Đổi mới sáng tạo, thích ứng khí hậu và quản trị hiện đại

Toàn cảnh diễn đàn

Diễn đàn do Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp Tổng hội Xây dựng Việt Nam và các đối tác phát triển như SECO, GIZ, Ngân hàng Thế giới (WB), AFD, UN-Habitat… tạo nên một không gian đối thoại chính sách – kỹ thuật quy mô, thiết thực, “nói ít làm nhiều,” tập trung vào các giải pháp có thể triển khai ngay tại địa phương.

Diễn đàn tiếp nối tinh thần Nghị quyết 06-NQ/TW ngày 24/1/2022 của Bộ Chính trị về quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến 2030, tầm nhìn 2045, đặt đô thị là động lực phát triển vùng và cả nước, hướng tới hạ tầng đồng bộ, xanh, thông minh, bao trùm.

Chương trình làm việc gồm ba hội thảo chuyên đề diễn ra trong buổi sáng và phiên hội nghị toàn thể vào buổi chiều. Chuyên đề 1 bàn về “Đổi mới sáng tạo – Động lực phát triển đô thị thông minh,” nhấn mạnh hoàn thiện thể chế, kiến trúc dữ liệu đô thị, hạ tầng số và các mô hình thí điểm sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong quản trị – vận hành thành phố. Chuyên đề 2 tập trung “Đô thị an toàn và thích ứng biến đổi khí hậu hướng tới tăng trưởng xanh”, nêu những giải pháp phòng chống ngập lụt cho dải đô thị ven biển miền Trung, thoát nước đô thị thích ứng ở Đồng bằng sông Cửu Long và tiêu chuẩn hạ tầng chống chịu rủi ro thiên tai. Chuyên đề 3 xoay quanh “Quy hoạch và quản trị đô thị hiện đại,” đề cao tích hợp liên ngành, quy hoạch dựa trên dữ liệu, cơ chế huy động nguồn lực xã hội và khung quản trị minh bạch, có trách nhiệm giải trình.

Nhiều tổ chức quốc tế mang đến kinh nghiệm thực chứng và gợi ý giải pháp phù hợp bối cảnh Việt Nam. Đại diện UNDP chia sẻ cách tiếp cận “từ trải nghiệm người dân” trong thiết kế chính sách ứng phó khí hậu. AFD phân tích phương pháp lồng ghép thích ứng ngay từ khâu quy hoạch và phân bổ vốn đầu tư công. Ngân hàng Thế giới khuyến nghị ưu tiên danh mục hạ tầng chống chịu rủi ro thiên tai, gắn với cơ chế tài chính dài hạn. UN-Habitat đề xuất khung chính sách đa cấp hỗ trợ phát triển đô thị thông minh, còn các chuyên gia khu vực châu Á - Thái Bình Dương nhấn mạnh vai trò đầu tư “hạ tầng chiến lược” và “dữ liệu mở” để kích hoạt hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.

Một điểm nhấn tại diễn đàn là sự góp mặt của các địa phương tiên phong trong bảo tồn di sản gắn với phát triển bền vững. Tiêu biểu, TS. Phan Thanh Hải, Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao TP. Huế, trình bày tham luận về “bảo tồn bền vững và nâng cao khả năng đáng sống cho đô thị di sản,” chia sẻ kinh nghiệm xây dựng đô thị văn hóa - di sản - sinh thái theo định hướng “đô thị di sản sống,” coi cộng đồng là trung tâm, văn hóa là nền tảng và sáng tạo là động lực. Trường hợp Cố đô Huế cho thấy lợi ích của cách tiếp cận tiệm tiến, lấy thí điểm - nhân rộng làm phương châm, đồng thời huy động đối tác quốc tế trong khuôn khổ các sáng kiến của OWHC-AP và NUP. Những kinh nghiệm này được đánh giá có thể tham chiếu cho nhiều địa phương đang tìm mô hình tăng trưởng xanh, bao trùm.

Các đại biểu tham dự diễn đàn

Ở cấp chính sách vĩ mô, lãnh đạo Bộ Xây dựng khẳng định kết quả thảo luận và sáng kiến từ diễn đàn sẽ góp phần cụ thể hóa chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về phát triển đô thị, thúc đẩy chuyển đổi số và huy động nguồn lực xã hội cho hệ thống đô thị đồng bộ, hiện đại, bền vững. Việc “dịch” các khuyến nghị thành lộ trình và công cụ thực thi là ưu tiên kế tiếp: Quy chuẩn - tiêu chuẩn kỹ thuật thích ứng khí hậu; khung dữ liệu dùng chung cho quy hoạch - cấp phép - giám sát; cơ chế tài chính kết hợp vốn nhà nước, ODA và PPP; cùng các mô hình quản trị số bảo đảm công khai, minh bạch.

Phiên toàn thể buổi chiều tổng hợp kết quả thảo luận, rà soát những nhóm nhiệm vụ trọng tâm trong giai đoạn mới: Nâng cấp năng lực quy hoạch và quản trị dựa trên dữ liệu; đẩy mạnh chuyển đổi số đô thị; gia cường hạ tầng chống chịu; thúc đẩy liên kết đô thị – nông thôn; phát triển nguồn nhân lực và hệ sinh thái đổi mới sáng tạo; chuẩn bị các cơ chế thử nghiệm (sandbox) để tăng tốc thí điểm. Cùng với đó, các đối tác phát triển công bố hợp tác kỹ thuật và nguồn lực cho các chương trình thích ứng khí hậu, nâng cao năng lực và đầu tư hạ tầng chiến lược.

Song song với hội thảo, triển lãm quy hoạch và mô hình thành phố thông minh, đô thị xanh - chống chịu cũng được tổ chức, giới thiệu công nghệ, ứng dụng số và các ví dụ thực hành tốt. Hoạt động này giúp kết nối cung - cầu giải pháp giữa nhà quản lý, doanh nghiệp, tổ chức quốc tế và địa phương, tạo cơ hội “nhìn - chạm - thử” các công nghệ có thể đưa vào thí điểm.

Diễn đàn năm nay cũng là hoạt động chào mừng Ngày Đô thị Việt Nam 8/11, đồng thời hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam 9/11. Tinh thần chung là chuyển từ “tăng số lượng và quy mô” sang “nâng chất lượng và hiệu quả,” phát triển đô thị theo hướng xanh, thông minh, liên kết, ứng phó biến đổi khí hậu, giảm phát thải và bảo đảm bao trùm xã hội. Trong dòng chảy đó, những đô thị di sản như Huế có cơ hội khẳng định mô hình “di sản - sáng tạo - bền vững,” biến bản sắc văn hóa thành sức mạnh mềm và lợi thế cạnh tranh dài hạn.

Kết thúc một ngày làm việc, diễn đàn khép lại với cam kết đồng hành của Bộ Xây dựng và các đối tác dành cho địa phương, hướng đến hệ thống đô thị Việt Nam đồng bộ, hiện đại, bền vững trong giai đoạn 2025 - 2030 và xa hơn. Từ các khuyến nghị chính sách đến mô hình thí điểm, từ dữ liệu - công nghệ đến cơ chế tài chính, chuỗi giải pháp được kỳ vọng sẽ sớm được “đóng gói” thành chương trình hành động cụ thể ở từng đô thị. Đây là nền tảng để Việt Nam hiện thực hóa mục tiêu đô thị hóa chất lượng cao, đưa các thành phố trở thành động lực phát triển vùng, đóng góp thiết thực cho mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập sâu rộng.

Hương Bình