Đổi xe máy điện ở Hà Nội: Nên hỗ trợ cả người mua xe dưới 15 triệu đồng

Hà Nội, giờ tan tầm, tôi đặt xe ôm công nghệ để về nhà. Một tài xế ngoài 60 tuổi dừng chiếc xe cũ trước cửa công ty tôi, chiếc áo đồng phục màu xanh cũng rất cũ, có những vết mốc đen có lẽ do mưa. Ông thích nói chuyện khi đi đường, bảo đang tìm chiếc xe điện nào có giá phải chăng, khoảng 13-14 triệu đồng để góp tiền sang năm mua khi Vành đai 1 cấm xe máy chạy xăng.

Tôi khuyên ông nên mua loại xe cao cấp hơn cho bền để còn chạy kiếm tiền, hơn nữa chính sách hỗ trợ người dân đổi xe điện mà thành phố đang đề xuất chỉ dành cho loại xe từ 15 triệu đồng trở lên.

Hà Nội sẽ hỗ trợ người dân mua xe điện. (Ảnh minh họa: Viên Minh)

Bác tài xế giờ mới nghe thông tin này, bảo sẽ tính toán sao cho có lợi nhất, và thắc mắc: “Sao lại là 15 triệu đồng trở lên mà không phải trở xuống nhỉ? Người khá giả mua xe mấy chục triệu, có mấy triệu đồng hỗ trợ ấy không cũng chẳng quan trọng; người không có tiền thì dành thêm đồng nào để mua xe là vất vả đồng đó, được Nhà nước giúp là quý lắm”.

Đó cũng là thắc mắc của tôi khi biết về dự thảo nghị quyết chuyển đổi phương tiện xanh (xe điện) đang được Sở Xây dựng Hà Nội lấy ý kiến. Theo đó, người dân đang sử dụng xe máy chạy xăng hoặc diesel nếu đổi sang phương tiện xanh có giá trị từ 15 triệu đồng trở lên có thể được hỗ trợ 3 triệu đồng; mức hỗ trợ là 4 triệu đồng cho hộ cận nghèo và 5 triệu đồng cho hộ nghèo. Mỗi cá nhân được hỗ trợ tối đa một xe đến hết năm 2030.

Nếu phương án này được duyệt, những người chỉ có điều kiện mua loại xe máy điện giá dưới 15 triệu đồng sẽ bị đứng ngoài cuộc. Trong khi đó, cá nhân hay hộ gia đình có hoàn cảnh khó khăn mới là đối tượng cần giúp đỡ nhất.

Thị trường xe máy điện hiện nay có nhiều sản phẩm nằm trong mức giá từ 10-15 triệu đồng. Ngoài ra còn có các loại xe đạp điện, xe đạp trợ lực ở phân khúc từ 8-12 triệu đồng; cũng là lựa chọn tốt của người dân khi từ bỏ xe máy xăng.

Nhiều hộ gia cảnh khó khăn chỉ có khả năng mua loại xe máy điện giá 11–13 triệu đồng - loại xe nhỏ, công suất chỉ 700 - 800W, phù hợp để di chuyển tốc độ 40-50km/giờ trong nội đô. Đó là lựa chọn thực tế với thu nhập ít ỏi và nhu cầu di chuyển không quá lớn. Nếu nhà có vài ba người cần đổi xe, nếu chọn loại tối thiểu có hỗ trợ, họ vẫn phải tốn thêm cả chục triệu đồng, số tiền lớn với nhà nghèo.

Nhiều người làm nghề xe ôm, giao hàng cần có chính sách hỗ trợ phù hợp để dễ dàng chuyển đổi phương tiện. (Ảnh minh họa: Họa Nhiên)

Tôi không rõ vì lý do gì mà mức sàn về giá được đặt ra khi cơ quan chức năng soạn thảo phương án hỗ trợ. Sẽ là nghịch lý khi sự hỗ trợ lại hướng về những người có điều kiện kinh tế tốt hơn. Người đi xe giá rẻ cũng thực hiện nghĩa vụ đối với công cuộc chuyển đổi xanh của thành phố, số tiền hơn chục triệu đồng đối với họ có khi còn lớn hơn con số trăm triệu đối với những nhà khá giả.

Tài xế xe ôm chở tôi hôm đó tâm sự, năm sau không chỉ ông phải đổi xe để “kiếm cơm” mà con gái cũng cần, vì cô ấy vừa đi học vừa đi làm, thời gian rất ngặt nghèo và cần sự linh hoạt nên không thể đi xe buýt. Nếu không có mức sàn 15 triệu, nếu nhà nước hỗ trợ 6 triệu đồng cho hai bố con; họ sẽ chỉ cần bỏ ra 18 – 20 triệu đồng. Nếu áp sàn, họ sẽ cố mua xe 15 triệu đồng để được hỗ trợ, Nhà nước vẫn tốn 6 triệu và gia đình ông phải chi 24 triệu đồng, nhiều hơn 4 triệu đồng.

“Với những nhà đụng đâu thiếu đó, 4 triệu đồng có khi là khoản phải vay người quen lâu lâu mới trả được”, ông nói.

Chiếc xe điện giá 11–13 triệu đồng không có vận tốc cao hay dung lượng pin lớn nhưng vẫn là một phương tiện sạch, không phát thải khí độc, không gây ô nhiễm tiếng ồn, vẫn góp phần vào mục tiêu chung của thành phố. Đổi xe xăng cũ nát xả khói đen sang xe điện nhỏ gọn dù giá rẻ vẫn là bước tiến xanh phù hợp với năng lực thực tế về tài chính của nhiều người, cần được khuyến khích.

Ở các thành phố lớn như Hà Nội, nhóm người nghèo di chuyển bằng xe máy cũ, xe cà tàng không hề nhỏ. Đây cũng chính là những người dễ bị ảnh hưởng nhất nếu không được hỗ trợ để tiếp cận phương tiện mới. Họ cần được hỗ trợ ở mức cao hơn, thậm chí là 50% số tiền mua xe mới chứ không phải bị cắt hỗ trợ vì chọn phương tiện có mức giá thấp.

Hoàng Hà