Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục nghề nghiệp

Trung học nghề – bước đột phá trong phân luồng và liên thông hệ thống

Một trong những nội dung mới mang tính đột phá là việc hoàn thiện hệ thống giáo dục quốc dân theo hướng mở, linh hoạt, liên thông, thông qua bổ sung mô hình “trung học nghề”. Theo quy định mới, trung học nghề được xác định là bậc học cùng cấp với trung học phổ thông, tích hợp giữa kiến thức văn hóa cốt lõi và đào tạo nghề.

Quốc hội đã thông qua Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) với tỉ lệ tán thành cao

Học sinh theo học trung học nghề vừa hoàn thiện trình độ học vấn phổ thông, vừa được trang bị kỹ năng nghề, có khả năng làm việc độc lập, làm việc theo nhóm và ứng dụng công nghệ vào thực tiễn. Việc bổ sung mô hình này được kỳ vọng sẽ tạo chuyển biến căn bản trong công tác hướng nghiệp, phân luồng học sinh sau trung học cơ sở – một “điểm nghẽn” tồn tại nhiều năm qua.

Cùng với đó, Luật mở rộng đối tượng tham gia hoạt động giáo dục nghề nghiệp theo hướng linh hoạt hơn. Một số cơ sở giáo dục đại học được tham gia đào tạo trình độ cao đẳng trong các lĩnh vực đặc thù như nghệ thuật, thể thao, đào tạo giáo viên, quốc phòng – an ninh, bảo đảm tính liên thông của hệ thống. Luật cũng quy định lộ trình chuyển tiếp đối với các trường cao đẳng được nâng cấp thành đại học trước thời điểm luật có hiệu lực, nhằm giữ ổn định hệ thống.

Một điểm mới đáng chú ý khác là đổi mới mạnh mẽ chương trình, tổ chức đào tạo và bảo đảm chất lượng. Lần đầu tiên, Luật quy định cụ thể về chuẩn chương trình đào tạo và chuẩn cơ sở đào tạo nghề, nhằm minh bạch hóa chất lượng, bảo đảm quyền lợi người học và nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước. Cùng với đó, cấp phép hoạt động giáo dục nghề nghiệp được thực hiện theo nhóm ngành thay vì từng ngành nghề riêng lẻ như trước.

Đặc biệt, toàn bộ hoạt động đăng ký tuyển sinh, tổ chức đào tạo được quản lý trên nền tảng dữ liệu số, góp phần giảm thủ tục hành chính, tăng cường công khai, minh bạch và giám sát xã hội. Người học cũng được công nhận linh hoạt kiến thức, kỹ năng đã tích lũy từ nhiều hình thức đào tạo khác nhau, tạo điều kiện cho việc học tập suốt đời.

Gắn kết với doanh nghiệp, đẩy mạnh tự chủ để tạo động lực phát triển

Một trụ cột quan trọng khác của Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) là tăng cường sự gắn kết giữa cơ sở giáo dục nghề nghiệp với doanh nghiệp. Doanh nghiệp được xác định là chủ thể trung tâm trong đào tạo nhân lực kỹ năng. Luật bổ sung nhiều chính sách ưu đãi về thuế, đất đai; đồng thời có cơ chế cho phép nhân lực của doanh nghiệp tham gia giảng dạy với vai trò thỉnh giảng, đồng cơ hữu.

Học sinh Trường Trung cấp Công nghệ và Quản trị Đông Đô tại buổi học nấu ăn

Đáng chú ý, Luật lần đầu tiên quy định cơ chế hình thành Quỹ đào tạo nhân lực của doanh nghiệp theo tinh thần Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị. Quỹ này được kỳ vọng sẽ tạo động lực để doanh nghiệp đầu tư nhiều hơn cho đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng nghề, qua đó gắn bó lâu dài với người lao động và nhà trường.

Song song với đó, Luật đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, tối đa hóa quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục nghề nghiệp. Nhà nước chuyển mạnh từ tư duy “quản lý” sang “kiến tạo”, tăng cường hậu kiểm, giám sát bằng tiêu chuẩn, chất lượng. Nhiều thủ tục hành chính được bãi bỏ, đơn giản hóa, tạo môi trường thông thoáng cho các cơ sở đào tạo phát triển.

Bên cạnh những điểm mới mang tính đột phá, Luật cũng sửa đổi, hoàn thiện các quy định về tổ chức bộ máy, đội ngũ nhà giáo, tài chính, tài sản, kiểm định chất lượng, nhằm tháo gỡ vướng mắc thực tiễn, nâng cao năng lực quản trị và chất lượng đào tạo.

Việc Quốc hội thông qua Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) được kỳ vọng sẽ tạo cú hích mới cho hệ thống đào tạo nghề trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy nhanh chuyển đổi mô hình tăng trưởng, phát triển kinh tế số và công nghiệp công nghệ cao.

HOÀNG HƯƠNG