Đòi hỏi hợp tác pháp luật chặt chẽ hơn trước làn sóng tội phạm xuyên quốc gia

Các diễn giả đối thoại tại hội thảo. Ảnh: HCMULAW.

Ngày 27/11, Trường Đại học Luật TPHCM khai mạc Hội thảo quốc tế "Luật hình sự xuyên quốc gia khu vực Châu Á - Thái Bình Dương".

Sự kiện do Nhà trường phối hợp với Trường Luật - Đại học Canterbury (New Zealand) và Tạp chí Transnational Criminal Law Review - Đại học Windsor (Canada) tổ chức, nhằm thúc đẩy kết nối học thuật và chia sẻ kinh nghiệm xử lý các loại tội phạm xuyên biên giới đang gia tăng trong khu vực.

Hội thảo thu hút đông đảo học giả, chuyên gia, nhà nghiên cứu và nhà hoạch định chính sách đến từ Anh, Úc, New Zealand, Liên minh châu Âu và các quốc gia ASEAN, thể hiện vai trò ngày càng nổi bật của Việt Nam trong đối thoại và hợp tác pháp lý quốc tế.

Hội thảo nhận được 41 tham luận thuộc 7 nhóm chủ đề, trong đó 24 tham luận được trình bày trực tiếp.

Nội dung thảo luận trải rộng từ mua bán người, bóc lột trẻ em, tham nhũng đến tội phạm do pháp nhân thực hiện, rửa tiền, tội phạm mạng và dẫn độ quốc tế.

TS Lê Trường Sơn - Hiệu trưởng Trường Đại học Luật TPHCM phát biểu khai mạc hội thảo. Ảnh: HCMULAW.

Các báo cáo tập trung làm rõ nhiều vấn đề lý luận và thực tiễn như phân biệt di cư trái phép và mua bán người; hợp tác ASEAN - EU; mang thai hộ vì mục đích thương mại; biện pháp chống bóc lột trẻ em; đề xuất Công ước hợp tác pháp lý ASEAN hay các xu hướng và thách thức mới trong dẫn độ.

TS Lê Trường Sơn - Hiệu trưởng Trường Đại học Luật TPHCM nhấn mạnh, tội phạm xuyên quốc gia đang trở thành thách thức an ninh nghiêm trọng đối với khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, nơi đặc trưng bởi sự đa dạng về thể chế và trình độ phát triển.

Các loại tội phạm như ma túy, khủng bố, tội phạm mạng, rửa tiền hay mua bán người đã vượt khỏi khả năng ứng phó đơn lẻ của từng quốc gia, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ hơn giữa các hệ thống pháp luật.

Ông Sơn kỳ vọng hội thảo sẽ góp phần mở rộng diễn đàn khoa học, tăng cường chia sẻ tri thức, nhận diện rõ hơn các rào cản trong tương trợ tư pháp, dẫn độ và thực thi pháp luật quốc tế, từ đó hỗ trợ tiến trình cải cách pháp luật trong khu vực.

GS Andreas Schloenhardt (Đại học Queensland, Úc) trình bày tham luận. Ảnh: HCMULAW.

Phiên thảo luận đầu tiên của hội thảo mở đầu với chủ đề "Mua bán người". Báo cáo của GS Andreas Schloenhardt (Đại học Queensland, Úc) thu hút sự quan tâm lớn khi phân tích ranh giới mong manh giữa đưa người di cư trái phép và mua bán người.

Đây là hai hành vi tuy khác biệt về mặt pháp lý nhưng thường xuyên giao thoa trong thực tế. Ông cũng chỉ ra sự không thống nhất giữa các nghị định thư quốc tế về nguyên tắc không trừng phạt nạn nhân, từ đó ảnh hưởng đến hiệu quả bảo vệ người bị bóc lột.

PGS.TS Nguyễn Thị Phương Hoa - Trưởng Khoa Luật Hình sự, Trường Đại học Luật TPHCM, mở rộng góc nhìn với tham luận về tội phạm hóa hành vi mua bán người trong pháp luật Việt Nam.

Dù Việt Nam đã thể hiện quyết tâm mạnh mẽ thông qua hệ thống luật hiện hành nhưng theo bà Hoa, vẫn còn những điểm chưa tương thích với chuẩn mực quốc tế, đặc biệt là yêu cầu bắt buộc về mục đích bóc lột.

Bà Hoa đề xuất điều chỉnh một số dấu hiệu pháp lý trong Bộ luật Hình sự và làm rõ phạm vi áp dụng của các tội danh liên quan nhằm nâng cao hiệu quả đấu tranh với loại tội phạm này.

PGS.TS Nguyễn Thị Phương Hoa - Trưởng Khoa Luật Hình sự, Trường Đại học Luật TPHCM. Ảnh: HCMULAW.

Một chủ đề đáng chú ý khác được TS Rebecca E. Khan (Đại học De La Salle, Philippines) trình bày, liên quan đến giao thoa giữa mua bán người và mang thai hộ vì mục đích thương mại.

Bằng việc dẫn lại trường hợp tại Campuchia năm 2024, TS Rebecca E. Khan nêu lên sự khác biệt lớn giữa các quốc gia ASEAN trong xác định tính chất pháp lý của mang thai hộ thương mại, đặc biệt khi có nước xem phụ nữ trong các vụ việc này là nạn nhân, nhưng có nước lại xử lý họ như người phạm tội.

Khoảng trống pháp lý này, theo tác giả, làm gia tăng nguy cơ bóc lột và tạo điều kiện cho các đường dây xuyên biên giới lợi dụng.

Diễn giả thảo luận sôi nổi tại tọa đàm. Ảnh: HCMULAW.

Trong ngày làm việc 27/11, hội thảo tiếp tục với các phiên thảo luận bàn luận sâu về bóc lột trẻ em, tham nhũng, ma túy, tội phạm doanh nghiệp và rửa tiền.

Các diễn giả đưa ra nhiều phân tích quan trọng về tương trợ tư pháp trong điều tra tội phạm xâm hại trẻ em trực tuyến; thách thức đối với trọng tài viên trong các vụ việc có yếu tố tham nhũng; xu hướng cải cách pháp luật ma túy tại Đông Nam Á và hay vai trò của luật sư trong phòng, chống rửa tiền.

Thùy Linh