Doanh nghiệp tư nhân chờ làm 'việc lớn'

Tại buổi làm việc với Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương Đảng về phát triển khu vực kinh tế tư nhân mới đây, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh kinh tế tư nhân là động lực quan trọng cho tăng trưởng kinh tế.

Tổng Bí thư cũng lưu ý cần có chiến lược rõ ràng cho phát triển kinh tế tư nhân, phù hợp với trình độ phát triển hiện nay của nền kinh tế và bối cảnh địa kinh tế, địa chính trị mới của đất nước. Đồng thời, Tổng bí thư nhấn mạnh việc xóa bỏ mọi nhận thức, tư tưởng, quan niệm, thái độ, định kiến về kinh tế tư nhân, khuyến khích xây dựng tư duy công nghiệp, tư duy lớn và phong trào kinh doanh, khởi nghiệp trong toàn xã hội.

Trước đó, Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng đã ký Quyết định số 526 về việc thành lập Ban Chỉ đạo xây dựng đề án phát triển kinh tế tư nhân, trong đó Thủ tướng làm Trưởng ban.

Những bước đi đó thể hiện rằng Đảng và Nhà nước đánh giá rất cao kinh tế tư nhân và coi khối doanh nghiệp này là động lực để thúc đẩy nền kinh tế phát triển trong thời kỳ mới.

Thủ tướng Phạm Minh Chính cùng các lãnh đạo Chính phủ gặp gỡ doanh nghiệp bàn giải pháp để doanh nghiệp tư nhân bứt phá, góp phần phát triển đất nước. Ảnh: VGP/Nhật Bắc.

Dư địa tăng trưởng còn rất lớn

Theo báo cáo của Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương, Việt Nam hiện có hơn 800.000 doanh nghiệp tư nhân, trong đó 97% là doanh nghiệp nhỏ và vừa. Kinh tế tư nhân hiện chiếm hơn 85% tổng số lao động trong nền kinh tế, góp phần lớn vào việc tạo công ăn việc làm cho xã hội.

Kể từ khi nền kinh tế mở cửa, khu vực kinh tế tư nhân thường xuyên chiếm khoảng 42-45% và vẫn trong xu hướng gia tăng. Những năm gần đây, khu vực này luôn tăng trưởng với tốc độ cao hơn so với khu vực doanh nghiệp Nhà nước và khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (FDI), trở thành động lực quan trọng hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.

Đáng chú ý, ở các nền kinh tế phát triển trên thế giới, kinh tế tư nhân thậm chí chiếm tới 70-90% GDP. Điều này cho thấy dư địa tăng trưởng của khối doanh nghiệp tư nhân Việt Nam còn rất lớn.

Kể từ khi Luật Doanh nghiệp tư nhân, Luật Công ty được Quóc hội thông qua năm 1991 và Luật Doanh nghiệp năm 1999, số lượng doanh nghiệp tư nhân thành lập đã gia tăng nhanh chóng từ trên 6.800 doanh nghiệp năm 1993 lên hơn 25.000 doanh nghiệp năm 1997.

Một loạt doanh nghiệp tên tuổi như T&T Group (1993) của doanh nhân Đỗ Quang Hiển; Tập đoàn Hòa Phát (1992) của tỷ phú Trần Đình Long; Tập đoàn BRG (1993) của Madame Nguyễn Thị Nga; Tập đoàn Geleximco (1993) của ông Vũ Văn Tiền; BIM Group (1994) của cố Chủ tịch Đoàn Quốc Việt; hay Thaco Group (1997) của ông Trần Bá Dương… cũng ra đời giai đoạn này.

Đáng chú ý, nhiều doanh nghiệp tư nhân ra đời từ đó đến nay đã trở thành trụ cột trong các lĩnh vực kinh tế. Các nhà sáng lập Đỗ Quang Hiển hay Trần Đình Long… đến nay cũng trở thành những doanh nhân gắn liền với sự phát triển của đất nước.

