Doanh nghiệp bất động sản dẫn đầu nhóm 'khất nợ' trên thị trường trái phiếu

Số liệu mới công bố của Công ty Cổ phần Chứng khoán VnDirect cho thấy, tháng 8 là tháng cao điểm thứ 2 trong năm về lượng giá trị trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn (sau tháng 6). Cơ quan này đánh giá, áp lực trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đáo hạn đang tiếp tục gia tăng trong tháng, trong khi danh sách các doanh nghiệp chậm thanh toán cũng tiếp tục nối dài.

Ước tính trong tháng 8 có khoảng hơn 27,9 nghìn tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đáo hạn, cao hơn tới 31% so với tháng 7. Số liệu này đã loại trừ các trái phiếu được mua lại trước hạn tính đến ngày 26/7/2023.

Những “lời hứa” không thành

Theo thông báo của Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX), có khoảng 65 doanh nghiệp nằm trong danh sách chậm nghĩa vụ thanh toán lãi hoặc nợ gốc trái phiếu tính đến cuối tháng 7. Ước tính tổng dư nợ trái phiếu doanh nghiệp của các doanh nghiệp này rơi vào khoảng 172,62 nghìn tỷ đồng, chiếm 15,8% dư nợ toàn thị trường.

Đáng chú ý, phần lớn trong số các tổ chức phát hành “khất nợ” trên là những doanh nghiệp thuộc nhóm bất động sản khi nhóm này chiếm đến 13,1% dư nợ toàn hệ thống. Trong khi đó, các nhóm ngành khác chỉ chiếm 2,7%.

Sang tháng 8, đã 3 tuần trôi qua và theo khảo sát của VnBusiness thì nhiều doanh nghiệp địa ốc lại tiếp tục gia nhập danh sách nhóm “khất nợ”. Đơn cử như ngày 15/8, Công ty Cổ phần Dịch vụ Giải trí Hưng Thịnh Quy Nhơn (tỉnh Bình Định) có văn bản gửi HNX thông báo thông tin bất thường về mã trái phiếu HQNCH2124002.

Phần lớn các tổ chức phát hành đang “khất nợ” trên thị trường trái phiếu là những doanh nghiệp thuộc nhóm bất động sản.

Cụ thể, lô trái phiếu này có tổng giá trị 500 tỷ đồng, được phát hành ngày 2/4/2021 và có thời hạn 3 năm. Doanh nghiệp này cho biết, chưa thể thanh toán với trái chủ số tiền lãi hơn 2,1 tỷ đồng với lý do: “Thị trường tài chính, thị trường giao dịch bất động sản diễn biến không thuận lợi. Dẫn đến tổ chức phát hành chưa thu xếp kịp nguồn tiền để thanh toán lãi trái phiếu đúng hạn so với kế hoạch”.

Trước đó 5 ngày, Công ty Cổ phần Đầu tư Ngôi sao Gia Định (TP.HCM) cũng thông báo chậm thanh toán lãi trái phiếu đối với mã GDSCH2123001. Lô trái phiếu này có khối lượng phát hành theo mệnh giá là 400 tỷ đồng và có kỳ hạn kéo dài 36 tháng

Doanh nghiệp kinh doanh địa ốc này đưa ra lý do tín dụng bị siết chặt, thị trường giao dịch bất động sản diễn biến không thuận lợi, dòng tiền chủ đầu tư mất cân đối nên không thu xếp kịp nguồn thanh toán đúng hạn cho trái chủ. Lẽ ra ngày 10/8, công ty phải trả số tiền lãi hơn 13,6 tỷ đồng nhưng trên thực tế mới chỉ thanh toán được hơn 4,7 tỷ đồng cho người sở hữu trái phiếu.

