Đón ánh bình minh

Tắt điện. Chui vào màn. Mới ngả lưng xuống giường, màn hình điện thoại của nó bật sáng liên tục, báo có cuộc gọi đến. Mà lạ thật, máy thông báo đang có cuộc gọi đến nhưng lại không hiện số người gọi. Người này cũng tỏ vẻ bí mật, giấu số cơ đấy. Bình thường, số lạ nó ít khi bắt máy, chứ đừng nói gì đến cuộc gọi của người giấu số. Lý trí bảo nó không nên nghe máy vào lúc con gà trống trong chuồng đang sắp đập cánh phành phạch, gáy canh đầu, nhưng bàn tay nó lại không theo sự điều khiển của não bộ.

- A lô, ai mà giờ này còn gọi thế? Lại còn ra vẻ bí mật giấu số nữa…

- Chào anh bạn, là tớ đây, Bào bạn cậu đây mà. Cậu không nhớ tớ sao?

- Bào á? À… nhớ, tớ nhớ bạn. Bạn thân nhau không nhớ thì còn nhớ ai? Sao giờ này còn gọi, mà lại giấu số nữa chứ? Dạo này hoạt động bí mật à?

- Giờ này gọi mới tiện. Tai vách mạch rừng. Có nhiều cái bạn chưa hiểu được hết đâu.

- Ừa, mà bạn gọi cho tớ có chuyện gì không?

Bào không trả lời câu hỏi của nó mà hỏi ngược lại.

- Anh bạn đang có chuyện buồn không thể chia sẻ với ai?

- Không, chẳng có chuyện gì buồn cả.

- Anh bạn thân không cần phải giấu tớ. Mà muốn giấu tớ cũng không được.

- Vậy thì sao? Cậu có cách giúp tớ thoát khỏi vận hạn này chắc?

- Mọi kết quả ở trên đời này đều có nguyên nhân của nó. Anh bạn nhất định phải hiểu rõ điều đó.

Minh họa của Nguyễn Đình Tùng (Thành phố Lào Cai)

Nó cầm máy, chỉ nghe Bào nói, như chính thằng bạn thân đang độc thoại. Bào như một thầy giáo đang lên lớp cho học trò, chỉ biết nghe. Như người giảng kinh mà nó là người lắng nghe. Phải, các cụ đã nói “nóng vội thì hỏng chuyện”. Tớ chơi với anh bạn từ nhỏ nên hiểu tính anh bạn lắm. Tính anh bạn thẳng như thước đo, lòng anh bạn trong như nước suối, không chút vẩn đục. Ở đời cần lắm những điều đó. Nhưng ở đời cũng cần lắm những tính toan. Anh bạn không nhận hối lộ, anh bạn không có lòng tham. Anh bạn thấy, biết những điều khuất tất, đứng lên tố cáo cán bộ làm sai trái luật pháp. Có người kính nể anh bạn vì dám đứng ra tố cáo những con chuột đang gặm nhấm của cải chung. Lại cũng có người nói anh bạn dại dột. Vì làm vậy sẽ gây hại cho bản thân.

Thiệt và thua, thiệt về quyền lợi, thua trong tủi nhục, đớn đau. Anh bạn đã phải trả giá cho việc làm của mình. Việc làm của anh bạn không sai, nhưng một cây đũa thì làm sao có thể bẩy đổ được cái cột chống trụ vững chắc? Anh bạn chưa đủ sức để đập chết loài chuột gặm nhấm. Phàm là loài gặm nhấm thì chỉ thích hoạt động về đêm, mất công theo dõi đường đi lối lại mới biết được. Loài gặm nhấm thì sống dai, đánh không dễ chết chút nào, chúng lại rất đông, tớ thấy ở đâu cũng có, có chỗ ít, có chỗ nhiều, có chỗ gặm nhấm hoạt động vào ban đêm, nhưng có chỗ hoạt động cả ban ngày. Chúng ngang nhiên không hề biết sợ. Anh bạn đánh lũ chuột, nhưng một mình chỉ đập được một nhát thôi, một con bị thương, nhưng đàn còn đó, nó quay lại cắn anh bạn, vừa đau lại vừa độc, vết thương khó lành lắm.

Tớ nhiều lần biết anh bạn có ý định đánh nhau với loài gặm nhấm, định khuyên can, nhưng có khuyên cũng không có ích gì cho anh bạn, vì tớ hiểu tính của anh bạn. Tớ biết anh bạn sẵn sàng hy sinh lợi ích bản thân, không đồng lõa với loài gặm nhấm. Dù ban ngày hay ban đêm anh bạn cũng là con người, không biến thành loài gặm nhấm đáng ghét. Dám một mình xông lên trận tiền, anh bạn tự cho mình là anh hùng ư? Không, anh bạn sai rồi đấy. Anh bạn đã bị tấn công rồi. Anh bạn đã ngã xuống rồi. Chẳng có ai cứu anh bạn cả. Dù anh bạn có được cứu thì thương tích cũng đã đầy mình rồi, trên thân thể anh bạn sẽ có những vết sẹo khó phai mờ. Lũ chuột thì tai thính vô cùng. Mà chuột thì trên hành tinh này ở đâu cũng giống nhau, chúng kéo nhau thành bầy đàn, nhưng không bao giờ ăn thịt lẫn nhau.

