Đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật ngành Ngân hàng

Nghị quyết số 66 - bước chuyển mình mạnh mẽ về hoàn thiện thể chế, hệ thống pháp luật

Theo đồng chí Tạ Quang Đôn, Bí thư Chi bộ Vụ Pháp chế, chúng ta đang sống trong kỷ nguyên mới với tốc độ thay đổi nhanh chóng, đặc biệt là sự phát triển vượt bậc của khoa học công nghệ, Cách mạng công nghiệp 4.0 và hội nhập quốc tế sâu rộng. Bối cảnh này đặt ra nhiều thách thức nhưng cũng mở ra những cơ hội chưa từng có cho sự phát triển của đất nước. Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật là một văn kiện có ý nghĩa lịch sử, đánh dấu bước chuyển mình mạnh mẽ trong tư duy và hành động của Đảng ta về hoàn thiện thể chế, hệ thống pháp luật.

Đồng chí Tạ Quang Đôn, Bí thư Chi bộ Vụ Pháp chế trình bày tham luận tại Đại hội đại biểu Đảng bộ NHNN lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030

Cụ thể, Nghị quyết đã chỉ rõ, một là xác định xây dựng, hoàn thiện thể chế, pháp luật và kiểm tra, giám sát việc tổ chức thi hành pháp luật là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt, thường xuyên của các bộ, ngành Trung ương, trong đó có NHNN, phải nâng cao tính chủ động, dự báo và định hướng chính sách trong từng văn bản quy phạm pháp luật đồng thời thường xuyên đánh giá hiệu quả của pháp luật sau ban hành, xây dựng cơ chế, kịp thời nhận diện, tháo gỡ nhanh nhất những “điểm nghẽn” có nguyên nhân từ quy định của pháp luật, mở đường, khơi thông mọi nguồn lực, đưa thể chế, pháp luật trở thành lợi thế cạnh tranh, nền tảng vững chắc, động lực mạnh mẽ cho phát triển.

Hai là, đặt người dân và doanh nghiệp làm trung tâm trong quá trình xây dựng pháp luật, Luật pháp là động lực phát triển phải xuất phát từ thực tiễn, gắn với yêu cầu cuộc sống và phát triển thị trường tài chính - ngân hàng hiện đại.

Ba là, phát huy vai trò lãnh đạo của Đảng, bảo đảm sự quản lý thống nhất của Nhà nước, sự tham gia của Nhân dân, thể chế hóa kịp thời chủ trương, đường lối của Đảng vào hệ thống pháp luật ngành ngân hàng, đồng thời bảo đảm công khai, minh bạch, có phản biện chính sách rộng rãi.

Bốn là, tăng cường ứng dụng công nghệ số, hiện đại hóa quy trình xây dựng và thi hành pháp luật, đây là nội dung đổi mới mang tính đột phá, giúp nâng cao hiệu lực, hiệu quả và tính thực thi của pháp luật trong kỷ nguyên số.

Là cơ quan ngang bộ, thực hiện chức năng quản lý nhà nước về tiền tệ, hoạt động ngân hàng và ngoại hối, theo đồng chí Tạ Quang Đôn, NHNN Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong hệ thống pháp luật kinh tế - tài chính quốc gia. Do đó, việc đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật trong ngành Ngân hàng là yêu cầu cấp thiết, mang ý nghĩa chiến lược, góp phần hiện thực hóa các mục tiêu phát triển đất nước trong thời kỳ chuyển đổi số và hội nhập sâu rộng. Để đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới theo tinh thần Nghị quyết 66-NQ/TW, NHNN xác định cần phải có những đổi mới mạnh mẽ, toàn diện trong công tác này.

Tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng công tác xây dựng thể chế, pháp luật về tiền tệ, hoạt động ngân hàng

Căn cứ các định hướng tại Nghị quyết số 66-NQ/TW nêu trên, Chi bộ Vụ Pháp chế xác định một số nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm của NHNN. Đó là tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng công tác xây dựng thể chế, pháp luật về tiền tệ, hoạt động ngân hàng bảo đảm quy trình xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật dân chủ, chuyên nghiệp, khoa học, kịp thời, khả thi, hiệu quả.

Nâng cao chất lượng dự thảo văn bản quy phạm pháp luật đảm bảo tính khả thi và phù hợp thông lệ quốc tế. Chủ động nghiên cứu chiến lược, chính sách từ sớm, từ thực tiễn, từ kinh nghiệm của thế giới. Quá trình soạn thảo phải dựa trên khảo sát thực tiễn sâu rộng, phân tích, dự báo tác động đa chiều, áp dụng công cụ phân tích chính sách, đánh giá tác động kinh tế - xã hội khi ban hành văn bản quy phạm pháp luật, tiếp thu có chọn lọc kinh nghiệm quốc tế phù hợp với thể chế chính trị, trình độ phát triển và điều kiện thực tế của đất nước, đồng thời giữ vững vai trò chủ đạo của Ngân hàng Nhà nước trong định hướng chính sách và đảm bảo an toàn hệ thống.

Chủ động nghiên cứu, đề xuất hoàn thiện khuôn khổ pháp lý phù hợp với định hướng phát triển mới của nền kinh tế trong đó tập trung nghiên cứu, đề xuất sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến hoạt động tiền tệ, ngân hàng, đặc biệt là các quy định về Fintech, ngân hàng số, an ninh mạng, bảo vệ dữ liệu khách hàng... đảm bảo tính đón đầu, dự báo đối với các xu hướng phát triển mới.

