Đổi mới sáng tạo trong chuyển đổi năng lượng hiệu quả và bền vững

Phiên thảo luận thứ 5 trong khuôn khổ P4G 2025 tại Hà Nội, Việt Nam. (Ảnh: HNV)

Hiện nay, thế giới đang đối mặt với những thách thức, tác động to lớn về biến đổi khí hậu, môi trường và cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên, chuyển đổi năng lượng không chỉ là một lựa chọn mà là một yêu cầu cấp thiết và tất yếu.

Tại Hội nghị COP26 năm 2021 ở Vương quốc Anh, Việt Nam đã đưa ra cam kết đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Việt Nam nói chung và Bộ Công thương nói riêng đã, đang và sẽ triển khai nhiều giải pháp nhằm hiện thực hóa mục tiêu phát triển của quốc gia, đồng thời đáp ứng bối cảnh, yêu cầu, xu thế chung của toàn cầu.

Điện áp mái - năng lượng tái tạo hiệu quả tại các khu công nghiệp xanh. (Ảnh: HNV)

Đổi mới sáng tạo, đẩy mạnh hợp tác công-tư và lấy trọng tâm làm con người

Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Công thương Nguyễn Hoàng Long chia sẻ 3 định hướng quan trọng và những bài học thực tiễn từ hành trình chuyển đổi năng lượng bền vững của Việt Nam.

Thứ nhất là đổi mới sáng tạo. Đổi mới sáng tạo được coi là chìa khóa mở cánh cửa và vượt qua những thách thức trong chuyển đổi năng lượng hiệu quả và bền vững.

“Chúng ta cần đầu tư mạnh mẽ vào nghiên cứu và phát triển để tạo ra những công nghệ mang tính cách mạng. Bên cạnh đó, việc sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), lưới điện thông minh, hệ thống Pin tích trữ năng lượng (BESS), năng lượng hydrogen... đang trở thành xu hướng mới, giúp tối ưu hóa hiệu suất và giảm chi phí. Tuy nhiên, để đổi mới sáng tạo thực sự phát triển, cần có sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính sách, bao gồm ưu đãi tài chính và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ cho các sáng kiến đột phá” – Thứ trưởng nói.

Cũng theo Thứ trưởng, đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực năng lượng cần được thực hiện một cách đồng bộ, quyết liệt, từ việc xây dựng, ban hành cơ chế chính sách, các giải pháp, công cụ để triển khai thực hiện, việc huy động các nguồn lực trong nước và quốc tế… Ở đây, con người luôn là yếu tố then chốt và quyết định.

Thứ hai là mô hình đối tác công-tư và hợp tác quốc tế. Chuyển đổi năng lượng không thể đạt được nếu chỉ dựa vào nỗ lực riêng của chính phủ hoặc khu vực tư nhân. Hợp tác công-tư chính là cầu nối để hai bên cùng chia sẻ nguồn lực, giảm thiểu rủi ro và mở rộng quy mô triển khai các giải pháp năng lượng bền vững.

Chính phủ đóng vai trò định hướng chính sách, tạo hành lang pháp lý và thiết lập các mục tiêu quốc gia rõ ràng. Trong khi đó, khu vực tư nhân có thể mang đến những nguồn lực tài chính khổng lồ, cùng với sự linh hoạt và sáng tạo trong triển khai các dự án.

Đông đảo đại biểu quốc tế và trong nước dự phiên thảo luận thứ 5. (Ảnh: HNV)

Bên cạnh đó, việc thông qua các cơ chế, sáng kiến hợp tác quốc tế như P4G sẽ hỗ trợ các quốc gia, trong đó có Việt Nam, chia sẻ, học hỏi nhiều kinh nghiệm và tiếp cận nguồn tài chính, đặc biệt nguồn tài chính xanh toàn cầu để đáp ứng mục tiêu phát triển bền vững. Đây là minh chứng rõ ràng rằng chỉ khi chúng ta kết hợp, huy động mọi nguồn lực và chia sẻ rủi ro, thì mới có thể triển khai những dự án quy mô lớn, đáp ứng được yêu cầu khắt khe về thời gian và hiệu quả.

