Doanh nghiệp mong giãn tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với rượu bia

"Khó chồng khó" vì sản lượng sụt giảm

Hiện nay là giai đoạn khó khăn nhất của doanh nghiệp ngành rượu bia do sức tiêu dùng sụt giảm. Hiệp hội Bia-Rượu-Nước giải khát Việt Nam chia sẻ những tháng cuối năm 2024 và đầu năm 2025, đặc biệt là dịp Tết, ngành đồ uống (bia, rượu, nước giải khát) đã ghi nhận sự sụt giảm do nhu cầu giảm mạnh, người dân thắt chặt chi tiêu.

Nhu cầu tiêu thụ rượu bia sụt giảm mạnh.

Cùng với đó, ngành đồ uống có cồn cũng bị tác động từ các luật chuyên ngành như Luật Phòng chống tác hại rượu bia, Luật Quảng cáo, Luật Thương mại; đặc biệt là Nghị định số 100/2019/NĐ-CP của Chính phủ: Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ và đường sắt và Nghị định số 168/2024/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính về trật tự, an toàn giao thông đường bộ.

Không chỉ vậy, các doanh nghiệp phải đối mặt với khó khăn vấn nạn rượu trôi nổi, không rõ nguồn gốc, không được quản lý chiếm tới gần 63% lượng rượu tiêu thụ, gây thất thu cho ngân sách Nhà nước, ảnh hưởng đến sức khỏe con người, ảnh hưởng tới hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp chính thống.

Theo Công ty Nghiên cứu thị trường Nielsen, sản lượng bia không chính thống hay còn gọi là "bia cỏ" trên cả nước năm 2023 đã tăng 28% so với năm 2022. Riêng năm 2024, sản lượng dòng bia này đã tăng 71% trên quy mô cả nước. Về thị phần, năm 2024, dòng bia này cũng tăng từ 4,2% lên 5,8%. Đáng chú ý, tại Đồng bằng sông Cửu Long, dòng bia này hiện nay đang chiếm tổng số 8% thị phần, với giá bán thấp hơn bia chính thống khoảng 25-35%, thu hút mạnh nhóm tiêu dùng nhạy cảm về giá.

TS Cấn Văn Lực, chuyên gia Kinh tế trưởng Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) kiêm Giám đốc Viện Đào tạo và Nghiên cứu BIDV nhận định, doanh nghiệp sẽ còn gặp nhiều khó khăn do chiến tranh thương mại - công nghệ; chi phí đầu vào và logistics tăng ở mức cao, đơn hàng phục hồi không đồng đều và thiếu bền vững; yêu cầu số hóa và xanh hóa ngày càng cao. Trong bối cảnh đó, việc tăng mạnh và nhanh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có cồn có thể ảnh hưởng đến hiệu quả đóng góp ngân sách lâu dài; tạo ra tình huống "khó chồng khó" đối với doanh nghiệp và người lao động trong ngành cũng như các ngành liên quan (bao bì, vận tải, du lịch, ăn uống...).

Đề xuất lùi hiệu lực, giãn lộ trình tăng thuế tiêu thụ đặc biệt

Dự thảo luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) dự kiến sẽ được Quốc hội khóa XV thông qua tại Kỳ họp thứ chín sắp tới. Dự thảo đề xuất điều chỉnh tăng cao thuế suất mặt hàng rượu, bia lên tới 100%, trong 5 năm liên tục và bổ sung mặt hàng nước giải khát có đường theo tiêu chuẩn Việt Nam với với hàm lượng đường trên 5mg/l vào đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt với thuế suất 10%.

Từ thực tế hoạt động của các doanh nghiệp ngành đồ uống thời gian qua, các ý kiến đề xuất, các nhà hoạch định chính sách cần lưu tâm đến kiến nghị của các doanh nghiệp để đảm bảo, hài hòa mục tiêu của sắc thuế tiêu thụ đặc biệt là tăng thu ngân sách, bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng và “sức khỏe” doanh nghiệp để các chính sách thuế đi vào cuộc sống, cần có lộ trình tăng hợp lý, vừa phải.

TS Cấn Văn Lực cho rằng, cơ quan hoạch định chính sách cần cân nhắc phương án tối ưu là giãn thực hiện từ ngày 1-1-2028 và giãn thời hạn áp dụng tăng thuế để DN có thời gian chuẩn bị, đổi mới công nghệ.

Tiến sĩ Cấn Văn Lực đề xuất lùi lộ trình tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với rượu bia.

Cùng quan điểm, TS Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh, phân tích, trước khi đề xuất thuế, cần nghiên cứu thật sâu sắc hơn trên các yếu tố về tính cân bằng, tác động ngân sách, tiêu dùng, lao động...

Từ góc độ doanh nghiệp, bà Trần Ngọc Ánh, Giám đốc Ngoại vụ cấp cao, đại diện cho Công ty TNHH Nhà máy Bia Heineken Việt Nam cho rằng, cần có những chính sách phù hợp để tránh khó khăn "kép" - xuất khẩu thì khó khăn, thị trường trong nước sụt giảm. "Chúng tôi xin kiến nghị lùi thời điểm tăng thuế vào năm 2028", bà Trần Ngọc Ánh nói.

Ngành đồ uống có vai trò kinh tế và đóng góp lớn cho ngân sách nhà nước, khoảng trên 60.000 tỷ đồng/năm (thuế tiêu thụ đặc biệt chiếm trên 40.000 tỷ đồng) và luôn đứng ở vị trí những doanh nghiệp đóng góp ngân sách tốp đầu ở địa phương, tạo hàng triệu việc làm trực tiếp và gián tiếp trong các cơ sở nhà máy sản xuất và trong chuỗi cung ứng, dịch vụ từ các đơn vị cung cấp nguyên liệu, đóng gói, kho vận, phân phối, các ngành dịch vụ, du lịch, nhà hàng, logictics...

VŨ DUNG