Tăng cường kiểm soát điểm nghẽn. Thường xuyên rà soát pháp luật nhằm phát hiện và loại bỏ những quy định không còn phù hợp, gây cản trở, nhằm tháo gỡ “điểm nghẽn”, vướng mắc, khơi thông nguồn lực, tạo không gian phát triển cho các mô hình kinh doanh mới, sản phẩm dịch vụ tài chính sáng tạo.

Phát huy dân chủ trong xây dựng pháp luật thông qua việc đẩy mạnh lấy ý kiến rộng rãi từ các chuyên gia, nhà khoa học, tổ chức kinh tế, hiệp hội và người dân, đặc biệt là các đối tượng chịu tác động trực tiếp của văn bản để đảm bảo tính dân chủ, khách quan; đồng thời, phải có cơ chế kiểm soát chặt chẽ để phòng chống lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ ngay từ khâu xây dựng chính sách.

Ngoài ra, cần nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ làm công tác pháp chế. Tăng cường năng lực và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Đầu tư mạnh vào công tác đào tạo, bồi dưỡng chuyên sâu về pháp luật ngân hàng, xây dựng chính sách công, kỹ thuật lập pháp, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ làm công tác pháp luật, chính sách, thanh tra, giám sát trong toàn ngành ngân hàng. Đồng thời cần nâng cao phẩm chất chính trị, đạo đức công vụ, tinh thần trách nhiệm và bản lĩnh trong thực thi nhiệm vụ.

Bên cạnh đó, tăng cường kiểm tra, theo dõi thi hành pháp luật trong ngành Ngân hàng bảo đảm pháp luật được thực hiện công bằng, nghiêm minh, nhất quán, kịp thời, hiệu lực và hiệu quả; gắn kết chặt chẽ giữa xây dựng và thi hành pháp luật.

Chú trọng công tác giải thích pháp luật và hướng dẫn áp dụng pháp luật để bảo đảm sức sống của văn bản quy phạm pháp luật. Tăng cường đối thoại, tiếp nhận, lắng nghe phản ánh, kiến nghị, giải quyết kịp thời khó khăn, vướng mắc về pháp lý của cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp, địa phương. Thường xuyên đánh giá hiệu quả của pháp luật sau ban hành, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ và xây dựng cơ chế kịp thời nhận diện, xử lý tổng thể, đồng bộ. Thiết lập cơ chế kiểm tra, đánh giá hiệu quả thực thi pháp luật tại các đơn vị thuộc NHNN.

Tập trung xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật, đa dạng hóa phương thức truyền thông chính sách, phổ biến, giáo dục pháp luật, nhất là thông qua ứng dụng công nghệ số; ưu tiên những nội dung quan trọng được phát trên khung giờ thu hút đông đảo khán, thính giả trên hệ thống phát thanh, truyền hình quốc gia.

Đề cao công tác phòng ngừa, cảnh báo vi phạm pháp luật đi đôi với việc tăng cường giám sát, kiểm tra, thanh tra, phát hiện và xử lý nghiêm minh, kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật, nhất là các hành vi tham nhũng, tiêu cực, lạm quyền, thiếu trách nhiệm; đồng thời, góp phần khắc phục bệnh đùn đẩy, né tránh trách nhiệm.

Cùng với đó, đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật, bảo đảm pháp luật ngân hàng hài hòa giữa yêu cầu quản lý nhà nước và thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, tài chính toàn diện.

Ứng dụng công nghệ vào toàn bộ quy trình soạn thảo, thẩm định, ban hành văn bản pháp luật nhằm tối ưu hóa thời gian, nguồn lực và nâng cao chất lượng công tác xây dựng thể chế, pháp luật về tiền tệ, ngân hàng, phổ biến, giáo dục pháp luật; lồng ghép nội dung phổ biến, giáo dục pháp luật vào phong trào “học tập số”.

Áp dụng các cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia đối với hoạt động chuyển đổi số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật.

Cuối cùng, chủ động hội nhập pháp luật về tài chính - ngân hàng quốc tế. Chủ động tham gia sâu rộng vào các diễn đàn quốc tế nhằm nâng cao vai trò, vị thế của NHNN trong các tổ chức, diễn đàn quốc tế về pháp luật tài chính, ngân hàng, tham gia các sáng kiến pháp lý quốc tế về quản lý ngân hàng, tài chính số, tiền kỹ thuật số ngân hàng trung ương, an ninh dữ liệu tài chính,...

Đẩy mạnh hợp tác song phương và đa phương với các ngân hàng trung ương, tổ chức tài chính quốc tế để học hỏi kinh nghiệm, tiếp thu các chuẩn mực pháp luật tiên tiến và tranh thủ sự hỗ trợ kỹ thuật trong quá trình hoàn thiện thể chế của Việt Nam. Xử lý tốt các vấn đề pháp lý quốc tế phát sinh, nhất là tranh chấp đầu tư, thương mại quốc tế nhằm kịp thời bảo vệ lợi ích quốc gia - dân tộc, quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp, cơ quan nhà nước Việt Nam.

Theo Bí thư Chi bộ Vụ Pháp chế, những định hướng, giải pháp nêu trên không chỉ cụ thể hóa tinh thần đổi mới của Nghị quyết 66-NQ/TW, mà còn tạo tiền đề pháp lý quan trọng để NHNN tiếp tục khẳng định vai trò là cơ quan hoạch định chính sách tiền tệ, góp phần bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, phát triển bền vững hệ thống tài chính - ngân hàng.

Quỳnh Trang - ảnh: Hoàng Giáp