Đổi mới sáng tạo - Chìa khóa phát triển đô thị thông minh Việt Nam

Phát biểu tại hội thảo “Đổi mới sáng tạo - Động lực phát triển đô thị thông minh Việt Nam” diễn ra ngày 5/11, ông Trần Quốc Thái, Cục trưởng Cục Phát triển đô thị (Bộ Xây dựng) cho hay, Việt Nam đang bước vào kỷ nguyên công nghệ và chuyển đổi số, nơi đổi mới sáng tạo trở thành nền tảng định hình tương lai đô thị. Việc phát triển đô thị thông minh (ĐTTM) được đặt trong khát vọng kiến tạo không gian sống xanh, an toàn và đáng sống cho mọi người dân.

Diện mạo ĐTTM đã bắt đầu hình thành rõ nét. 26 tỉnh, thành phố đã được phê duyệt đề án hoặc kế hoạch phát triển ĐTTM ở quy mô toàn tỉnh hoặc các đô thị ưu tiên. Nhiều trung tâm điều hành thông minh (IOC), nền tảng dữ liệu phục vụ quản lý đã đi vào vận hành, tạo môi trường hợp tác giữa chính quyền, doanh nghiệp, nhà khoa học và cộng đồng dân cư.

Ảnh minh họa: KT

Tuy nhiên, phát triển ĐTTM toàn diện vẫn là hành trình dài. Thể chế, chính sách có lúc chưa theo kịp đòi hỏi của đổi mới sáng tạo và đời sống thực tiễn. Hạ tầng số chưa đáp ứng nhu cầu tăng trưởng dữ liệu và quản trị đô thị hiện đại. Nhân lực cấp cơ sở còn thiếu và yếu. Hệ thống dữ liệu giữa các ngành, địa phương liên thông chưa hiệu quả, trong khi an toàn thông tin và an ninh mạng trở thành vấn đề sống còn của một đô thị kết nối.

Đánh giá tổng thể hệ thống đô thị Việt Nam, ông Nguyễn Duy Hưng, Phó Trưởng ban Ban Chính sách chiến lược Trung ương, chỉ rõ nhiều điểm nghẽn kéo dài: quy hoạch chồng chéo, manh mún, vai trò dẫn dắt của các đô thị trung tâm chưa rõ nét, chất lượng phát triển mất cân đối giữa khu vực trung tâm và các đô thị vệ tinh. Hạ tầng thiếu đồng bộ dẫn tới ùn tắc giao thông, ngập úng, thiếu trường học, bệnh viện, công trình công cộng, đặc biệt tại Hà Nội và TP.HCM.

Ngoài ra, “quy hoạch treo”, “dự án treo” phổ biến gây lãng phí nguồn lực xã hội và ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống người dân. Không gian ngầm, không gian xanh bị hạn chế khai thác; trong khi ô nhiễm môi trường đô thị, nhất là ô nhiễm không khí, ngày càng nghiêm trọng.

Ảnh minh họa: KT

Ông Trần Văn Giải Phóng, Cán bộ chương trình cấp cao, Đại sứ quán Thụy Sỹ tại Việt Nam cảnh báo, tình trạng ngập úng tràn lan từ Bắc vào Nam đang đe dọa chất lượng sống và hạ tầng thiết yếu. Khả năng chống chịu đô thị vì thế trở thành yếu tố cấu thành sức mạnh kinh tế - xã hội chứ không chỉ là việc xử lý kỹ thuật.

Từ thực tiễn này, các chuyên gia thống nhất rằng phát triển đô thị bền vững trong kỷ nguyên mới không chỉ là mở rộng địa giới hay tăng dân số. Đô thị phải gắn với chất lượng sống, hạ tầng hiện đại, môi trường trong lành và bản sắc văn hóa. Đô thị đóng vai trò cực tăng trưởng, kết nối vùng và là cửa ngõ hội nhập quốc tế; do đó cần chuyển mạnh sang mô hình quản trị kiến tạo phát triển, vận hành theo mạng lưới, đa trung tâm, tối ưu kết nối hạ tầng.

Để khắc phục tình trạng trên, Thứ trưởng Bộ Xây dựng, Nguyễn Tường Văn khẳng định, cơ quan quản lý sẽ tăng tốc hoàn thiện thể chế và cơ chế giám sát theo mô hình đô thị hai cấp, đồng thời điều chỉnh quy hoạch hệ thống đô thị nông thôn, ưu tiên các đô thị động lực, đô thị sinh thái và ĐTTM thích ứng biến đổi khí hậu.

Ảnh minh họa: KT

Bộ Xây dựng sẽ chủ trì xây dựng nền tảng dữ liệu đô thị quốc gia, tích hợp dữ liệu về quy hoạch, đất đai, hạ tầng, dân cư, môi trường… và kết nối với các nền tảng quốc gia khác nhằm hỗ trợ ra quyết định chính xác và kịp thời.

Bên cạnh đó, cơ quan quản lý chú trọng thúc đẩy các dự án hạ tầng xanh, tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải; mở rộng hợp tác quốc tế về tài chính xanh, đổi mới sáng tạo. Phát triển nguồn nhân lực đô thị, nâng cao năng lực số cho đội ngũ quản lý và hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo giữa chính quyền, viện trường, doanh nghiệp, cộng đồng cũng là những nhiệm vụ then chốt trong giai đoạn tới.

Ánh Phương/VOV.VN