Đôi bờ Hương Giang từ mùa xuân này

Ngày 29/12/2024, tại Quảng trường Ngọ Môn, tỉnh Thừa Thiên Huế đã long trọng tổ chức lễ công bố Nghị quyết của Quốc hội về việc thành lập thành phố (TP) Huế trực thuộc Trung ương. Đây là sự kiện lịch sử trọng đại, không chỉ là niềm tự hào của người dân đất Cố đô Huế, mà còn mở ra một giai đoạn mới đầy kỳ vọng của một vùng đất địa linh nhân kiệt, vốn có bề dày lịch sử và văn hóa.

Thành phố di sản văn hóa

Thực tế, ý tưởng đưa Thừa Thiên Huế trở thành thành phố trực thuộc Trung ương được đề cập lần đầu vào những năm 1990, sau khi vùng đất này được chia tách ra từ tỉnh Bình Trị Thiên.

Thời điểm ấy, nhiều đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, trong đó có Thủ tướng Võ Văn Kiệt mong muốn Thừa Thiên Huế trở thành một trong những trung tâm giáo dục, y tế, văn hóa lớn của cả nước, là đầu tàu của miền Trung. Đến năm 1996, khi đề án được trình lên tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa IX, nhiều đại biểu băn khoăn khi Thừa Thiên Huế không phải chỉ có vùng lõi TP Huế cơ bản hoàn thiện hạ tầng mà còn có Nam Đông, A Lưới - 2 huyện miền núi với tỷ lệ hộ nghèo còn cao; vùng Ngũ Điền bên phá Tam Giang người dân vẫn phải… lụy đò.

Gần 20 năm sau, năm 2014, Thừa Thiên Huế tiếp tục xây dựng đề án lên thành phố trực thuộc Trung ương. Song khi ấy, các tiêu chí để “lên đời” của tỉnh đã định hình rõ (như: Quy mô dân số, thu nhập bình quân, cơ sở hạ tầng, thu chi ngân sách) lại chưa đạt.

Lần này, khát vọng đã thành hiện thực. Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV đã thông qua Nghị quyết thành lập thành phố Huế trực thuộc Trung ương với tỷ lệ tán thành rất cao...

Ngay trước thời khắc giao thừa chào đón năm mới gắn với sự kiện đặc biệt của xứ Huế, ông Châu Khắc Phụng, Bí thư Chi bộ Tổ dân phố Lại Thế 2, Đại biểu HĐND phường Phú Thượng, quận Thuận Hóa, TP Huế chia sẻ, trong suy nghĩ của ông, sự kiện này cũng là niềm vinh dự, tự hào, phấn khởi của đông đảo cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân địa phương. Càng vui hơn khi nhiều nhà đầu tư sẽ đến với Huế, kéo theo cơ hội việc làm, thu nhập, đời sống ổn định cho rất nhiều người lao động tại địa phương…

Cụ Vũ Thị Diệu, 87 tuổi, trú số 80 Thạch Hãn, quận Phú Xuân, TP Huế cho biết trước Tết này, cụ bảo các con, cháu nhà mình sơn mới nhà cửa, sắm sửa nhiều để ăn Tết tươm tất hơn mọi năm bởi đây là cái Tết rất đặc biệt, cái Tết đầu tiên cụ cùng với tất cả thành viên trong gia đình mình trở thành công dân của thành phố trực thuộc Trung ương. Gần như cả cuộc đời sống cạnh Khu Hoàng thành và chỉ cách Đại Nội Huế 3 phút đi bộ nên cụ Diệu biết rất rõ ý thức bảo vệ di sản của người dân trong khu vực. Theo lời cụ, nhiều hộ dân rất khá giả nhưng không xây nhà cao tầng vì như thế sẽ ảnh hưởng đến di tích. Suốt cả tháng qua, chiều nào cụ cũng cùng hơn chục người bạn già tập trung về khu vực Đại Nội Huế để đi bộ thể dục trong không gian xanh tươi, thoáng mát; cùng hàn huyên, chuyện trò về sự đổi thay từng ngày của xứ Huế. “Giờ chỉ mong các thế hệ cháu con tiếp tục nêu cao ý thức nâng niu, bảo vệ từng di sản quý giá mà Huế đang sở hữu”, cụ Diệu bộc bạch.

Cùng với niềm vui của hơn triệu người dân, ông Phan Ngọc Thọ, nguyên Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, nguyên Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên Huế chia sẻ, Huế trở thành thành phố trực thuộc Trung ương là sự kiện mang tính lịch sử của đất nước khi lần đầu tiên Việt Nam có một thành phố di sản, văn hóa trực thuộc Trung ương. “Câu chuyện của Huế hôm nay là kết quả của sự nỗ lực, quyết tâm, đồng lòng của biết bao thế hệ lãnh đạo, người dân qua nhiều thời kỳ. Đã đến lúc Huế hoàn thiện giấc mơ Huế bằng việc đầu tư dài hơi, bài bản vào lĩnh vực văn hóa, đặc biệt là xây dựng cốt cách Huế, con người Huế, làm cho Huế xanh - sạch - sáng hơn nữa. Đã đến lúc chính quyền, người dân Huế biến di sản văn hóa thành tài sản, danh hiệu thành thương hiệu để những giá trị ấy biến thành giá trị vật chất, nâng cao đời sống cho người dân”, ông Phan Ngọc Thọ bộc bạch.

