Độc đáo Đình Hạ Hiệp - Di tích Quốc gia đặc biệt của huyện Phúc Thọ

Đình Hạ Hiệp là một trong số những ngôi đình cổ nổi tiếng của huyện Phúc Thọ, và cũng là công trình có giá trị tiêu biểu cho kiến trúc nghệ thuật đình làng Việt Nam. Ngôi đình nằm ở vị trí trung tâm làng, quay về hướng Tây Nam, với đầy đủ các hạng mục cơ bản như nghi môn, tả hữu mạc, sân và giếng bán nguyệt; tòa tiền tế kết hợp với đại đình tạo thành bố cục mặt bằng theo theo kiểu “Tiền Nhất hậu Đinh”.

Đình Hạ Hiệp phụng thờ Thành hoàng là tướng quân Hoàng Đạo - một danh tướng tham gia cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng trong những năm 40 - 43. Ngài được phong là Trung đẳng thần Hiển Đức Chí Công và được Trưng Vương cho hưởng thực ấp ở làng Hạ Hiệp.

Đình Hạ Hiệp là một ngôi đình đặc biệt nằm trong vùng xứ Đoài. Vì thế mà ngôi đình này có đầy đủ những nét đặc trưng về kiến trúc và mỹ thuật truyền thống của xứ Đoài.

Vì có bộ mái cao lớn mà kiến trúc đình có thêm hệ ván nong trang trí lớn dưới xà thượng. Đây là vị trí mà các nghệ nhân xưa thỏa sức thể hiện tài nghệ, tạo thành những tác phẩm điêu khắc cầu kỳ chạy xung quanh trong đình như một “không gian trưng bày nghệ thuật chạm khắc gỗ”.

Các đề tài chạm khắc của đại đình không chỉ thể hiện trình độ kỹ thuật cao mà còn đa dạng về đề tài như người, tiên, rồng và linh thú khác, các cảnh sinh hoạt đời thường ở làng xã như lễ hội, đi săn; các trò chơi dân gian như đá cầu, đấu vật, đánh cờ… Tất cả cho thấy đây đều là phong cách mỹ thuật của vùng xứ Đoài giai đoạn thế kỷ XVII, vừa hoành tráng lại đầy nét phóng khoáng tạo ấn tượng không thể quên cho mỗi người đến tham quan, chiêm bái ngôi đình.

Đình Hạ Hiệp đến nay đã trải qua nhiều đợt trùng tu, tôn tạo lớn. Những năm gần đây, đình tiếp tục được nhà nước và nhân dân quan tâm tu bổ, gìn giữ. Hiện nay, tại đình Hạ Hiệp còn lưu được nhiều di vật có giá trị: 27 đạo sắc của các triều đại phong kiến ban tặng, trong số đó, đạo sắc sớm nhất có niên đại Đức Long thất niên (1635); bia đá (1771); 2 cỗ kiệu (thế kỷ XVIII), đôi hạc thờ (thế kỷ XVIII), hai thống đá cảnh (1816) và nhiều hiện vật giá trị khác.

Bên cạnh những giá trị tiêu biểu về nghệ thuật - kiến trúc, đình làng Hạ Hiệp còn lưu giữ nhiều giá trị di sản văn hóa phi vật thể đặc sắc được thể hiện trong hội làng với nghi thức rước kiệu Thành hoàng làng.

Với những giá trị to lớn về lịch sử văn hóa và kiến trúc nghệ thuật, đình Hạ Hiệp đã được xếp hạng di tích kiến trúc - nghệ thuật cấp quốc gia tại Quyết định số 1728 QĐ/VH ngày 02/10/1991 của Bộ Văn hóa, Thông tin và Thể thao (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch). Ngày 31/12/2020, đình Hạ Hiệp vinh dự được xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt tại Quyết định số 2280/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.

Trọng Tùng