Đổi mới, nâng cao chất lượng giảng dạy môn lịch sử: Không thể nóng vội!

Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ phát biểu tại tọa đàm.

Chiều 18-7, Bộ GD-ĐT đã tổ chức cuộc tọa đàm lấy ý kiến các chuyên gia, tìm giải pháp để nâng cao chất lượng dạy và học môn lịch sử. Tại buổi tọa đàm, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phùng Xuân Nhạ cho biết: "Việc đổi mới dạy và học môn lịch sử là tất yếu nhưng đổi mới thế nào để môn học này trở nên gần gũi với cả người dạy lẫn người học, thầy tâm huyết, trò hứng thú học mới là giải pháp lâu dài".

Xóa bỏ tâm lý “môn chính - môn phụ”

Theo công bố của Bộ GD-ĐT về phổ điểm của kỳ thi THPT quốc gia 2019, có 570.071 thí sinh dự thi môn lịch sử; điểm trung bình là 4,3; số thí sinh có điểm dưới trung bình là 399.182, chiếm 70,02%; có 561 thí sinh bị điểm liệt (thấp hơn hoặc được 1 điểm).

Các chuyên gia nhận định, nguyên nhân chính là do đa số thí sinh cho rằng thi môn lịch sử chỉ để xét tốt nghiệp, nên không tập trung học môn này.

Cô giáo Hoàng Thị Lan Hương, Tổ trưởng môn lịch sử, Trường THPT Chu Văn An (Hà Nội) cho rằng, mặc dù giáo viên đã nỗ lực, có tâm huyết nhưng kết quả môn lịch sử vẫn chưa cao là do học sinh không có hứng thú với môn học này mà lựa chọn theo hướng khác. Sự lựa chọn này phần nhiều đến từ sự định hướng của gia đình, mong muốn các em học 3 môn chính là toán - ngữ văn - ngoại ngữ để xét tuyển đại học.

Đây cũng là thực tế diễn ra tại Trường THPT Việt Đức (Hà Nội). Theo cô giáo Phạm Thị Thanh Huyền, môn lịch sử ít liên quan đến lựa chọn nghề nghiệp của học sinh, nên các em chỉ học để cho qua môn.

Đồng cảm với những khó khăn của giáo viên dạy bộ môn lịch sử, song Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ yêu cầu, không thể để tâm lý “môn chính - môn phụ” tiếp tục tồn tại trong các nhà trường phổ thông. Bộ trưởng khẳng định, lịch sử là môn học có vị trí quan trọng ở bậc phổ thông.

“Vấn đề là làm sao để đổi mới nội dung chương trình, phương pháp giảng dạy, phương thức kiểm tra đánh giá cho phù hợp, thiết thực và hiệu quả. Đội ngũ giáo viên dạy môn lịch sử cũng cần được đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ để đáp ứng yêu cầu. Khi thầy cô chuyển động, môn lịch sử sẽ chuyển động. Phải làm sao để học lịch sử trở thành nhu cầu tự thân của mỗi học sinh” - Bộ trưởng nói.

Các chuyên gia tại cuộc tọa đàm tìm giải pháp nâng cao chất lượng dạy và học môn lịch sử.

Phải làm cho học sinh thích lịch sử

Nhà nghiên cứu lịch sử, GS.TS Vũ Minh Giang nhận định, bản thân môn lịch sử rất có sức hấp dẫn nhưng chúng ta vốn quen dạy lịch sử theo lối cứng nhắc, dạy cụ thể diễn biến, ngày tháng… nên học sinh rất sợ.

GS Vũ Minh Giang cũng thừa nhận: "Đổi mới dạy và học không thể nhanh được, nhất là đối với môn lịch sử. Nó có độ trễ, sự “đông cứng” trong chính các thầy cô giáo, chúng ta phải kiên quyết bỏ tư duy “không sự kiện làm sao thành sử”, chương trình giáo dục phổ thông mới tới đây phải làm được điều này, phải làm cho học sinh thích lịch sử”.

Với vai trò là Tổng chủ biên môn lịch sử trong chương trình giáo dục phổ thông mới, GS.TS Phạm Hồng Tung cho rằng, môn lịch sử cần được đưa vào trong nhiều tổ hợp xét tuyển đại học hơn so với hiện nay. Ví dụ: Những ngành như du lịch, khách sạn, lữ hành… cần được xét tuyển bằng môn lịch sử. Khi lịch sử là một môn quan trọng trong lựa chọn nghề nghiệp thì vị trí của môn học này sẽ được nâng cao hơn.

Không đặt nặng yêu cầu về nội dung chương trình môn lịch sử, cô giáo Lê Thu Huyền, Trường THPT Sơn Tây (Hà Nội) cho rằng, nội dung chương trình chỉ là một phần, quan trọng là giáo viên biết lựa chọn kiến thức nào để truyền tải đến học sinh.

Mong mỏi lớn nhất của cô Huyền cũng như nhiều giáo viên dạy môn lịch sử hiện nay là được trang bị các thiết bị hỗ trợ, phần mềm dạy học cần thiết và được tạo môi trường thuận lợi để giáo viên có động lực giảng dạy.

Ghi nhận các ý kiến tại tọa đàm, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cho rằng, đây sẽ là những gợi mở cần thiết để Bộ GD-ĐT có những điều chỉnh, chỉ đạo trong thời gian tới về cả cách dạy, cách học, cách thi môn lịch sử.

Bộ trưởng chỉ đạo các vụ, cục chuyên môn: “Trong khi chưa áp dụng chương trình mới thì ngay trong dịp hè này cần rà soát lại chương trình môn lịch sử ở bậc phổ thông, những gì bất cập phải bỏ, tiếp cận với chương trình mới, đẩy mạnh đổi mới phương pháp để hạn chế “độ trễ, độ vênh” giữa học và thi, hạn chế thầy cô giảng dạy theo cách cũ trong khi thi đã đổi mới”.

Theo Bộ trưởng, đổi mới môn lịch sử không thể nóng vội, mà từng bước một để tạo ra sự nhìn nhận mới về bộ môn này. Đổi mới trước hết phải từ đội ngũ giáo viên, tạo động lực cho giáo viên, nếu giáo viên còn tâm lý “môn chính - môn phụ” thì khó đổi mới được. Trong những ngày tới, Bộ sẽ tổ chức hội nghị giám đốc sở GD-ĐT để chỉ đạo những giải pháp nhằm nâng chất lượng dạy và học, nâng cao vị thế của môn lịch sử, để ngay trong năm học tới sẽ có chuyển biến rõ nét.

T.Minh