Đoàn kết, chung tay chấm dứt HIV/AIDS

Ảnh minh họa

Ngày Thế giới phòng, chống AIDS 1/12 hằng năm là lời nhắc nhở toàn cầu về cuộc chiến chống lại đại dịch đã kéo dài hơn bốn thập kỷ. Tại Việt Nam, hơn ba mươi năm ứng phó với HIV/AIDS là hành trình nhiều nỗ lực, kiên trì và chuyển biến sâu sắc. Nhờ sự chung tay của cả hệ thống chính trị, sự phối hợp của các bộ, ngành và sự tham gia chủ động của cộng đồng, Việt Nam đã duy trì tỷ lệ nhiễm HIV trong cộng đồng ở mức thấp, hiện ước đạt khoảng 0,26%, thấp hơn nhiều quốc gia trong khu vực.

Theo GS.TS Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Bộ Y tế, một trong những thành tựu nổi bật nhất trong phòng, chống HIV/AIDS của Việt Nam là duy trì liên tục các mắt xích dự phòng – xét nghiệm – điều trị, dù nguồn viện trợ quốc tế giảm mạnh trong nhiều năm qua. Mạng lưới tư vấn và xét nghiệm HIV được duy trì rộng khắp từ bệnh viện đến cộng đồng, mỗi năm tiếp cận khoảng 3,4–3,5 triệu lượt người, phát hiện hàng chục nghìn ca nhiễm HIV mới.

Hơn 181.000 người nhiễm HIV hiện đang được điều trị bằng thuốc ARV từ nguồn bảo hiểm y tế – mức độ bao phủ điều trị cao hàng đầu khu vực. Đáng chú ý, hơn 96% người bệnh đang điều trị có tải lượng virus dưới ngưỡng phát hiện, đồng nghĩa họ gần như không còn nguy cơ lây truyền HIV cho người khác nếu tuân thủ điều trị đều đặn. Các chương trình điều trị nghiện bằng thuốc thay thế, phát bơm kim tiêm sạch và bao cao su được duy trì ổn định, giúp giảm lây nhiễm trong nhóm nguy cơ cao.

Việt Nam cũng là một trong những quốc gia triển khai PrEP (dự phòng trước phơi nhiễm HIV) hiệu quả nhất khu vực, với hơn 129.000 người đã được dự phòng và tránh được nguy cơ lây nhiễm. Đây là minh chứng rõ ràng cho cách tiếp cận “lấy cộng đồng làm trung tâm”, khi dịch vụ phòng bệnh được đưa tới gần hơn với nhóm có nguy cơ, giúp giảm mạnh số ca nhiễm mới qua từng năm.

Dù đạt nhiều kết quả tích cực, HIV/AIDS tại Việt Nam vẫn tiềm ẩn nhiều thách thức. Trong 9 tháng đầu năm 2025, cả nước ghi nhận 6.973 người nhiễm HIV mới và 1.108 trường hợp tử vong; số người nhiễm HIV còn sống là hơn 251.000 người. Đáng lo ngại, dịch có xu hướng trẻ hóa và lan rộng trong nhóm thanh niên – lực lượng lao động chính của xã hội. Một bộ phận người dân vẫn còn kỳ thị, e ngại xét nghiệm hoặc chưa tiếp cận đầy đủ thông tin về dự phòng phơi nhiễm như PrEP hay PEP.

Trong bối cảnh đó, chủ đề của Ngày Thế giới phòng, chống AIDS 2025 – “Đoàn kết là sức mạnh – Chung tay chấm dứt dịch bệnh AIDS” – tiếp tục khẳng định tinh thần gắn kết giữa các cấp chính quyền, ngành y tế và người dân. Đoàn kết không chỉ là thông điệp tuyên truyền, mà là mô hình hành động đã mang lại hiệu quả thực tiễn trong suốt thời gian qua: đoàn kết giữa hệ thống y tế các tuyến, giữa các dịch vụ điều trị – dự phòng, giữa chương trình HIV với hệ thống chăm sóc sức khỏe và bảo hiểm y tế, giữa chính quyền cơ sở với các tổ chức xã hội và nhóm cộng đồng.

Việt Nam đang hướng tới mục tiêu đầy tham vọng: chấm dứt dịch AIDS vào năm 2030. Để đạt được điều này, một trong những yếu tố quan trọng nhất là đảm bảo các dịch vụ HIV/AIDS không bị gián đoạn, kể cả trong tình huống thiên tai, dịch bệnh hoặc biến động kinh tế – xã hội. Bộ Y tế nhấn mạnh các địa phương cần tiếp tục duy trì mạng lưới chăm sóc, xét nghiệm và điều trị; tăng cường truyền thông giảm kỳ thị; đảm bảo đủ thuốc ARV và mở rộng tiếp cận PrEP cho nhóm nguy cơ.

Hành trình đi đến mục tiêu xóa bỏ AIDS không chỉ phụ thuộc vào năng lực hệ thống y tế mà còn nằm ở sự đồng lòng của mỗi người dân. Hiểu đúng về HIV, chủ động xét nghiệm, tiếp cận PrEP khi thuộc nhóm nguy cơ, ủng hộ người nhiễm HIV điều trị đều đặn… chính là những hành động thiết thực để góp phần bảo vệ cộng đồng.

Sau hơn ba thập kỷ, cuộc chiến chống HIV/AIDS tại Việt Nam đã chuyển sang giai đoạn mới – giai đoạn của củng cố, bứt phá và tiến tới xóa bỏ dịch bệnh. Với nền tảng vững chắc từ hệ thống y tế và sự đoàn kết của toàn xã hội, Việt Nam đang tiến những bước chắc chắn trên con đường chấm dứt AIDS vào năm 2030 – một mục tiêu khó khăn nhưng hoàn toàn khả thi nếu tinh thần “đoàn kết là sức mạnh” tiếp tục được duy trì và lan tỏa.

Đức Trân