sĩ có thể kê đơn các loại thuốc giúp điều trị hội chứng suy mòn… ở người nhiễm HIV.

Giảm cân không chủ đích là một dấu hiệu rõ ràng cho thấy HIV không được kiểm soát.

1.2 Các vấn đề về da

Da khô, ngứa là vấn đề phổ biến đối với những người có hệ thống miễn dịch bị tổn thương do HIV. Nhiễm trùng da như chốc lở hoặc nấm da cũng có thể là một vấn đề rất thường gặp.

Phương pháp điều trị bao gồm:

Kem chống nấm hoặc kháng khuẩn
Steroid và thuốc kháng histamine
Kem dưỡng ẩm

U mềm lây là một bệnh ngoài da do virus, biểu hiện bằng các thương tổn da đứng riêng rẽ, rời rạc và lõm ở vùng trung tâm. Bệnh tuy không gây nguy hiểm tới tính mạng nhưng gây ngứa ngáy, khó chịu, ảnh hưởng tới cuộc sống thường ngày.

Virus có thể phát triển ngoài tầm kiểm soát ở những người nhiễm HIV, vì vậy hãy đến gặp bác sĩ da liễu để điều trị ngay.

1.3 Phát ban phồng rộp, đau

Bệnh zona sẽ phát triển ở người trước đây đã từng bị thủy đậu (hai bệnh này cùng một loại virus gây ra). Thông thường, bệnh zona ảnh hưởng đến những người trên 60 tuổi, nhưng nếu bạn bị nhiễm HIV, có thể mắc bệnh này ngay cả khi bạn còn trẻ.

Điều quan trọng là gặp bác sĩ nếu bạn nghĩ mình bị bệnh zona. Thuốc kháng virus có thể giúp bạn ứng phó với tình trạng này, nhưng cần bắt đầu dùng thuốc càng sớm càng tốt.

Các phương pháp điều trị khác bao gồm:

Thuốc giảm đau
Kem dưỡng da calamine, tắm bột yến mạch hoặc gạc ướt để giảm ngứa…

1.4 Sốt

Sốt là biểu hiện cơ thể đang chống lại nhiễm trùng. Bác sĩ có thể làm một số xét nghiệm để tìm ra nguyên nhân gây sốt, để có phác đồ điều trị thích hợp.

Ngoài việc làm theo lời khuyên của bác sĩ, người bệnh có thể hạ sốt bằng thuốc như acetaminophen, ibuprofen hoặc chườm mát…

1.5 Ho dai dẳng

Ho kéo dài cảnh báo viêm phổi ở người nhiễm HIV.

Ho không phải lúc nào cũng là dấu hiệu của bệnh nghiêm trọng, nhưng ho kéo dài, dai dẳng có thể báo hiệu bệnh nhiễm trùng hô hấp…

Những người có số lượng tế bào CD4 thấp, có nhiều khả năng bị nhiễm trùng phổi (thường là viêm phổi do Pneumocystis - PCP). Tình trạng này có thể gây ho khan, khó thở và mệt mỏi... Hãy trao đổi với bác sĩ nếu bạn gặp phải tình trạng này, vì nếu không được điều trị, có thể gây tử vong.

Người nhiễm HIV cũng có nhiều khả năng mắc bệnh lao (TB). Người bệnh có thể khạc ra nhiều đờm khi ho, đau ngực, sốt và sụt cân. Nếu các xét nghiệm cho thấy bạn bị lao, cần dùng thuốc kháng sinh để điều trị.

1.6 Đổ mồ hôi ban đêm

Thức dậy giữa đêm với mồ hôi ướt đẫm, có thể là một triệu chứng của chính HIV hoặc các bệnh nhiễm trùng khác (như bệnh lao). Tình trạng này sẽ được giải quyết khi bác sĩ tìm ra nguyên nhân và điều trị.

Ngoài ra, người bệnh cần làm cho phòng ngủ của mình mát mẻ, mặc đồ ngủ rộng rãi, thoáng mát và thấm mồ hôi...

1.7 Các vấn đề về miệng

Những người nhiễm HIV không được kiểm soát hay bị lở loét trong miệng. Nhiễm trùng có thể gây ra các vấn đề như tưa miệng hoặc lở loét khi bệnh nặng hơn.

Các tình trạng này có thể khiến bạn bị đau khi nhai và nuốt thức ăn bị đau. Bác sĩ có thể cho dùng các loại thuốc để chống nhiễm trùng và giảm đau.

1.8 Tiêu chảy kéo dài

Những người có hệ miễn dịch yếu có thể bị nhiễm trùng gây tiêu chảy và có thể kéo dài trong một vài tuần. Bác sĩ sẽ kiểm tra để tìm ra nguyên nhân và có cách ứng phó phù hợp. Để kiểm soát các triệu chứng, bác sĩ có thể cho dùng:

Thuốc chống tiêu chảy
Ăn thức ăn mềm, dễ tiêu như chuối, cơm, khoai…
Uống nhiều nước, trà và các đồ uống lành mạnh khác để giữ nước cho cơ thể.
Hãy cho bác sĩ biết nếu tình trạng tiêu chảy trở nên tồi tệ hơn hoặc bị sốt, nôn, đau…

2. Điều trị để ngăn ngừa các triệu chứng của HIV

Các triệu chứng và bệnh được mô tả ở trên cũng thường xuất hiện ở những người nhiễm HIV giai đoạn nặng, có nghĩa là virus đã phát triển không được kiểm soát trong cơ thể từ nhiều tháng đến nhiều năm.

Do đó, người nhiễm HIV cần được điều trị ARV sớm nhất khi có thể và tuân thủ dùng thuốc một cách nghiêm ngặt. Những loại thuốc này sẽ làm giảm lượng virus trong máu, giúp hệ thống miễn dịch có thể phục hồi. Ngay cả những người nhiễm HIV không được kiểm soát, khi được điều trị đúng cách vẫn tiếp tục sống một cuộc sống khỏe mạnh.

Người nhiễm HIV cần đảm bảo tuân thủ lời khuyên của bác sĩ về thuốc điều trị HIV và các loại thuốc khác được kê đơn cho các tình trạng cụ thể của người bệnh.

Trong một số tình huống, người nhiễm HIV có thể cần đổi thuốc nếu không chịu được các tác dụng phụ hoặc nếu thuốc đó không kiểm soát tốt bệnh. Điều quan trọng người nhiễm HIV không được tự ý ngừng thuốc trước khi trao đổi với bác sĩ của mình.

DS. Nguyễn Thu Giang