Thứ ba là lấy con người làm trung tâm. Thứ trưởng Công thương nhấn mạnh, trong hành trình hướng tới chuyển đổi năng lượng hiệu quả và bền vững, chúng ta không thể thiếu yếu tố con người. Chuyển đổi năng lượng bền vững không chỉ là một cuộc cách mạng về công nghệ, mà còn là một cơ hội để cải thiện chất lượng cuộc sống của hàng triệu người trên thế giới, đặc biệt là những cộng đồng nghèo và yếu thế.

“Tại Việt Nam, chúng tôi đã có nhiều nỗ lực để bảo đảm rằng các giải pháp chuyển đổi năng lượng không chỉ phục vụ cho các đô thị lớn mà còn tới được các vùng sâu, vùng xa, miền núi, hải đảo. Các dự án năng lượng tái tạo, các dự án lưới điện và điện nông thôn đã giúp hàng trăm ngàn hộ dân cải thiện chất lượng cuộc sống. Chúng tôi hiểu rằng chuyển đổi năng lượng bền vững không thể thành công nếu thiếu sự công bằng xã hội. Các chính sách bao trùm, như cung cấp tài chính vi mô để hộ gia đình tự đầu tư vào năng lượng tái tạo, chính là nền tảng để mọi người có thể tham gia đóng góp vào hành trình này”- Thứ trưởng Long nói.

Trong phiên thảo luận, đã có nhiều ý kiến phát biểu trực tiếp của các diễn giả quốc tế và trong nước, trong đó hầu hết đều nhất trí cao rằng, đổi mới sáng tạo thúc đẩy chuyển đổi năng lượng xanh, bền vững không chỉ là mục tiêu mà còn là cơ hội để các quốc gia, trong đó có Việt Nam, định hình tương lai phát triển bền vững. Quá trình chuyển đổi ngành năng lượng luôn đòi hỏi sự hài hòa trong phát triển, đảm bảo các vấn đề xã hội và bảo vệ môi trường, hướng tới một tương lai xanh, bền vững và không để bất kỳ ai bị bỏ lại phía sau.

Hài hòa trong chuyển đổi năng lượng, hướng tới một tương lai xanh, bền vững

Các đại biểu quốc tế và trong nước tham dự phiên thảo luận đều tin rằng, với sự đồng lòng và quyết tâm, hoàn toàn có thể tạo ra một thế giới mà năng lượng sạch không chỉ là mục tiêu, mà còn là quyền lợi phổ quát, mang đến sự bền vững và hạnh phúc cho các thế hệ mai sau. Đúng như khẳng định của ngài Leonardo A.A. Teguh Sambodo, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch phát triển quốc gia Indonesia về cam kết tăng trưởng xanh, hướng tới thế giới cân bằng, trung hòa carbon và ngăn ngừa biến đổi khí hậu.

“Công việc này không hề dễ dàng khi tiếp cận để chuyển hóa năng lượng hiệu quả bền vững, do đó, cần phải đưa ra các giải pháp để từng bước thoát khỏi các rào cản, xây dựng nền tảng phát triển bền vững”- Thứ trưởng Bộ Kế hoạch phát triển quốc gia Indonesia cho biết.

Cũng theo ngài Leonardo A.A. Teguh Sambodo, Indonesia đang hướng tới đạt mục tiêu chuyển đổi năng lượng cân bằng vào dịp kỷ niệm 100 năm thành lập nước vào 2045 đó là đạt tới các mục tiêu về việc làm xanh, giao thông xanh, ứng dụng công nghệ mới trong các lĩnh vực có nhu cầu về năng lượng tái tạo lớn, trên cơ sở thực hiện ở quy mô toàn quốc có học hỏi kinh nghiệm quốc tế và tập trung vào cải thiện quan hệ đối tác công-tư, thúc đẩy một tương lai bền vững về năng lượng.