Nhanh nhạy với từng giai đoạn phát triển

Thành lập năm 1993, hơn 3 thập kỷ kinh doanh của T&T Group cùng bầu Hiển gắn liền với sự phát triển của kinh tế Việt Nam. Ở giai đoạn đầu đổi mới, khi nền kinh tế mới mở cửa, Công ty TNHH T&T (tiền thân của T&T Group) đã tham gia lĩnh vực xuất nhập khẩu với mặt hàng chủ lực là điện tử.

Xuất nhập khẩu cũng là lĩnh vực khởi đầu của một loạt doanh nghiệp tư nhân ra đời giai đoạn này như Geleximco, BRG Group, Thaco, Hòa Phát…

Đến giai đoạn Chính phủ đẩy mạnh sản xuất công nghiệp nội địa, các doanh nghiệp tư nhân kể trên cũng nhanh chóng đầu tư sang mảng sản xuất. Trong đó T&T đã đầu tư xây dựng nhà máy lắp ráp rồi nhà máy sản xuất xe máy, đánh dấu lần đầu tiên Việt Nam hình thành nền sản xuất công nghiệp xe máy với tỷ lệ nội địa hóa lên tới 80%. Geleximco thì tham gia liên doanh sản xuất phụ tùng ôtô xe máy Honda tại Việt Nam, hợp tác với Tập đoàn Lilama làm Nhà máy Xi măng Thăng Long. Trong khi, Thaco làm nhà máy sản xuất và lắp ráp ôtô tải nhẹ và xưởng cơ điện.

Trong giai đoạn tái cơ cấu hệ thống ngân hàng, tên tuổi ông Đỗ Quang Hiển cũng gắn liền với sự phát triển của Ngân hàng TMCP Sài Gòn - Hà Nội (SHB), tiền thân là Ngân hàng Nông thôn Nhơn Ái.

Sau khi đầu tư và trở thành Chủ tịch HĐQT ngân hàng, ông Hiển đã cùng ngân hàng tiên phong trực tiếp tham gia tái cơ cấu hệ thống tổ chức tín dụng theo định hướng của Ngân hàng Nhà nước, chủ động nhận sáp nhập và tái cơ cấu thành công Habubank.

Đây chính là thương vụ nhận sáp nhập và tái cơ cấu thành công đầu tiên trong ngành ngân hàng Việt Nam giai đoạn 2011-2013, tạo tiền lệ cho một loạt thương vụ M&A tái cơ cấu sau đó của ngành ngân hàng.

T&T Group, BIM Group, TTC Group, Xuân Thiện Group, REE... đều đang đầu tư mạnh để phát triển nguồn năng lượng tái tạo. Ảnh: T&T.

Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan nhận định các doanh nghiệp tư nhân đang ngày càng thể hiện vai trò, năng lực và đóng góp vào nền kinh tế.

Trong bối cảnh nền kinh tế đang chuyển dịch theo xu hướng xanh hóa, các tập đoàn kinh tế tư nhân cũng đi đầu trong hướng dòng vốn vào lĩnh vực năng lượng xanh, năng lượng tái tạo nhằm hướng đến mục tiêu giảm phát thải, trung hòa carbon của Việt Nam.

Trong đó, T&T Group, BIM Group, TTC Group, Xuân Thiện Group, Công ty CP cơ điện lạnh (REE)… đều đã tham gia đầu tư hàng nghìn tỷ đồng vào các nhà máy điện gió, điện mặt trời.

Các ngân hàng tư nhân như Techcombank, SHB, ACB, OCB… đã tham gia cấp tín dụng cho các dự án xanh, kết hợp với các tổ chức quốc tế, đồng thời xanh hóa từ trong ngân hàng, thực thi ESG để phát triển bền vững.

Chờ đơn đặt hàng lớn

Tại cuộc gặp gỡ các doanh nghiệp bàn về giải pháp để doanh nghiệp tư nhân tăng tốc, bứt phá, góp phần phát triển đất nước nhanh, bền vững trong kỷ nguyên mới vừa qua, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã đặt ra yêu cầu các doanh nghiệp tư nhân lớn cần chủ động nhận nhiệm vụ giải quyết những “bài toán” ở tầm quốc gia.

