Đổi thay ở vùng lũ Nậm Chàm

Chúng tôi đến Nậm Chàm đúng những ngày đầu của tháng ngâu, cơn mưa tầm tã của ngày hôm qua khiến con đường từ trung tâm xã Nậm Lúc đến thôn Nậm Chàm hơn chục cây số trở nên xa xôi. Mặc dù đã được rải đá cấp phối với mặt đường đủ rộng để ô tô vào đến tận thôn, nhưng do nhiều đoạn đã xuống cấp nên hành trình của chúng tôi chậm hơn dự kiến.

Khu tái định cư Nậm Chàm nhìn từ trên cao.

Qua Nậm Lúc Hạ, Nậm Lúc Thượng, con đường đang bằng phẳng bỗng uốn lượn với những con dốc dựng đứng khi đến đất Nậm Nhù. Từ đây, những nóc nhà của người dân thôn Nậm Chàm hiện ra nhấp nhô trên sườn núi. Cũng từ đây, dọc con đường ven suối có thể dễ dàng nhận ra dấu vết của trận lũ năm xưa qua những tảng đá to bằng nửa gian nhà nằm ngổn ngang. Đang ngày mùa, cả bản im ắng, nhà nào cũng khóa trái cửa, bởi người lớn, trẻ nhỏ đều đang trên những triền ruộng ăm ắp nước, người cày bừa, người đắp bờ, người cấy lúa. Vài năm trở lại đây, dòng suối ôn hòa hơn, mùa mưa hằng năm vẫn có lũ, nhưng không còn hung ác nữa. Nhờ đó, người dân yên tâm sản xuất hơn.

Khu ruộng của gia đình anh Phàn Văn Mành còn tươi màu đất mới, tranh thủ có mưa, anh thuê máy xúc cải tạo khu đất trống thành ruộng trồng lúa. Anh cho biết, khu đất này trước đây là của một hộ trong thôn, do nằm ven bờ suối nên bị đất đá vùi lấp phải chuyển đi nơi khác. Tiếc mảnh đất để hoang hóa nhiều năm, trong khi ruộng nước của gia đình thiếu nên anh đã cải tạo để có thêm vài tạ thóc.

Anh Lý Văn Ngoan, Bí thư Chi bộ Nậm Chàm đón chúng tôi tận đầu thôn. Anh bảo, nếu không hẹn trước thì hôm nay anh cũng đi giúp mấy anh em trong nhà làm ruộng. Mấy ngày mưa đi lại khó khăn, nhưng bù lại có nước để bà con cày cấy. Trong câu chuyện vui vẻ với anh Ngoan, chúng tôi không có ý định gợi về ký ức buồn của trận lũ năm xưa, nhưng anh bảo những người đã mất giờ cũng chẳng thể quay về, người dân trong thôn giờ luôn nhắc nhở nhau rằng những ai may mắn thoát nạn phải cố gắng cả phần của những người đã ra đi để xây dựng bản làng ấm no hơn. Trận lũ quét xảy ra vào rạng sáng 31/8/2012 tại thôn Nậm Chàm đã cướp đi sinh mạng 10 người, trong đó có những hộ mất 3 đến 4 người thân; hàng chục ngôi nhà bị lũ cuốn trôi và sập đổ hoàn toàn. Đây được coi là trận lũ quét để lại hậu quả nặng nề nhất về người và tài sản trên vùng cao Bắc Hà suốt hàng chục năm qua.

Ngay sau khi trận lũ quét xảy ra, với sự chung tay, giúp đỡ của cả cộng đồng, đặc biệt là sự chỉ đạo kịp thời và tích cực của tỉnh và huyện, 12 hộ bị ảnh hưởng hoặc mất nhà cửa đã được chuyển lên khu tái định cư mới. Đây là dải đất nằm trên đồi cao, tổng diện tích khoảng 3 ha, cách khu vực suối xảy ra lũ quét gần cây số. Cùng với san gạt mặt bằng cho các hộ, Nhà nước cũng đầu tư cấp điện sinh hoạt, hệ thống thủy lợi, nước sinh hoạt, nâng cấp đường giao thông… Nhiều hộ trong thôn được tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi của ngân hàng chính sách đã mạnh dạn chuyển đổi cơ cấu cây trồng, đầu tư trồng rừng sản xuất, từ đó xuất hiện nhiều điển hình vượt khó vươn lên làm giàu, như gia đình anh Trương Văn Dương, Lý Văn Hàn, Đặng Văn Hải. Đây đều là những hộ có diện tích rừng trồng khá lớn, mỗi hộ khoảng 5 ha, trồng rừng không chỉ mang lại nguồn lợi kinh tế mà người Dao còn tin rằng chỉ có phủ xanh những khu đất trống đồi trọc kia là cách tốt nhất để con lũ dữ không bao giờ quay lại.

Xác định đây là khu thuộc diện đặc biệt khó khăn của xã nên những năm qua, các chính sách ưu đãi, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của Đảng, Nhà nước luôn được cấp ủy đảng, chính quyền huyện Bắc Hà cũng như xã Nậm Lúc ưu tiên đầu tư cho bà con nơi đây. Cuối con đường thôn Nậm Chàm là cây cầu bê tông rộng rãi vừa được đầu tư, tương lai đây sẽ là điểm đầu kết nối Nậm Lúc với Tỉnh lộ 160 tới xã Tân Tiến (Bảo Yên), Bản Liền, Tả Củ Tỷ (Bắc Hà), người dân Nậm Chàm có thêm cơ hội giao lưu, trao đổi hàng hóa, nâng cao thu nhập.

Chủ tịch UBND xã Nậm Lúc Cò Văn Đạt cho biết: Với sự quan tâm đầu tư đó, cùng với tinh thần đoàn kết của người dân, cuộc sống của bà con trong thôn đã có những bước phát triển mới. Trong năm vừa qua, có nhiều hộ trong thôn thoát khỏi diện nghèo của xã.

Màu xanh của rừng quế, của những triền ruộng đang dần che lấp đi dấu tích của trận lũ dữ năm xưa. Người dân Nậm Chàm hôm nay đang biến những đau thương ấy thành động lực để chinh phục thiên nhiên, vượt khó vươn lên làm giàu trên mảnh đất quê hương.

Mạnh Dũng