Định hướng đào tạo ngành Thương mại điện tử lấy ứng dụng làm trung tâm tại EPU

.t1 { max-width: 100%; }

Hiện nay, ngành Thương mại điện tử đang vươn mình mạnh mẽ tại Việt Nam, ghi nhận doanh thu bán lẻ lên tới 25 tỉ USD trong năm 2024, tăng trưởng khoảng 20% (theo báo cáo của Bộ Thông tin và Truyền thông). Thành tích ấn tượng này đã đưa Việt Nam vào top 10 quốc gia có tốc độ phát triển thương mại điện tử nhanh nhất thế giới.

Trong kỷ nguyên số hóa, nhu cầu về nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực này trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Nắm bắt xu thế đó, Trường Đại học Điện lực đã và đang khẳng định vị thế là một trong những cơ sở đào tạo ngành Thương mại điện tử với chương trình hiện đại, góp phần cung cấp đội ngũ lao động trẻ, sáng tạo và thích ứng nhanh với thị trường cạnh tranh.

Cơn khát nhân sự chất lượng cao trong môi trường số đầy tiềm năng

Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Anh Tuấn - Trưởng Khoa Quản trị Kinh doanh và Du lịch, Trường Đại học Điện Lực cho biết: Trong bối cảnh của công nghệ thông tin và trí tuệ nhân tạo (AI) phát triển mạnh mẽ như hiện nay, ngành Thương mại điện tử đang ngày càng khẳng định vai trò then chốt, trở thành động lực quan trọng thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội hiện đại.

Thứ nhất là góp phần cung cấp nhân lực chất lượng cao đáp ứng xu thế kinh doanh hiện đại. Trong bối cảnh hoạt động mua sắm trực tuyến ngày càng trở nên phổ biến đối với cả doanh nghiệp và người tiêu dùng, các tổ chức không ngừng mở rộng hệ thống phân phối thông qua các nền tảng số. Điều này kéo theo nhu cầu lớn về đội ngũ nhân sự am hiểu chuyên môn và thành thạo kỹ năng trong lĩnh vực thương mại điện tử, phù hợp với yêu cầu phát triển của thị trường hiện đại.

Thứ hai là thúc đẩy nền kinh tế số. Trước yêu cầu chuyển đổi số toàn diện trong mọi lĩnh vực, thương mại điện tử đóng vai trò như một cầu nối giữa công nghệ hiện đại và hoạt động kinh doanh. Ngành học này không chỉ trang bị cho người học kiến thức nền tảng về kinh doanh, mà còn chú trọng đào tạo kỹ năng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo (AI), phân tích dữ liệu, quản trị hệ thống số,... Đây đều là những năng lực cần thiết giúp doanh nghiệp thích ứng linh hoạt với môi trường kinh doanh liên tục biến đổi, đồng thời khai thác hiệu quả các cơ hội do nền kinh tế số mang lại.

Trường Đại học Điện lực bắt đầu tuyển sinh và đào tạo giảng dạy ngành Thương mại điện tử từ năm học 2019-2020. Ảnh: EPU.

Thứ ba là mở ra nhiều cơ hội nghề nghiệp và khởi nghiệp cho người học. Sự phát triển không ngừng của công nghệ số tạo ra hàng loạt vị trí việc làm mới trong các lĩnh vực như marketing số, kinh doanh trực tuyến, ứng dụng công nghệ trong quản trị và vận hành. Sinh viên được trang bị cả kiến thức nền tảng lẫn chuyên sâu, cùng với kỹ năng ứng dụng công nghệ vào quản trị và vận hành doanh nghiệp. Nhờ đó, họ không chỉ sẵn sàng hòa nhập vào thị trường lao động hiện đại mà còn có đủ năng lực để tự xây dựng và phát triển các dự án khởi nghiệp trong môi trường số tiềm năng.

Theo đánh giá từ Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM) và các báo cáo của ngành, nhu cầu nhân lực ngành Thương mại điện tử hiện nay vẫn vượt xa nguồn cung. Đây là tín hiệu tích cực đối với các cơ sở giáo dục đại học, mở ra nhiều cơ hội trong công tác tuyển sinh và phát triển chương trình đào tạo. Tuy nhiên, những cơ hội này cũng đi kèm với một số thách thức.

