Đổi mới phương thức cầm quyền của Đảng, đưa đất nước vươn mình trong trong kỷ nguyên mới - Bài 2: Bước tiến mới của phương thức cầm quyền

Hiện thực hóa quyền tác động, chi phối của Đảng

Để đưa ra khái niệm “Phương thức cầm quyền của Đảng Cộng sản Việt Nam", cần làm rõ khái niệm “Phương thức”. “Phương thức” là “phương pháp và hình thức tiến hành”[1]; “phương pháp là cách thức tiến hành để có hiệu quả cao”[2]; “Cách thức là cách, lối thể hiện, hình thức diễn ra hành động nói chung”[3]. Nói gọn lại, phương thức là hình thức và cách tiến hành công việc để đạt hiệu quả cao.

Tiến hành công việc, gồm nhiều cách: Xây dựng quy chế, quy định về thực hiện công việc để sử dụng; xác định quy trình thực hiện công việc để tuân thủ; xây dựng lề lối, phong cách làm việc khoa học và áp dụng trong thực hiện công việc; cách tác động vào tâm trạng quần chúng đạt hiệu quả...

Bác Hồ thăm và nói chuyện với nhân dân xã Nam Chính, Nam Sách ngày 15-2-1965. Ảnh tư liệu

Từ khái niệm “Phương thức”, “Đảng Cộng sản Việt Nam cầm quyền” và phân tích trên, đi đến khái niệm: PTCQ của Đảng Cộng sản Việt Nam là tổng thể các hình thức, phương pháp, cách thức, quy chế, quy định, quy trình, phong cách, phương pháp công tác, lề lối làm việc được Đảng sử dụng để tác động, chi phối các tổ chức trong hệ thống chính trị, các tổ chức xã hội, tác động đến nhân dân để thực hiện quyền tác động, chi phối của Đảng đối với hoạt động của các tổ chức này, định hướng hoạt động của nhân dân nhằm từng bước xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội trên đất nước ta và bảo vệ vững chắc Tổ quốc.

Từ khái niệm trên, có thể xác định nội dung của PTCQ cầm quyền của Đảng trong giai đoạn hiện nay, gồm:

Một là, Đảng cầm quyền bằng Cương lĩnh, chiến lược, các định hướng về chính sách và chủ trương lớn, nghị quyết, quyết định, chỉ thị, kết luận của Đảng, Hiến pháp, pháp luật của Nhà nước.

Các quyết định của Đảng, gồm nhiều loại, như quyết định về quy chế, quy định, quy trình, thủ tục công tác tổ chức, cán bộ, công tác đảng viên, công tác kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật trong Đảng, công tác tư tưởng, dân vận…. Cương lĩnh, chiến lược nghị quyết, quyết định, chỉ thị, kết luận của Đảng, Hiến pháp, pháp luật của Nhà nước là những hình thức cầm quyền của Đảng chứa đựng bên trong là những quyết định chính trị của Đảng và của Nhà nước. Ví dụ: Chiến lược cán bộ thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước là hình thức cầm quyền của Đảng, trong đó chứa đựng những quyết định chính trị của Đảng về xây dựng đội ngũ cán bộ thời kỳ này.

Hai là, Đảng cầm quyền bằng công tác tuyên truyền, thuyết phục, vận động các tổ chức trong hệ thống chính trị và nhân dân; bằng việc tác động vào tâm trạng nhân dân tạo sự đồng thuận xã hội trong thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.

Ba là, Đảng cầm quyền bằng việc tác động, chi phối hoạt động của Nhà nước và chính quyền các cấp, tạo thuận lợi và phát huy vai trò của Nhà nước, chính quyền các cấp về quản lý nhà nước mọi hoạt động xã hội theo quy định.

Bốn là, Đảng cầm quyền bằng công tác tổ chức, cán bộ của Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội theo nguyên tắc Đảng thống nhất lãnh đạo công tác tổ chức, cán bộ.

Năm là, Đảng cầm quyền thông qua các tổ chức đảng, đảng viên; bằng hành động gương mẫu của đảng viên hoạt động trong các cơ quan nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội các cấp theo đường lối, quan điểm của Đảng.

