Doanh nghiệp cần trang bị những gì khi đầu tư, kinh doanh năng lượng?

Quang cảnh hội nghị. Ảnh: H.Phạm

Ngày 21-8, Trung tâm Xúc tiến thương mại và đầu tư thành phố Hồ Chí Minh (ITPC) phối hợp cùng Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC) tổ chức hội nghị “Hợp tác phát triển dự án, công trình năng lượng: Chuyển biến, xu hướng và đề xuất cho doanh nghiệp”.

Sự kiện thu hút 200 đại biểu đại diện các doanh nghiệp, chuyên gia, luật sư tư vấn... hoạt động trong lĩnh vực năng lượng.

Phát biểu khai mạc, ông Trần Phú Lữ - Giám đốc ITPC nhấn mạnh, để hiện thực hóa cam kết của Việt Nam tại COP26 về mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, thời gian qua, việc phát triển và thu hút nguồn lực ở trong và ngoài nước đầu tư vào lĩnh vực năng lượng tái tạo ngày càng được chú trọng.

Theo ông Lữ, đây sẽ là một tín hiệu tích cực, nhưng cũng đặt ra thách thức nhất định, buộc doanh nghiệp phải trang bị kiến thức, cập nhật thông tin và có những chiến lược kiểm soát hiệu quả hoạt động.

Tại hội nghị, ông Châu Việt Bắc - Phó Giám đốc VIAC - Chi nhánh tại thành phố Hồ Chí Minh kiêm Phó Tổng Thư ký VIAC cho biết, rào cản về hạ tầng kỹ thuật và sự chưa hoàn thiện của khung pháp lý đang là thách thức lớn, khiến doanh nghiệp gặp khó khăn trong quá trình tiếp cận và vận hành dự án. Do đó, doanh nghiệp cần lựa chọn giải pháp phù hợp với năng lực, đồng thời bảo đảm tuân thủ pháp luật khi gia nhập thị trường đầu tư, kinh doanh năng lượng.

Ông Châu Việt Bắc - Phó Giám đốc VIAC - Chi nhánh tại thành phố Hồ Chí Minh. Ảnh: H.Phạm

Trong khi đó, ông Phạm Đăng An - Phó Tổng Giám đốc Vũ Phong Energy Group đồng thời là Giám đốc VP Carbon đã chỉ ra 3 áp lực chính đang tác động lên ngành năng lượng trong nước, đó là nhu cầu thị trường tăng nhanh, yêu cầu mở rộng công suất từ quy hoạch điện VIII, và sức ép chính sách đến từ các quy định pháp lý nội địa lẫn xu hướng quốc tế.

Mặt khác, ông An cũng khẳng định, đây là cơ hội để doanh nghiệp linh hoạt chuyển đổi, sáng tạo trong triển khai các mô hình kinh doanh, tận dụng xu hướng phát triển bền vững để tăng cường năng lực cạnh tranh và giá trị trong dài hạn.

Còn theo luật sư Nguyễn Tuấn Phát - Giám đốc Pháp chế, Tuân thủ và Quan hệ chính phủ, Asia Clean Capital Việt Nam, các dự án năng lượng có quy mô lớn, gắn liền với khung chính sách nhà nước, nên luôn tiềm ẩn rủi ro pháp lý, đặc biệt là từ sự thay đổi chính sách. Điều này không chỉ có thể dẫn đến tranh chấp giữa các doanh nghiệp với nhau mà còn tiềm ẩn khả năng leo thang thành tranh chấp đầu tư quốc tế giữa nhà đầu tư và chính phủ...

Về các quy định, chính sách liên quan đến phát triển năng lượng, các đại biểu đánh giá, việc Chính phủ ban hành Nghị định 57/2025/NĐ-CP không chỉ tạo hành lang pháp lý cho các dự án điện mặt trời và điện gió, mà còn phản ánh xu hướng thị trường dịch chuyển sang cơ chế mua bán điện linh hoạt, phi tập trung, đáp ứng yêu cầu minh bạch và thân thiện môi trường từ phía các nhà tiêu thụ điện, đặc biệt là khối doanh nghiệp FDI.

Bên cạnh đó, các thị trường phụ trợ như thị trường tín chỉ carbon và chứng chỉ năng lượng cũng là những cơ hội mới hấp dẫn. Bởi lẽ, đây không chỉ đóng vai trò là công cụ tuân thủ cam kết Net Zero và CBAM (cơ chế điều chỉnh biên giới carbon - PV) của EU, mà còn có thể trở thành nguồn thu bổ sung giúp nâng cao hiệu quả kinh doanh.

Các đại biểu đã có những phân tích, đánh giá, góp ý về phát triển năng lượng. Ảnh: H.Phạm

Theo luật sư Nguyễn Tuấn Phát, phương thức sử dụng trọng tài, hòa giải thương mại... là một trong những phương thức giải quyết tranh chấp phù hợp và hiệu quả nhất đối với các liên doanh năng lượng trong bối cảnh hiện nay, vì tính linh hoạt rất cao.

Ông Nguyễn Phan Dũng Nhân - Trưởng phòng Pháp chế Công ty CP BCG Energy cho rằng, việc liên doanh với các nhà đầu tư quốc tế là phương pháp chiến lược để thu hút nguồn vốn lớn, công nghệ và chuyên môn sâu. "Việt Nam nên phát triển những mô hình riêng, trong đó, phân định rõ vai trò của các bên, ví dụ, các nhà đầu tư trong nước sẽ tận dụng sự am hiểu sâu sắc về khung khổ pháp lý và chính sách địa phương; trong khi, nhà đầu tư nước ngoài lại có thế mạnh về vốn, công nghệ và chuyên môn quản lý, vận hành, qua đó, giúp Việt Nam hiện thực hóa mục tiêu năng lượng của quốc gia", ông Nhân đề xuất.

Minh Tuấn