Tớ biết những dự định anh bạn sẽ làm, nhưng không thể khuyên cũng không thể giúp bạn được điều gì. Tớ chỉ mong sao anh bạn sớm lành vết thương, anh bạn không thể gục ngã. Con đường phía trước anh bạn đi còn dài dài lắm. Tớ luôn ở bên anh bạn, nói cho anh bạn biết để tránh bị lũ chuột cắn. Anh bạn cũng đừng quá buồn, buồn không giải quyết được vấn đề gì đâu anh bạn ạ. Việc không lường trước đã xảy ra rồi thì không thể vãn hồi được nữa. Nhầm đường thì có thể quay lại, nhầm lời, nhầm những việc làm thì khó mà sửa lại được. Đời người là những chuyến đi, cuộc đời có những bước thăng trầm không đoán định. Anh bạn đã bị lũ chuột cấu xé, phải chạy khỏi nơi anh bạn một thời gắn bó. Phải đi khỏi nơi làm việc tâm huyết, ai chẳng buồn. Đôi khi có phần tiếc nuối nữa.

Là tớ cũng vậy thôi. Không giúp được bạn, trong khi biết sẽ có chuyện không hay sẽ đến với bạn, tớ cảm thấy như mình có lỗi. Tớ muốn can mà không thể can, muốn nói mà không thể nói, mong anh bạn hiểu và tha thứ cho. Giờ anh bạn sắp sửa đến nơi mới. Vết cắn của loài gặm nhấm cũng đã dần liền da, không còn nhiều cái đớn đau. Tớ chỉ mong anh bạn từ nay về sau làm việc gì cũng phải tính toán cho cẩn thận. Muốn đánh nhau phải đủ sức, đủ người, nếu không anh bạn sẽ chỉ là người chiến bại, đem đau khổ vào thân mà thôi. Bạn nhớ nhé.

Màn hình điện thoại vụt tắt. Nó vẫn đang cầm chiếc điện thoại, mắt đờ đẫn như người mộng du. Nó đang ngủ hay đang thức? Đây là thế giới thực hay chỉ là ảo giác? Với tay mở công tắc chiếc đèn bàn, để chiết áp vừa phải, nó kiểm tra điện thoại, không có một cuộc gọi mới nào, toàn những cuộc gọi từ ngày hôm qua. Nó lần tìm đến mục nhật ký cuộc gọi. Lạ thay, cuộc gọi cuối lên đến gần 2 giờ đồng hồ. Cuộc gọi cuối cùng ngày hôm qua chỉ có vài phút. Nó giơ hai bàn tay đập đập vào hai bên thái dương cho đầu óc tỉnh táo. Bào bạn thân của nó ư? Mười năm trước bạn nó đã chết vì tai nạn giao thông. Nó là người được nghe Bào nói những lời cuối cùng trên dương thế.

Nhưng bạn thân nó đã nói đúng. Nó đã bị buộc thôi việc, khi dám đứng lên chống tiêu cực. Lẽ nào trong những năm qua linh hồn của bạn vẫn hằng dõi theo từng bước đi của nó. Nghĩ thế nó cảm thấy rờn rợn, đưa tay sờ vào sống lưng thấy lành lạnh. Định thần lại, nó cảm thấy bứt rứt. Ma thì nó chẳng sợ. Nó tin bạn nó chẳng thể hại nó được. Ma chẳng hại được người. Ma không sợ người, nhưng ma lại sợ trời. Bà nó nói vào ngày giông sấm đầu năm, nếu sấm to, giòn rền vang, năm đó những con ma đói sẽ không dám quấy nhiễu con người. Thế là ma sợ trời rồi còn gì. Người cũng sợ trời, nhưng chỉ là đối với những kẻ làm ra những chuyện trái với lương tâm, mưu hại đất trời thôi. Người không sợ ma, nhưng người sợ người, sợ những loài gặm nhấm tấn công. Chỉ có lũ chuột là có thể cắn, có thể hại nó mà thôi. Đêm ấy nó đã thức trắng…