Hành động gương mẫu của đảng viên, gồm: Gương mẫu về phẩm chất, bản lĩnh chính trị, đạo đức, lối sống, phong cách, lề lối làm việc, ý thức tổ chức kỷ luật, thái độ đúng đắn, gần gũi nhân dân, sâu sát thực tiễn, thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao…; gương mẫu về học tập, rèn luyện nâng cao trình độ trí tuệ, phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, năng lực công tác…

Sáu là, Đảng cầm quyền bằng phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội và nhân dân tham gia vào sự cầm quyền của Đảng.

Bảy là, Đảng cầm quyền bằng công tác kiểm tra, giám sát của Đảng đối với hoạt động của các tổ chức đảng, đảng viên trong các tổ chức của hệ thống chính trị, tổ chức xã hội; tác động đến công tác thanh tra, kiểm toán của các cơ quan Nhà nước theo đường lối, quan điểm của Đảng, pháp luật của Nhà nước.

Đổi mới phương thức cầm quyền của Đảng Cộng sản Việt Nam

Để "đổi mới phương thức cầm quyền của Đảng Cộng sản Việt Nam", cần làm rõ khái niệm “Đổi mới”. “Đổi mới” thường được hiểu là “thay đổi hoặc làm cho thay đổi tốt hơn, tiến bộ hơn so với trước”[4]. Từ cách hiểu này và khái niệm “PTCQ của Đảng Cộng sản Việt Nam” có thể nêu khái niệm: "Đổi mới PTCQ của Đảng Cộng sản Việt Nam là toàn bộ hoạt động của Đảng với sự tham gia của Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội và nhân dân nhằm thay đổi một vài điểm của một số nội dung, hoặc tất cả nội dung của PTCQ của Đảng theo hướng tích cực, tiến bộ, để Đảng cầm quyền đạt kết quả cao hơn so với hiện tại, nhằm thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc".

Ảnh minh họa: baoquankhu2.com.vn

Vậy nội dung đổi mới đổi mới PTCQ của Đảng Cộng sản Việt Nam gồm những gì?

Một là, đổi mới việc cầm quyền bằng Cương lĩnh chính trị, đường lối, nghị quyết, quyết định, … của Đảng, Hiến pháp, pháp luật của Nhà nước.

Tập trung vào đổi mới, nâng cao chất lượng việc xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện nghị quyết, quyết định, chỉ thị, kết luận của Đảng và việc Đảng lãnh đạo, chỉ đạo Nhà nước xây dựng, ban hành, thực hiện, chỉnh sửa, bổ sung Hiến pháp, pháp luật. Đảng tác động, chi phối hoạt động của các tổ chức trong hệ thống chính trị, tổ chức xã hội và nhân dân trên cơ sở nghị quyết, quyết định, chỉ thị, kết luận của Đảng, Hiến pháp, pháp luật của Nhà nước phù hợp từng tổ chức trong hệ thống chính trị và điều kiện cụ thể của từng thời kỳ cách mạng.

Hai là, đổi mới việc cầm quyền bằng công tác tuyên truyền, thuyết phục, vận động và việc tác động vào tâm trạng của nhân dân

Tập trung vào đổi mới nội dung, phương thức công tác tuyên truyền, thuyết phục, vận động các tổ chức trong hệ thống chính trị và nhân dân theo hướng nội dung cụ thể thiết thực, hình thức đa dạng, phương pháp linh hoạt phù hợp với từng tổ chức trong hệ thống chính trị và các tầng lớp nhân dân, các dân tộc, tín đồ, chức sắc tôn giáo…

Ba là, đổi mới việc cầm quyền bằng việc tác động, chi phối hoạt động của Nhà nước và chính quyền các cấp, tạo thuận lợi và phát huy vai trò của Nhà nước và chính quyền các cấp về quản lý nhà nước mọi hoạt động trong cả nước và ở các địa phương.

