Đổi mới sáng tạo - Lời giải cho những bài toán lớn

Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu tại Lễ khai mạc TECHFEST Việt Nam 2025.

Những bài toán lớn cần lời giải đáp

Theo Thủ tướng, khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo là một xu thế tất yếu, khách quan, sự lựa chọn mang tính chiến lược và là ưu tiên hàng đầu trong đầu tư; là chìa khóa mở ra cánh cửa phát triển đột phá cho doanh nghiệp và là động lực quan trọng phát triển kinh tế nhanh, bền vững của các quốc gia, nhất là trong thời đại của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Những năm qua, Đảng, Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, cơ chế, chính sách thúc đẩy khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia như các Nghị quyết số 57, 59, 66, 68, 70, 71, 72… xác định khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là đột phá then chốt; chuyển từ “tư duy quản lý” sang tư duy“kiến tạo phát triển”; giảm tiền kiểm, tăng hậu kiểm; xác định kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng của nền kinh tế quốc gia…

Chính phủ đã ban hành các Chương trình hành động thực hiện các Nghị quyết chiến lược của Bộ Chính trị; hoàn thiện khung pháp lý thúc đẩy khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo.

Mặc dù vậy, do xuất phát điểm chậm hơn nên hệ sinh thái khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo của Việt Nam vẫn còn có khoảng cách so với khu vực, thế giới và chưa tương xứng với tiềm năng, trí tuệ, năng lực của con người Việt Nam. Thủ tướng chỉ ra rằng nhiều “bài toán lớn” cần có lời giải thỏa đáng.

Đó là làm thế nào để doanh nghiệp Việt tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu? Để các sản phẩm Việt Nam khẳng định giá trị và vươn xa, sâu, rộng hơn tại thị trường khu vực, quốc tế? Đó là Việt Nam sẽ đứng ở vị trí nào trong chuỗi giá trị bán dẫn toàn cầu vốn đã được định hình với sự tham gia của nhiều cường quốc, tập đoàn lớn? Đó là làm thế nào thúc đẩy các sản phẩm trí tuệ nhân tạo, học máy do Việt Nam làm chủ?

Ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào các vấn đề xã hội, môi trường thế nào cho hiệu quả, trong đó có công tác phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, bão lũ hay giảm ùn tắc giao thông, giảm ô nhiễm tại các thành phố lớn?

Định hướng phát triển thời gian tới

Để giải những bài toán trên, Việt Nam cần đẩy mạnh đổi mới sáng tạo nhằm phát triển năng lực công nghệ trong nước.

“Khi mỗi cá nhân đổi mới sáng tạo, mỗi doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, cả xã hội đổi mới sáng tạo, thì cả đất nước sẽ chuyển mình mạnh mẽ. Và khi tinh thần đổi mới sáng tạo lan tỏa, Việt Nam sẽ tiến những bước dài trên hành trình phát triển nhanh, bền vững” - Thủ tướng nhận định.

Theo Thủ tướng, thời gian tới, Việt Nam cần chuyển từ ứng dụng, gia công sang nghiên cứu, làm chủ công nghệ; chuyển từ khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo đơn lẻ sang hình thành, phát triển hệ sinh thái; từ nội địa vươn ra khu vực, thế giới.

Nhà nước, với vai trò quản trị của mình, cần chuyển từ quản lý chặt chẽ sang kiến tạo phát triển, tạo hành lang pháp lý đồng bộ, thông thoáng cho cơ chế thử nghiệm và hiệu quả.

Thủ tướng giao nhiệm vụ các bộ, ngành, địa phương, trong đó có Bộ Khoa học và Công nghệ giữ vai trò nòng cốt chủ động hoàn thiện thể chế, chính sách, tháo gỡ rào cản cho các mô hình kinh doanh, công nghệ mới; tập trung nguồn lực đầu tư hạ tầng công nghệ.

Các viện nghiên cứu, trường đại học, các tổ chức khoa học và công nghệ khác, các doanh nghiệp đẩy mạnh đào tạo khởi nghiệp từ phổ thông, đào tạo chuyên sâu về STEM, đổi mới sáng tạo và quản lý công nghệ…Tăng cường hợp tác giữa “Nhà nước - Nhà trường - Nhà khoa học - Nhà đầu tư”.

Doanh nghiệp và nhà đầu tư phải là của đổi mới sáng tạo; chủ động đầu tư công nghệ, mô hình mới và tham gia ươm tạo, tăng tốc các startup; Hình thành hệ sinh thái doanh nghiệp dẫn dắt, đặc biệt là trong các lĩnh vực công nghệ chiến lược…

Người dân, nhất là thế hệ trẻ cần phát huy tinh thần Phù Đổng, tinh thần khởi nghiệp, dám nghĩ, dám làm, dám chấp nhận rủi ro và thất bại; hình thành văn hóa đổi mới sáng tạo trong toàn xã hội.

Trên tinh thần đó, TECHFEST 2025 được kỳ vọng trở thành cột mốc khởi đầu cho Chiến lược Quốc gia về Khởi nghiệp sáng tạo, thể hiện rõ tinh thần thúc đẩy khởi nghiệp đổi mới sáng tạo toàn dân, tận dụng sức mạnh của khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số tạo động lực phát triển đột phá.

Hiền Thảo