Theo đó, Việt Nam đang triển khai quyết liệt một loạt dự án rất lớn như đường sắt tốc độ cao Bắc Nam, 3 tuyến đường sắt khổ tiêu chuẩn kết nối với Trung Quốc, nhà máy điện hạt nhân; tập trung phát triển đột phá khoa học công nghệ, chuyển đổi số; đẩy mạnh khai thác các không gian phát triển mới như không gian ngầm, không gian biển, không gian vũ trụ…

Thủ tướng đề nghị các doanh nghiệp nghiên cứu, xem xét có thể tham gia dự án nào thì đăng ký và đề xuất cơ chế chính sách để làm, đặc biệt là các tập đoàn lớn.

Trong đó, Thủ tướng cũng gợi ý Thaco nghiên cứu, chuyển giao công nghệ, sản xuất toa tàu và tiến tới sản xuất đầu máy cho đường sắt tốc độ cao, Tập đoàn Hòa Phát làm ray đường sắt tốc độ cao, Tập đoàn FPT tập trung đào tạo nhân lực chất lượng cao, thiết kế chip bán dẫn…

Thủ tướng đã đặt hàng một loạt doanh nghiệp tư nhân tham gia vào các dự án đường sắt tốc độ cao Bắc Nam, đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, đường sắt đô thị Hà Nội và TP.HCM. Ảnh: Quỳnh Danh.

Bà Phạm Chi Lan đánh giá các doanh nghiệp tư nhân Việt Nam còn chịu nhiều thiệt thòi về chính sách ưu đãi so với các nhóm doanh nghiệp FDI, doanh nghiệp Nhà nước, nhưng khi được trao cơ hội nhóm doanh nghiệp này đã làm rất tốt.

Bà dẫn ví dụ về những doanh nghiệp như Tập đoàn Đèo Cả trong lĩnh vực xây dựng hạ tầng; Vingroup về xây dựng bộ mặt đô thị và xe điện; Lộc Trời trong xuất khẩu gạo; Vietjet của ngành hàng không, Thaco trong ngành ôtô, hay Vinamilk trong ngành sữa…

Tuy vậy, để doanh nghiệp tư nhân tự tin đầu tư nguồn vốn lớn vào các dự án này, cần có cam kết từ Chính phủ.

Như với kế hoạch đầu tư 10.000 tỷ đồng làm nhà máy sản xuất ray thép cho đường sắt, Chủ tịch Hòa Phát Trần Đình Long cho biết đây là sản phẩm rất đặc thù, nếu không sử dụng cho dự án đường sắt thì không biết bán cho ai.

“Cho nên chúng tôi rất mong có một văn bản, như một nghị quyết, để các doanh nghiệp yên tâm đầu tư và sản xuất sản phẩm phục vụ dự án”, ông nói và cam kết đảm bảo cung cấp đủ 10 triệu tấn thép chế tạo, chất lượng cũng như tiến độ giao hàng, giá thành thấp hơn thép nhập khẩu cho Tổng công ty Đường sắt để làm các dự án.

Trước đó, nhiều lãnh đạo doanh nghiệp cũng đưa đề xuất nhằm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc để tận dung tối đa nguồn lực của nhóm doanh nghiệp tư nhân.

Trong đó, Chủ tịch điều hành Tập đoàn T&T Đỗ Quang Hiển kiến nghị sớm giải quyết vướng mắc trong đàm phán giá điện và đẩy nhanh tiến trình cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước.

Chủ tịch KN Holdings Lê Văn Kiểm đề xuất đầu tư hệ thống pin tích trữ và kêu gọi sớm thông qua cơ chế mua bán điện trực tiếp, cải cách hành chính. Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Công nghệ CMC Nguyễn Trung Chính đề xuất sớm hoàn thiện thể chế, hỗ trợ vốn với lãi suất ưu đãi cho các dự án đầu tư từ 700 triệu USD đến 1 tỷ USD, đồng thời gắn liền với đào tạo nhân lực chất lượng cao…

Hồng Nhung