Tập trung vào xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật; xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN ở nước ta; cụ thể hóa nội dung quản lý nhà nước mọi hoạt động xã hội đối với chính quyền các cấp; tạo thuận lợi cho chính quyền các cấp thực hiện tốt chức năng quản lý nhà nước mọi hoạt động trong cả nước và ở từng địa phương.

Bốn là, đổi mới việc cầm quyền bằng công tác tổ chức, cán bộ của Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội theo nguyên tắc Đảng thống nhất lãnh đạo công tác tổ chức, cán bộ của hệ thống chính trị.

Thực hiện nghiêm, đồng thời, tích cực, chủ động, sáng tạo trong thực hiện quan điểm của Đảng về công tác tổ chức, cán bộ: “Đảng thống nhất lãnh đạo việc đổi mới, sắp xếp và quản lý tổ chức bộ máy và biên chế của hệ thống chính trị. Bảo đảm sự lãnh đạo, chỉ đạo tập trung thống nhất của Trung ương, đồng thời phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của từng cấp, từng ngành, từng địa phương; xác định rõ trách nhiệm của tập thể và cá nhân, nhất là người đứng đầu”[5] và quan điểm, nguyên tắc: “Đảng thống nhất lãnh đạo công tác cán bộ và quản lý đội ngũ cán bộ theo nguyên tắc tập trung dân chủ đi đôi với phát huy trách nhiệm của các tổ chức và người đứng đầu các tổ chức trong hệ thống chính trị”[6]. Đẩy mạnh thực hiện đạt hiệu quả Quy định số 377-QĐ/TW ngày 8-10-2025 của Bộ Chính trị “về phân cấp quản lý cán bộ và quy hoạch, bổ nhiệm… miễn nhiệm cán bộ”.

Năm là, đổi mới việc cầm quyền thông qua các tổ chức đảng, đảng viên; bằng hành động gương mẫu của đảng viên.

Tập trung xây dựng các tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh, thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ; coi trọng xây dựng cấp ủy có chất lượng tốt, đáp ứng tốt yêu cầu đổi mới PTCQ của Đảng. Tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra, giám sát đảng viên về thực hiện nhiệm vụ đảng viên và chức trách, nhiệm vụ được giao. Coi trọng thực hiện tốt Quy định số 08-QĐi/TW, ngày 25-10-2018 của Đảng “về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương”.

Sáu là, đổi mới việc cầm quyền bằng phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân tham gia vào sự cầm quyền của Đảng.

Coi trọng lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội vững mạnh, hoạt động hiệu quả; động viên và tạo thuận lợi cho các tổ chức này, thực hiện chức năng giám sát đối với hoạt động của các cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên, các cơ quan chính quyền, cán bộ, công chức và thực hiện việc phản biện xã hội đối với các văn bản của cấp ủy, cơ quan chính quyền các cấp trước khi ban hành, theo Quy định số 217-QĐ/TW ngày 12-12-2013 của Bộ Chính trị về Quy chế giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội; coi trọng phát huy vai trò của nhân dân tham gia vào sự cầm quyền của tổ chức đảng các cấp và của Đảng.

Bảy là, đổi mới việc cầm quyền bằng bằng công tác kiểm tra, giám sát của Đảng; tác động, chi phối công tác thanh tra, kiểm toán của các cơ quan Nhà nước theo đường lối, quan điểm của Đảng, pháp luật của Nhà nước.

(Còn nữa)

[1]. 7;8. Nguyễn Như Ý, chủ biên, Đại từ điển tiếng việt, Nxb Văn hóa-Thông tin, HN, 1998, tr. 1352; 1351; 239

[4] Nguyễn Như Ý, chủ biên, Đại từ điển tiếng Việt, Nxb Văn hóa-Thông tin, HN, 1998, tr. 657

[5] ĐCS VN, Văn kiện Hội nghị lần thứ sáu BCHTW khóa XII, Văn phòng TW Đảng, HN,2017, tr. 43-44

[6] ĐCS VN, Văn kiện Hội nghị lần thứ chin BCHTW khóa X, Nxb CTQG, , HN,2009, tr. 241