Cái tên còn lại là Công ty TNHH Saigon Glory (công ty con của Tập đoàn Bitexco) khi ngày 3/8, doanh nghiệp bất động sản này cũng đã “thất hứa” với các nhà đầu tư mã trái phiếu SGL-2020.04. Cụ thể, lô trái phiếu trên có tổng khối lượng phát hành lên đến 1.000 tỷ đồng và đáo hạn vào ngày 28/7/2023. Tuy nhiên, cả số tiền gốc 1.000 tỷ đồng lẫn số tiền lãi hơn 29 tỷ đồng đều mới chỉ được tổ chức phát hành này thanh toán… 0 đồng!

Thị trường trái phiếu sẽ hồi phục nhưng cần… thời gian

Trước thực trạng danh sách các doanh nghiệp khất nợ trái phiếu ngày càng nối dài, chuyên gia tài chính Nguyễn Quang Thuân - Chủ tịch FiinGroup đánh giá đây là điều không hề bất ngờ vì hiện tại cũng đang là thời điểm đáo hạn trái phiếu doanh nghiệp. Tuy nhiên, mọi chuyện trở nên nghiêm trọng hơn do sự khách quan đến từ những khó khăn của nền kinh tế cả trong và ngoài nước.

“Đặc biệt, đối với nhóm doanh nghiệp bất động sản - nhóm doanh nghiệp khất nợ nhiều nhất - thì điều này càng rõ nét hơn. Nguyên nhân chính bao gồm do chu kỳ ngành địa ốc đi xuống; bối cảnh vĩ mô, chính sách pháp lý thay đổi khiến hoạt động cấp phép dự án và mở bán bị chậm lại, làm cho lợi nhuận và dòng tiền suy giảm mạnh”, ông Thuân lý giải.

Ngoài ra, một nguyên nhân khách quan nữa là kỳ hạn trái phiếu và vay nợ của các chủ đầu tư dự án chủ yếu trong ngắn và trung hạn (dưới 3 năm). Do đó, khi điều kiện thị trường thay đổi đã khiến nhiều chủ đầu tư không xoay sở kịp.

Dưới góc độ của đơn vị phân tích dữ liệu và xếp hạng độc lập về trái phiếu, ông Nguyễn Quang Thuân nhận định thị trường trái phiếu sẽ dần hồi phục nhưng diễn ra với tốc độ rất chậm, bất chấp mặt bằng lãi suất đang đi xuống.

Đồng quan điểm, khi trao đổi với VnBusiness, ông Nguyễn Anh Quê - Ủy viên Ban Chấp hành Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn G6 cũng bày tỏ niềm tin rằng thị trường trái phiếu sẽ hồi phục trở lại nhưng có lẽ phải mất nhiều thời gian mới có thể quay lại phát triển hưng thịnh như những năm 2018 - 2022.

Theo ông Quê, trong khoảng thời gian từ giữa năm 2018 đến quý I/2022, rất nhiều trái phiếu đã được huy động thành công trên thị trường tài chính và đây cũng trở thành dòng vốn chủ đạo giúp nhiều doanh nghiệp bất động sản hoạt động trên thị trường địa ốc.

Tuy nhiên, điều đáng buồn là đến khi những “đổ vỡ” của nhiều “ông lớn” như FLC, Tân Hoàng Minh hay Vạn Thịnh Phát bị vỡ lở, thực trạng dư nợ trái phiếu đang quá lớn và bước thẩm định để cho phép chủ đầu tư huy động trái phiếu cũng chỉ được thực hiện sơ sài mới được nhìn nhận lại.

“Vì vậy, để thay đổi được tình cảnh đó, hiện nay chúng ta mới tiến hành thêm nhiều hoạt động như cho phép chủ đầu tư và nhà đầu tư thỏa thuận với nhau để hoán nợ trái phiếu sang bất động sản hoặc tài sản khác; siết chặt hơn khâu thẩm định để phát hành trái phiếu;... Trên quan điểm cá nhân, tôi vẫn cho rằng trái phiếu là kênh dẫn vốn cần thiết, cần được duy trì và không nên loại bỏ. Tuy nhiên, đà phát triển của thị trường “trẻ” này còn phụ thuộc vào sự kiểm soát của Nhà nước”, ông Quê bổ sung.

Hà Trang