TP Đà Lạt có một tòa biệt thự mang kiểu dáng kiến trúc rất độc đáo nằm tại số 1A và 1B, đường Quang Trung. Công trình mô phỏng kiến trúc vùng Basques (Tây Ban Nha), được xây dựng vào năm 1928, là địa điểm gắn với một câu chuyện tình ái mùi mẫn của cựu hoàng Bảo Đại.
Theo các nhà nghiên cứu lịch sử, vào năm 1950, vua Bảo Đại đã mua lại biệt thự này từ một công chức Pháp để tặng cho bà Lê Thị Phi Ánh - một người vợ không chính thức của ông. Tương truyền, bà sinh ra trong gia đình giàu có, thuộc dòng họ danh giá.
Phi Ánh đã gặp Bảo Đại tại Đà Lạt vào khi ông về nước và nhận chức “Quốc trưởng” trong chính quyền bù nhìn do Pháp hậu thuẫn. Hai người nhanh chóng bén duyên. Theo một giai thoại được lan truyền ở Đà Lạt, sau lần đầu gần gũi cùng người đẹp, cựu hoàng đã “tặng” cho bà một số tiền lớn.
Phi Ánh phản ứng gay gắt, từ chối nhận tiền. Lúc ấy Bảo Đại đã "hiểu chuyện", không những không phẫn nộ mà càng yêu quý Phi Ánh hơn.
Suốt thời gian ở Đà Lạt, Phi Ánh rất được Bảo Đại ưu ái. Tuy nhiên, bà vẫn phải chịu thân phận của một "người đến sau", không dự những buổi tiếp tân, không được đến gần thái hậu, không lên Buôn Ma Thuột để cùng đi săn thú với Bảo Đại như “thứ phi” Bùi Mộng Điệp.
Trong thời gian chung sống với Bảo Đại, bà Phi Ánh đã sinh cho ông hai người con: một gái và một trai. Người con gái là Nguyễn Phước Phương Minh qua đời tại Mỹ năm 2012. Người con trai là Nguyễn Phước Bảo Ân sinh năm 1951.
Sau khi cựu hoàng Bảo Đại bay sang Pháp tị nạn, cuộc đời bà Phi Ánh rơi vào bi kịch. Dinh thự mà Bảo Đại để lại cho bà bị tịch thu. Sau đó bà đi bước nữa nhưng không có hạnh phúc.
Năm 1978, người chồng sau của Phi Ánh vượt biên sang Mỹ và gửi giấy bảo lãnh về. Nhưng lúc ấy con bà là Bảo Ân đã có gia đình, không đủ điều kiện ra đi nên dành chờ đợi cơ hội mới đến.
Trong khi chờ đợi đi Mỹ, bà Phi Ánh mắc bệnh ung thư và chết trong cô đơn tại TP. HCM vào năm 1986. Ngôi biệt thự mà bà từng sống cùng ông hoàng cuối cùng của nhà Nguyễn thì trải qua nhiều lần sang tên đổi chủ, những năm gần đây đã trở thành một nhà hàng sang trọng...
Mời quý độc giả xem video: Mộng mơ thành phố ngàn hoa Đà Lạt | VTV Review.
Quốc Lê