Doanh nghiệp năng lượng mặt trời Hàn Quốc tìm đến Việt Nam

Phối cảnh dự án mà OCI Holdings đầu tư tại Việt Nam

Trong hơn một thập niên qua, sản phẩm năng lượng mặt trời giá rẻ của Trung Quốc từng thống trị thị trường Hàn Quốc, khiến các tập đoàn như Hanwha Solutions và OCI Holdings dần giảm phụ thuộc vào thị trường nội địa và chuyển hướng sang Mỹ.

OCI Holdings sẽ sản xuất tấm wafer “phi Trung Quốc” tại Việt Nam

Ngày 13.10, OCI Holdings thông báo sẽ đầu tư 78 triệu USD để mua lại 65% cổ phần tại nhà máy của Elite Solar Power Wafer ở Việt Nam - dự án dự kiến hoàn thành vào cuối tháng này. Tập đoàn Hàn Quốc cho biết thương vụ này nhằm mục tiêu sản xuất tấm wafer không chứa vật liệu từ “các thực thể nước ngoài bị cấm” (non-PFE – non-Prohibited Foreign Entities).

Theo Đạo luật “One Big Beautiful Bill” có hiệu lực từ tháng 7 năm nay, mọi sản phẩm năng lượng mặt trời chứa vật liệu hoặc linh kiện có nguồn gốc từ các thực thể nước ngoài bị cấm, bao gồm cả Trung Quốc, sẽ không đủ điều kiện nhận ưu đãi thuế tại Mỹ.

OCI Holdings nhấn mạnh rằng nhà máy tại Việt Nam sẽ hoàn toàn sử dụng polysilicon từ OCI Terrasus - công ty con thuộc sở hữu toàn phần của tập đoàn - nhằm xây dựng chuỗi giá trị khép kín, tăng sức cạnh tranh và lợi nhuận.

Chủ tịch Lee Woo-hyun tuyên bố: “Khoản đầu tư chiến lược này giúp chúng tôi tiến gần hơn đến mục tiêu hình thành chuỗi cung ứng phục vụ xuất khẩu sang Mỹ. OCI sẽ tiếp tục củng cố vị thế tại thị trường năng lượng mặt trời toàn cầu bằng cách tăng cường hợp tác với các doanh nghiệp bản địa ở Đông Nam Á”.

Trong khi đó, Hanwha Solutions (bộ phận Q Cells Division) cũng đang đẩy nhanh dự án “trung tâm năng lượng mặt trời” tại bang Georgia (Mỹ), dự kiến hoàn tất vào cuối năm nay. Nhà máy này sẽ sản xuất toàn bộ quy trình: từ thỏi silicon (ingot), tấm wafer, pin mặt trời (cell) đến mô-đun, ngay tại một địa điểm duy nhất. Nguồn polysilicon duy nhất được thuê ngoài cũng đến từ OCI Terrasus.

Chiến lược này nhằm tận dụng Đạo luật Giảm Lạm phát (Inflation Reduction Act) của Mỹ, đồng thời tránh cạnh tranh giá trực diện với các đối thủ Trung Quốc trên thị trường quốc tế.

Một đại diện Hanwha Solutions cho biết: “Khi nhà máy tại Cartersville hoàn thành vào cuối năm nay, Hanwha Q Cells sẽ trở thành công ty duy nhất sở hữu chuỗi giá trị năng lượng mặt trời tích hợp hoàn chỉnh tại Mỹ”.

Tuy nhiên, cả Hanwha Solutions và OCI Holdings vẫn thận trọng trước sự hoài nghi của Tổng thống Trump đối với năng lượng tái tạo.

Đầu tháng 10, OCI Holdings đã hoãn kế hoạch đầu tư 215 triệu USD vào sản xuất pin năng lượng mặt trời tại Mỹ, viện dẫn rủi ro do những thay đổi chính sách từ Washington. OCI cho biết trong hồ sơ gửi cơ quan quản lý ngày 1.10: “Chúng tôi sẽ xem xét lại quyết định đầu tư nếu môi trường thị trường có biến động”.

Về phần mình, Hanwha Solutions đang tích cực xử lý lo ngại về chính sách năng lượng của chính quyền Trump bằng cách thuê các chuyên gia truyền thông và vận động hành lang để bảo vệ hoạt động kinh doanh tại Mỹ. Theo hồ sơ công bố của Thượng viện Hoa Kỳ, Hanwha Q Cells USA đã chi 1,6 triệu USD cho hoạt động vận động hành lang trong nửa đầu năm nay.

Việt Nam - điểm đến tin cậy

Trong vòng 5 năm trở lại đây, Việt Nam đã trở thành trung tâm sản xuất công nghệ cao của khu vực, với mạng lưới hạ tầng công nghiệp phát triển nhanh tại các tỉnh phía bắc như Bắc Ninh, Thái Nguyên, các tỉnh Nam Trung Bộ - những nơi vốn đã thu hút các nhà đầu tư từ Samsung, LG, Hanwha, SK Group.

Ngoài lợi thế vị trí, Việt Nam còn sở hữu môi trường chính trị ổn định, chính sách thu hút FDI cởi mở, và đặc biệt là chi phí sản xuất thấp, chỉ bằng khoảng một phần ba so với Hàn Quốc. Với các ưu đãi thuế dành cho doanh nghiệp năng lượng tái tạo và chính sách miễn giảm thuế thu nhập doanh nghiệp 10 năm đầu, Việt Nam đang trở thành “cứ điểm xanh” mới của các tập đoàn năng lượng toàn cầu.

Việc OCI đầu tư vào Việt Nam không chỉ là sự lựa chọn ngẫu nhiên. Đây là bước đi nằm trong mạng lưới công nghiệp Hàn Quốc đã hình thành suốt hai thập kỷ qua.

Các “đại gia” như Samsung, LG, Posco, SK và Hanwha đều đã xây dựng cơ sở sản xuất lớn tại Việt Nam, tạo nên một hệ sinh thái công nghiệp khép kín của doanh nghiệp Hàn. Môi trường này giúp OCI dễ dàng kết nối nguồn nhân lực, kỹ sư, nhà cung cấp linh kiện và chia sẻ logistics trong cùng chuỗi sản xuất.

Đặc biệt, Hanwha Solutions, đối tác thân cận của OCI trong lĩnh vực năng lượng mặt trời, cũng đang mở rộng dự án nhà máy tại Việt Nam, đồng thời hoàn thiện “hub năng lượng mặt trời” ở bang Georgia (Mỹ). Nhờ đó, hai doanh nghiệp có thể phân bổ vai trò sản xuất hợp lý: polysilicon được sản xuất tại Hàn Quốc (bởi OCI Terrasus), wafer tại Việt Nam, còn cell và mô-đun được lắp ráp tại Mỹ.

Cấu trúc này tạo nên chuỗi cung ứng ba tầng sạch, hoàn toàn không phụ thuộc vào nguyên liệu Trung Quốc, qua đó đáp ứng tiêu chí xuất xứ “non-PFE” để đủ điều kiện hưởng ưu đãi thuế của Mỹ. Việt Nam trong chuỗi này trở thành mắt xích trung gian chiến lược, nơi gia công tấm wafer với chi phí thấp nhưng tiêu chuẩn cao, trước khi sản phẩm được xuất khẩu sang thị trường Mỹ.

Bùi Tú