Dinh dưỡng học đường: từ mô hình điểm đến khung pháp lý

Hội thảo Khoa học quốc tế về Dinh dưỡng học đường 2025 - Vì một Việt Nam khỏe mạnh, Vì tầm vóc Việt, có sự tham dự của các cơ quan tham mưu của Đảng, quản lý Nhà nước, nhà khoa học, chuyên gia quốc tế và Tập đoàn TH

Từ khuyến nghị đến bắt buộc

Hội thảo diễn ra trong bối cảnh tầm vóc và thể lực thế hệ trẻ đang là vấn đề được quan tâm đặc biệt. Các nghiên cứu cho thấy, lứa tuổi từ 2 tới 12 tuổi là “giai đoạn vàng” để can thiệp toàn diện về dinh dưỡng và vận động, quyết định sự phát triển lâu dài. Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Tri Thức nhấn mạnh, đầu tư cho dinh dưỡng là đầu tư cho phát triển, cần có khung pháp lý đầy đủ và chính sách đủ mạnh để nâng cao thể lực và tầm vóc trẻ em Việt Nam.

Ông Nguyễn Trọng Nghĩa - Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương phát biểu chỉ đạo hội thảo.

Chia sẻ về vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Lê Tấn Dũng nhìn nhận, sức khỏe là yếu tố cốt lõi không chỉ của mỗi cá nhân mà còn của toàn xã hội. Khi con người có sức khỏe tốt, mỗi người dân khỏe mạnh, thì đất nước cũng trở nên mạnh mẽ, phồn thịnh. Tuy nhiên, dù đã đạt nhiều thành tựu trong cải thiện dinh dưỡng và thể lực cho học sinh, nhưng tình trạng suy dinh dưỡng ở vùng sâu, vùng xa và thừa cân, béo phì ở đô thị vẫn là thách thức lớn. Mục tiêu của Việt Nam đến năm 2045 là nâng chiều cao trung bình thanh niên ngang bằng các nước phát triển trong khu vực, đòi hỏi chính sách đồng bộ và sự vào cuộc của toàn xã hội.

Bộ Giáo dục và Đào tạo đã phối hợp với Tập đoàn TH thực hiện mô hình điểm về dinh dưỡng học đường, mang lại những kết quả tích cực, là cơ sở thực tiễn cho việc chuẩn hóa bữa ăn học đường tại 10 tỉnh, 5 vùng sinh thái,... Mô hình này được đánh giá là giải pháp toàn diện, mang tính đột phá và đã dẫn tới việc ban hành Quyết định 3000/QĐ-BGDĐT năm 2021, phê duyệt mô hình và tài liệu hướng dẫn để nhân rộng trên toàn quốc. Bên cạnh đó, đề án số hóa dữ liệu 400 thực đơn chuẩn về dinh dưỡng phù hợp đặc thù từng địa phương đang giúp các trường dễ dàng tra cứu, áp dụng và điều chỉnh.

Dù đã cải thiện dinh dưỡng và thể lực cho học sinh, nhưng tình trạng suy dinh dưỡng ở vùng sâu, vùng xa và thừa cân, béo phì ở đô thị vẫn là thách thức lớn

Theo TS.BS Lê Thái Hà - Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế), nhiều quy định liên quan tới dinh dưỡng học đường sẽ chuyển từ “khuyến nghị” sang “bắt buộc” khi được đưa vào Luật Phòng bệnh, trong đó quy định cụ thể trách nhiệm của cơ sở giáo dục về việc bảo đảm người học được chăm sóc sức khỏe toàn diện cả thể chất và tinh thần cho học sinh. Bộ Y tế đang nỗ lực hoàn thiện dự luật và báo cáo Chính phủ để trình Quốc hội xem xét.

Những bài học quốc tế

Hội thảo đã ghi nhận nhiều chia sẻ hữu ích và bài học quốc tế. GS Nakamura Teiji - Chủ tịch Hiệp hội Dinh dưỡng Nhật Bản cho biết, thành công của Nhật Bản đến từ việc coi dinh dưỡng là ưu tiên quốc gia, xây dựng chính sách độc lập với cơ sở pháp luật rõ ràng và đào tạo đội ngũ chuyên gia chuyên sâu.

“Nhật Bản coi vấn đề dinh dưỡng là thách thức cấp bách và triển khai các chính sách quốc gia riêng để giải quyết. Dinh dưỡng được tách riêng khỏi chính sách y tế và chính sách lương thực, hình thành một chính sách dinh dưỡng độc lập với hệ thống luật pháp và quy định rõ ràng. Cùng đó, Nhật Bản chú trọng đào tạo đội ngũ chuyên môn, các chuyên gia dinh dưỡng, đủ năng lực đóng vai trò nòng cốt trong việc triển khai các chính sách cải thiện dinh dưỡng” - GS Nakamura Teiji nói.

TS Philipp Rösler - nguyên Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Y tế Đức cũng đã chia sẻ kinh nghiệm thành công từ Tiêu chuẩn Dinh dưỡng Đức (DGE) và chương trình Sữa – Rau – Quả học đường của EU, khuyến nghị Việt Nam cần nhân rộng các mô hình đã thí điểm thành công, đồng thời xây dựng bộ tiêu chuẩn dinh dưỡng quốc gia.

Cùng đó, TS.BS Zhuifeng Guo, chia sẻ kinh nghiệm quyết liệt của Trung Quốc trong việc triển khai chính sách dinh dưỡng học đường. Ông khẳng định: “Khi pháp luật biến bữa ăn học đường từ "tùy chọn" thành "bắt buộc", điều đó không chỉ làm thay đổi chiều cao và cân nặng của trẻ, mà còn thiết lập một chuẩn mực công bằng và phát huy tiềm năng của xã hội".

Anh hùng Lao động Thái Hương - Nhà sáng lập Tập đoàn TH chia sẻ về sự khởi xướng và đồng hành cùng Chính phủ và các ban, bộ, ngành triển khai các chương trình dinh dưỡng học đường quốc gia

Tại hội thảo, các chuyên gia đều thống nhất quan điểm: “Nếu Việt Nam kết hợp chặt chẽ bốn trụ cột: pháp luật – tài chính – giám sát – giáo dục, chính sách dinh dưỡng học đường chắc chắn sẽ được bền vững hơn, góp phần phát huy tối đa tiềm năng nguồn nhân lực quốc gia”.

Kết luận và chỉ đạo hội thảo, ông Nguyễn Trọng Nghĩa - Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương nhấn mạnh, các kiến nghị tại hội thảo là cơ sở quan trọng để các bộ, ban, ngành liên quan tham mưu, xây dựng chính sách. "Tập trung nghiên cứu, tham mưu, xây dựng và hoàn thiện khung chính sách toàn diện về dinh dưỡng, góp phần thực hiện thắng lợi các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về chăm sóc sức khỏe, phát triển nguồn nhân lực, nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ” - ông Nguyễn Trọng Nghĩa khẳng định.

Lê Mai