“Chúng tôi hoàn toàn có đủ quyết tâm và cam kết thúc đẩy năng lượng xanh, nỗ lực chống biến đối khí hậu trong khu vực cũng như trên thế giới, thông qua P4G tạo ra các cơ hội mới giao lưu phát triển hợp tác trong chuyển đổi năng lượng hiệu quả, bền vững”- Thứ trưởng Leonardo A.A. Teguh Sambodo nói.

Ngài Francesco Corvaro, Đặc phái viên về biến đối khí hậu của Italia tại phiên thảo luận. (Ảnh: HNV)

Đồng quan điểm trên, ngài Francesco Corvaro, Đặc phái viên về biến đối khí hậu của Italia khuyến nghị, nên cần cân bằng lại giữa thiên nhiên và con người, tạo lập nhiều cơ hội để có thêm công ăn việc làm theo hướng bền vững về mặt môi trường.

“Cả quốc gia đang phát triển và phát triển đều cần chung tay phối hợp hành động vì tất cả đều chung ngôi nhà là Trái đất. Hậu quả của biến đối khí hậu ảnh hưởng tới tất cả nhân loại, không trừ ai. Và thời gian cũng không chờ đợi ai, do đó, phải đẩy nhanh, thiết lập các cơ hội mới an toàn cho con em chúng ta. Thay đổi hiện tại cũng góp phần làm thay đổi tương lai, điều đó phụ thuộc vào quyết định từ chúng ta ngày hôm nay, do đó, hơn bao giờ hết, nhất là khi chúng ta có công nghệ hỗ trợ thì chúng ta hoàn toàn có thể làm được và cần phải làm ngay”- ngài Francesco Corvaro đưa ra thông điệp kêu gọi tại phiên họp.

Chia sẻ tại phiên thảo luận, bà Nan Li, Giám đốc Ban đầu tư và doanh nghiệp, Hội nghị Liên hợp quốc về thương mại và phát triển (UNCTAD) cho rằng, tăng cường các sáng kiến tiết kiệm năng lượng, đổi mới cách tác động môi trường, quy hoạch sử dụng năng lượng hiệu quả, tiếp cận theo hướng kinh tế tuần hoàn, giảm thiểu chất thải từ khai thác khoảng sản để sản xuất và tái chế, tái sử dụng cũng như cần đổi mới nhiều phương diện tài chính, chính sách, quản lý khu vực, tài nguyên.

Bà Nan Li, Giám đốc Ban đầu tư và doanh nghiệp, Hội nghị Liên hợp quốc về thương mại và phát triển (UNCTAD) chia sẻ tại phiên thảo luận. (Ảnh: HNV)

“Cải tổ năng lượng toàn cầu đang thu hẹp, mọi quyết định hôm nay ảnh hưởng đến sự phát triển nguồn năng lượng của hôm sau, cái thiếu ở đây chỉ là ở quyết tâm chính trị của các quốc gia trong triển khai kế hoạch hành động”. Dịp này, bà Nan Li cũng đặt ra câu hỏi “trong hành trình chuyển đổi năng lượng hiệu quả bền vững, ai sẽ dẫn dắt và ai sẽ hưởng lợi?”.

Đa số các ý kiến thảo luận tại phiên họp đều thống nhất cao về quyết tâm của nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam với hành trình chuyển đổi năng lượng hiệu quả nhất là về chính sách, thể chế và nhiều chương trình tiến tới thực hiện cam kết giảm phát thải của nước ta tại COP16 và COP26, đánh giá cao nỗ lực của Việt Nam trong tiến trình chuyển hóa năng lượng theo hướng xanh, bền vững.

HÀ ANH