Kỳ vọng một diện mạo mới, tầm vóc mới…

Dưới tiết trời xuân mát mẻ, đứng bên bờ Bắc sông Hương nước xanh biếc, nguyên Giám đốc Sở Văn hóa -Thể thao tỉnh Thừa Thiên Huế (nay là TP Huế), nhà nghiên cứu Nguyễn Xuân Hoa thổ lộ với PV Báo CAND rằng, mùa xuân này là vận hội mới của Huế. Huế từng là kinh đô xưa, là một đô thị di sản đang lưu giữ một cách có hệ thống tinh hoa văn hóa truyền thống của đất nước. Tiếc là do chiến tranh, và mô hình cùng phương thức quản lý không phù hợp, nên có một thời, Huế đã “tụt hậu”. Đáng mừng là sau Nghị quyết 54 của Bộ Chính trị, tỉnh Thừa Thiên Huế đã có những nỗ lực phát triển đúng hướng.

Huế là thành phố Festival đặc trưng của Việt Nam (trong ảnh, Festival Huế 2024).

“Từ mùa xuân lịch sử này, Huế phải chuyển mình mạnh hơn nữa để vừa phát huy vị thế của một đô thị di sản cấp quốc gia, vừa vươn tầm trở thành một trong những cực phát triển của đất nước”, nhà nghiên cứu Nguyễn Xuân Hoa chia sẻ và cho biết, những giá trị di sản ở Huế đã được công luận trong nước và UNESCO công nhận. Vì vậy, Huế vừa phải gìn giữ, phát huy và phát triển những giá trị di sản, vừa phải tiếp tục bồi đắp, sáng tạo những giá trị văn hóa mới. “Tất nhiên bảo tồn - phát triển và hội nhập luôn là một bài toán khó. Song, khó mấy cũng phải làm. Huế phải làm và cần tiếp tục được Trung ương hỗ trợ, cả về cơ chế và chính sách, vì di sản Huế cũng là di sản truyền thống của Việt Nam”, nhà nghiên cứu Nguyễn Xuân Hoa bày tỏ thêm.

Theo Chủ tịch UBND TP Huế Nguyễn Văn Phương, một trong những thách thức lớn khi Huế lên thành phố Trung ương chính là đảm bảo hài hòa giữa việc bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa với xu hướng phát triển kinh tế trong bối cảnh phát triển đô thị.

Huế là một thành phố với 8 di sản văn hóa vật thể và phi vật thể của thế giới, cùng gần 1.000 di tích lịch sử; là “Thành phố Festival đặc trưng của Việt Nam”, “Thành phố văn hóa ASEAN”, “Thành phố bền vững môi trường ASEAN”, “Thành phố Xanh quốc gia”... Do đó, để khẳng định thương hiệu: “Một điểm đến - 8 di sản”, thách thức này luôn được quan tâm chú trọng để giải quyết thấu đáo, bền vững. Huế, định hướng phát triển trên cơ sở những nét đặc thù về lịch sử, văn hóa, cảnh quan kiến trúc của mô hình thành phố trực thuộc Trung ương; phát triển theo hướng hài hòa, bền vững, giảm áp lực dân cư tập trung vào đô thị, hạn chế can thiệp, ảnh hưởng đến các di tích và cảnh quan kiến trúc truyền thống. Quá trình phát triển của Huế luôn phải cân nhắc giữa bảo tồn di sản và phát triển đô thị.

“Các chuyên gia, nhà nghiên cứu và cơ quan liên quan có rất nhiều ý kiến khác nhau về cách thức phát triển mà không làm tổn hại đến giá trị văn hóa của Huế. Vì vậy, Huế sẽ kiên định mục tiêu phát triển gắn với việc giữ gìn cảnh quan môi trường và bảo tồn các giá trị di sản, văn hóa. Huế cũng sẽ đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục ý thức cho người dân về tầm quan trọng của việc bảo tồn di sản, văn hóa”, ông Nguyễn Văn Phương chia sẻ.

Vậy là từ mùa xuân này, đứng trước vận hội mới, vùng đất có nhiều di sản văn hóa có thêm điều kiện để hiện thực hóa khát vọng bứt phá, vươn lên một cách bền vững và mạnh mẽ nhất. Kỳ vọng Huế sẽ sớm có một diện mạo mới, tầm vóc mới…

Hải Lan