Một là, vấn đề đảm bảo chất lượng đào tạo đặt ra yêu cầu cao hơn bao giờ hết. Sinh viên ngành Thương mại điện tử không chỉ cần được trang bị kiến thức lý thuyết bài bản, mà còn phải có khả năng ứng dụng thực tiễn, làm chủ công nghệ và am hiểu nhu cầu thị trường.

Hai là, bối cảnh công nghệ và hành vi tiêu dùng liên tục thay đổi đòi hỏi các chương trình đào tạo phải được cập nhật thường xuyên. Việc đổi mới nội dung giảng dạy, phương pháp học tập và đặc biệt là tăng cường hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp trở thành yếu tố then chốt để đảm bảo phải bám sát với tính thực tiễn, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh cho người học.

Xây dựng chương trình đào tạo với những thế mạnh dựa trên hai trụ cột

Với những thế mạnh đào tạo sẵn có của mình, Trường Đại học Điện lực đã chính thức triển khai giảng dạy ngành Thương mại điện tử từ năm học 2019-2020. Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Anh Tuấn, nhận thấy xu thế chuyển đổi số mạnh mẽ của nền kinh tế hội nhập cùng với tầm nhìn dài hạn và định hướng phát triển bền vững, nhà trường đã xây dựng chương trình đào tạo dựa trên hai trụ cột vững chắc.

Thứ nhất là nền tảng công nghệ hiện đại, kế thừa từ lợi thế phát triển của khối ngành Công nghệ thông tin của nhà trường. Nhờ đó, sinh viên Thương mại điện tử được tiếp cận và thực hành với các công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data) và điện toán đám mây (Cloud), tạo nên điều kiện thuận lợi để cạnh tranh vượt trội trong môi trường số.

Thứ hai là mạng lưới liên kết doanh nghiệp sâu rộng, mang đến cho sinh viên cơ hội cọ xát thực tiễn ngay từ khi còn ngồi trên ghế giảng đường. Trường Đại học Điện lực đã thiết lập quan hệ hợp tác chặt chẽ với nhiều tổ chức uy tín như Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM), Công ty Sapo, Mắt Bão, Trung tâm Internet Việt Nam (VNNIC),... giúp chương trình đào tạo luôn bắt nhịp với xu hướng thị trường, đồng thời mở rộng cơ hội thực tập và việc làm chất lượng cho sinh viên sau khi tốt nghiệp.

Chương trình đào tạo ngành Thương mại điện tử của Khoa Quản trị Kinh doanh và Du lịch xây dựng nhiều học phần thực hành, trải dài từ năm thứ hai đến năm cuối. Ảnh: EPU.

"Định hướng đào tạo của nhà trường là lấy tính ứng dụng làm trung tâm, đồng thời bảo đảm kiến thức nền tảng vững chắc kết hợp với kỹ năng thực hành nghề nghiệp", thầy Lê Anh Tuấn nhấn mạnh. Trường Đại học Điện lực xác định rõ công tác đào tạo được xây dựng theo tinh thần “thực học – thực hành – thực chiến” để trang bị cho sinh viên khả năng thích nghi và làm việc hiệu quả ngay khi tốt nghiệp ra trường.

Cụ thể, chương trình đào tạo ngành Thương mại điện tử được xây dựng với khối lượng các tín chỉ thực hành lớn, trải dài từ năm thứ hai đến năm cuối. Sinh viên được tham gia nhiều học phần thực hành, làm đề án, đồ án và tham gia các kỳ thực tập tại doanh nghiệp, tạo dựng cơ hội trải nghiệm công việc thực tế, rèn luyện kỹ năng chuyên môn và làm quen với quy trình vận hành thực tiễn.

Về phương pháp giảng dạy, Trường Đại học Điện lực áp dụng mô hình kết hợp linh hoạt giữa lý thuyết và thực tiễn. Các tiết giảng dạy và học tập thường xuyên lồng ghép các bài tập nhóm, tình huống mô phỏng, nghiên cứu thực tế từ doanh nghiệp để phát triển năng lực tư duy phản biện, kỹ năng phân tích và giải quyết vấn đề – những năng lực cốt lõi của người làm nghề trong môi trường số đầy biến động.