Từ ngày thôi việc ở Sở Giao thông, nó ít khi ra khỏi nhà, suốt ngày giam mình trong bốn khối bê tông lạnh lẽo. Nhưng trong nhà nó là cả một thế giới muôn màu. Kể cũng đúng, nhà nó lắp truyền hình cáp gói nhiều kênh nhất. Người ta chẳng quảng cáo “truyền hình cáp mang cả thế giới đến ngôi nhà bạn” còn gì. Nó không ra khỏi nhà, nhưng vẫn được giao lưu với bạn bè. Máy tính đó tha hồ chát chít, đàm thoại với những người bạn cần sẻ chia. Nó lên mạng tìm công việc phù hợp. Khả năng của nó tìm được một công việc phù hợp, thu nhập khá với nó không có gì khó. Hai tấm bằng kinh tế, luật loại khá, cộng với kinh nghiệm làm việc gần chục năm, nhiều công ty sẵn sàng đón chào nó. Có điều để có được công việc thu nhập cao, nó phải rời khỏi cái tỉnh biên giới còn khá nghèo nàn này. Những công việc mà nó tìm được ở trên mạng rặt không có trên đất tỉnh. Ở đâu chẳng phải làm việc, chẳng phải ăn. Mười ngón tay và khối óc để nuôi cái miệng. Bây giờ cơ chế thoáng, chỗ nào coi trọng người có khả năng làm việc, chế độ đãi ngộ tốt thì làm, lũ bạn nói với nó từ ngày nó quyết định về quê xin việc. Quan niệm làm việc cứ phải biên chế chính thức xem ra bây giờ đã lỗi thời. Làm anh công chức dễ thỏa mãn với bản thân, mọi cái bình bình buồn tẻ muốn chết. Nó thuộc tuýp người muốn thay đổi không khí, con người năng động, những năm làm ở Sở Giao thông khả năng của nó bị thui chột đi ít nhiều. Nhiều ý kiến, sáng kiến của nó khả thi nhưng chẳng thể lay động được những tâm hồn cũ chậm thích nghi với thời cuộc. Thế là chán. Chuột muôn đời vẫn là chuột, chẳng bao giờ biến thành mèo cả. Óc bé hạt tiêu chỉ chuyên đục khoét là tài. Nó nhìn cảm thấy tưng tức, ghen ghét không chịu được. Thế là nó ra tay đập những con chuột đáng ghét. Rốt cuộc nó bị chuột cắn, đuổi, phải vùng chạy. Núi cao biển rộng, lo gì không có đường để nó đi. Nó phải đi khỏi đất này. Nó nghĩ và cảm thấy nỗi buồn tan biến như chưa có chuyện gì xảy ra với nó cả. Ngoài trời, màn đêm buông đùng đục. Im lặng. Chỉ có tiếng dế rỉ ri.

Đêm về, nó lại được nói chuyện với ông. Ông nó là cán bộ cách mạng lão thành từ thời tiền khởi nghĩa. Ông không nói với nó nhiều. Ông chỉ nói vẻn vẹn mấy câu. Bây giờ để có được một công việc nếu không quen thân thì phải mất rất nhiều tiền lo lót. Thời ông người nào có năng lực là được làm việc, được cất nhắc, bố trí làm lãnh đạo. Thế mà bây giờ người có tiền là có thể mua được chức. Tiền càng nhiều thì chức càng to. Yếu kém năng lực cũng chẳng sao, ở dưới còn có một bộ phận tham mưu, giúp việc nữa. Xã hội bây giờ lắm tiêu cực. Người ta cứ tưởng tiêu cực, tham ô, tham nhũng ở bên Tây, bên Tàu mới có, như thể xa xôi lắm. Nào có phải thế, ngay cả ở trong một gia đình cũng có lắm chuyện rồi, nói gì đến ngoài bản, ngoài xã hội. Giá như cách đây chục năm thì ông có thể giúp cháu tìm được công việc mới dễ dàng, nhưng bây giờ thì chịu, còn ai biết ông nữa đâu? Ông nói họ cũng chẳng tin, nghe nữa rồi.

Bạn nó nói đúng, ông nó nói cũng rất chí lý. Nó đã vì một phút bồng bột dẫn đến mất việc. Nó sai ư? Không, nó không sai. Xông pha lên diệt loài gặm nhấm thì có gì là không đúng? Nếu cho nó có quyền lựa chọn, nó vẫn xung phong đập chết những con chuột đang ngày đêm cào cấu vào những bao gạo, bao ngô, lúa mì, vung vãi khắp nơi. Nó tin vẫn có không ít người cùng chí hướng với mình. Nó tin vẫn còn nhiều nơi, nhiều người công tâm liêm khiết chào đón những người ngay thẳng.

Nó nhổm dậy, mặt trời vừa nhô lên khỏi núi, chiếu tia nắng vàng rực rỡ. Nhìn qua cửa sổ, những giọt mưa đọng trên cây dưới tia nắng ánh lên lung linh như những hạt ngọc đủ sắc...

Nông Quốc Lập