Doanh nghiệp cá ngừ và ngư dân đối mặt nhiều khó khăn mùa cuối năm

Giá cá ngừ giảm mạnh, đời sống ngư dân gặp khó khăn

Theo phản ánh của các ngư dân, giá cá ngừ giảm mạnh trong 2 tháng trở lại đây. Nguyên nhân chính khiến giá loại cá này giảm mạnh là doanh nghiệp ít thu mua để xuất khẩu do Chính phủ có quy định mới về kích cỡ cá ngừ vằn được phép khai thác.

Trước đó, Nghị định 37/2024/NĐ-CP 2024 của Chính phủ (có hiệu lực từ ngày 15/9) sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 26 năm 2019 quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Thủy sản quy định về kích cỡ cá ngừ vằn được khai thác tối thiểu là 500mm (50cm).

Doanh nghiệp và ngư dân gặp khó với quy định về kích cỡ khai thác cá ngừ.

Theo quy định này, nếu doanh nghiệp chế biến xuất khẩu mua cá ngừ vằn nhỏ hơn kích cỡ được khai thác thì không được cấp giấy xác nhận nguyên liệu hải sản khai thác để phục vụ xuất khẩu. Vì vậy, doanh nghiệp hiện không thu mua cá ngừ vằn loại nhỏ như trước nữa nên việc tiêu thụ cá ngừ vằn chậm, kéo theo giá cá giảm.

Ở nhiều địa phương, giá cá ngừ vằn đã tụt xuống còn 19.000 – 20.000 đồng/kg. Với mức giá này, nhiều tàu cá mặc dù mỗi chuyến biển đạt sản lượng nhưng do chi phí lên đến 200-300 triệu đồng, việc giá cá giảm khiến lợi nhuận các chủ tàu thu về gần như không còn.

Trong khi đó, chi phí cho mỗi chuyến biển, công lao động tăng cao khiến các chủ tàu gặp nhiều khó khăn. Do đánh bắt không có lãi nên chuyến biển vừa qua, nhiều ngư dân đã cho tàu lưới cản nằm bờ. Khi đó, việc không thể vươn khơi đang khiến cho các ngừ dân lâm vào tình cảnh mất thu nhập, cuộc sống gia đình bị ảnh hưởng đáng kể.

Theo các doanh nghiệp, nếu tình trạng này kéo dài, ngành chế biến và xuất khẩu cá ngừ Việt Nam sẽ thiếu hụt nguồn nguyên liệu cho sản xuất và xuất khẩu.

Cá ngừ Việt Nam giảm khả năng cạnh tranh trên thị trường thế giới

Theo số liệu thống kê của Hải quan Việt Nam, cá ngừ đóng hộp đang là sản phẩm xuất khẩu chủ lực lớn thứ 2 trong tổng xuất khẩu cá ngừ, chiếm trên 30% tổng kim ngạch xuất khẩu. Trong đó, Mỹ, Israel và EU là 3 thị trường nhập khẩu nhiều nhất cá ngừ đóng hộp của Việt Nam.

Theo các thỏa thuận trong các hiệp định thương mại giữa Việt Nam và các nước, sản phẩm cá ngừ xuất khẩu của Việt Nam xuất khẩu sang nước đối tác muốn được hưởng ưu đãi thuế quan phải có xuất xứ thuần túy, tức là được nguyên liệu phải do tàu của quốc gia thành viên FTA đánh bắt, sản xuất tại Việt Nam.

Các sản phẩm cá ngừ đóng hộp hay loin cá ngừ hấp đông lạnh mã HS16 khi xuất khẩu sang EU sẽ bị áp thuế 24%, một mức thuế rất cao. Do đó, với mức thuế này thì các sản phẩm của Việt Nam sẽ khó có thể cạnh tranh được với các nước đang được hưởng ưu đãi thuế quan như Philippines, Ecuador hay các sản phẩm loin cá ngừ giá rẻ của Trung Quốc (miễn thuế theo hạn ngạch thuế quan tự trị (ATQ))…

Theo Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam, hiện các đơn hàng xuất khẩu nhằm đáp ứng nhu cầu tăng cao trong dịp lễ cuối năm và đầu năm tại các thị trường tăng cao. Tuy nhiên, nguồn nguyên liệu đánh bắt trong nước dự trữ tại các doanh nghiệp đã cạn. Hiện doanh nghiệp đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức.

Hoài Sương