Đồng thời, nhà trường cũng đẩy mạnh kết nối doanh nghiệp thông qua các hoạt động như seminar chuyên đề, hội thảo nghề nghiệp, tọa đàm cùng chuyên gia có nhiều kinh nghiệm trong ngành, hay các chuyến tham quan doanh nghiệp. Đây không chỉ là cầu nối đưa sinh viên đến gần hơn với thị trường lao động mà còn là cơ hội để các em mở rộng mạng lưới quan hệ, sẵn sàng bước vào công việc chuyên nghiệp một cách tự tin và hiệu quả.

Sinh viên Trần Văn Hiển thuyết trình tại cuộc thi The MoneyVerse mùa 2. Ảnh: NVCC.

Chia sẻ về những thuận lợi và một số khó khăn khi theo học ngành Thương mại điện tử, em Trần Văn Hiển - sinh viên lớp D17KDTMTT2, Trường Đại học Điện lực bày tỏ: “Về những mặt thuận lợi, đây là một ngành học có tính thực tiễn cao và đòi hỏi cập nhập nhanh các xu hướng công nghệ. Vì vậy, chương trình đào tạo ở trường có các học phần như phân tích kinh doanh, hành vi người tiêu dùng, quản lý vận hành hay lập trình web giúp em hiểu rõ cách mà các doanh nghiệp vận hành trong môi trường kinh doanh số.

Mặt khác, các thầy cô giảng viên của Khoa và trường đều có nhiều kinh nghiệm thực tế khi vừa đảm nhiệm công việc giảng dạy trên giảng đường, vừa tham gia tư vấn, đóng góp cho doanh nghiệp. Do đó, ngoài kiến thức sách vở, sinh viên còn được tiếp cận và sử dụng nhiều công cụ phân tích, hỗ trợ chuyên môn. Điều này giúp em cảm thấy kiến thức không bị khô khan hay xa rời thực tế.

Ngoài ra, trong Khoa Quản trị Kinh doanh và Du lịch của Trường Đại học Điện lực, còn có nhiều câu lạc bộ như Câu lạc bộ Thương mại điện tử ECC, Câu lạc bộ Truyền thông Kinh tế E2C. Đây chính là nơi giúp sinh viên có thêm kiến thức thực chiến về kinh doanh trực tuyến và truyền thông".

Tuy vậy, em Trần Văn Hiển cũng nhìn nhận rằng: Vì đây là ngành học "hot" nên nếu sinh viên không thích ứng nhanh với môi trường sẽ rất khó để theo đuổi. Người học không chỉ cần cập nhật kiến thức mới liên tục, mà còn phải trau dồi kỹ năng mềm như giao tiếp, làm việc nhóm,… Những dự án hay bài tập tình huống thường đòi hỏi sự phối hợp cao, nhưng không phải lúc nào cũng thuận lợi. Sự khác biệt trong tư duy hay tinh thần trách nhiệm giữa các thành viên đôi khi ảnh hưởng đến tiến độ chung.

Ngoài ra, áp lực đồng trang lứa cũng là một thử thách lớn, bởi nhiều bạn trong ngành đã có kinh nghiệm thực tiễn từ sớm. Dù vậy, Hiển tin rằng chính những va chạm và áp lực đó là “liều thuốc thử thách” giúp sinh viên rèn luyện bản lĩnh, trưởng thành hơn, tăng khả năng thích nghi và sẵn sàng bước vào môi trường làm việc thực tế đầy cạnh tranh. Thương mại điện tử không chỉ đơn thuần là một ngành học, mà còn là "cánh cửa" bước vào thế giới số hóa rộng lớn có nhiều cơ hội cho những ai đủ đam mê, nỗ lực và linh hoạt thích ứng.

Sinh viên Trần Văn Hiển (áo trắng, ở giữa) đạt giải Ba, giải Bình chọn cuộc thi Tranh biện FEM Debate. Ảnh: NVCC.

Người học cần có những tố chất gì để mở rộng cơ hội việc làm ngành Thương mại điện tử?

Cơ hội nghề nghiệp dành cho sinh viên ngành Thương mại điện tử hiện nay được đánh giá là rất rộng mở và đầy tiềm năng. Theo anh Nguyễn Văn Huy - cựu sinh viên lớp D15KDTMTT1, Trường Đại học Điện lực, hiện là Giám đốc Công ty Thương Mại và Dịch vụ NAVAHA Việt Nam, trong bối cảnh nền kinh tế số đang phát triển với tốc độ nhanh chóng, cùng với xu hướng chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ ở cả khu vực công và tư, nhu cầu tuyển dụng nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực này ngày càng gia tăng. Điều đó tạo nên một thị trường lao động năng động, cạnh tranh tích cực, đồng thời mở ra nhiều hướng đi mới cho sinh viên sau khi tốt nghiệp.

Cụ thể, sinh viên tốt nghiệp ngành Thương mại điện tử có cơ hội đảm nhiệm nhiều vị trí công việc đa dạng trong các doanh nghiệp thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau. Một số vị trí tiêu biểu có thể kể đến như: chuyên viên marketing số (digital marketing), quản lý và vận hành sàn thương mại điện tử, chuyên viên SEO/SEM, chuyên viên phân tích dữ liệu (data analyst), nhân sự chăm sóc khách hàng trực tuyến, hoặc tư vấn chiến lược thương mại điện tử.

Bên cạnh đó, người học cũng có thể lựa chọn con đường tự khởi nghiệp trong lĩnh vực kinh doanh số nhờ nền tảng kiến thức toàn diện và kỹ năng công nghệ được trang bị bài bản trong quá trình học.

Trường Đại học Điện lực áp dụng mô hình lồng ghép linh hoạt các bài tập nhóm, tình huống thực tế từ doanh nghiệp để phát triển năng lực tư duy phản biện, kỹ năng phân tích và giải quyết vấn đề cho người học. Ảnh: EPU.

Gửi gắm lời khuyên tới các em sinh viên đang theo đuổi ngành Thương mại điện tử để có thể hành trang học tốt và sẵn sàng bước vào “thực chiến” trong môi trường làm việc thực tế, Trưởng Khoa Quản trị Kinh doanh và Du lịch, Trường Đại học Điện Lực cho hay, người học cần chủ động trang bị cho mình một hệ thống toàn diện về kiến thức, kỹ năng và thái độ nghề nghiệp.

Trước hết, sinh viên cần tích lũy kiến thức chuyên môn vững chắc, bao gồm các lĩnh vực như kinh doanh, marketing, công nghệ thông tin và các công nghệ số ứng dụng trong thương mại điện tử. Tiếp theo, người học cần rèn luyện kỹ năng công nghệ, làm việc với các công cụ số, trau dồi kỹ năng khai thác và phân tích dữ liệu, quản trị hệ thống thương mại điện tử, marketing số, thương mại di động và nhiều nền tảng số khác.

Ngoài ra, Thương mại điện tử là một lĩnh vực biến đổi nhanh chóng dưới tác động của công nghệ và thị trường, đòi hỏi người học luôn cần chủ động cập nhật kiến thức, thích ứng với những thay đổi, có khả năng tự học và tư duy đổi mới. Các kỹ năng mềm như giao tiếp, làm việc nhóm, quản lý thời gian, giải quyết vấn đề và khả năng chịu áp lực cũng quan trọng, giúp sinh viên làm việc hiệu quả trong môi trường chuyên nghiệp và đa nhiệm. Cuối cùng, ngoại ngữ chính là một lợi thế lớn, giúp người học tiếp cận nhanh hơn với tri thức quốc tế, các công nghệ tiên tiến và mở rộng cơ hội làm việc trong môi trường toàn cầu hóa.

Trong mùa tuyển sinh năm 2025, ngành Thương mại điện tử của Khoa Quản trị Kinh doanh và Du lịch, Trường Đại học Điện Lực dự kiến tuyển sinh 200 chỉ tiêu với 4 phương thức xét tuyển, tạo cơ hội đăng ký thuận lợi hơn cho các thí sinh.

Lưu Diễm