Đòn bẩy để vươn tầm

Nông dân 4.0

Mô hình trồng dưa trong nhà lưới và ứng dụng công nghệ tưới nhỏ giọt của anh Nguyễn Xuân Tiến, thôn Lùng Càng, xã Phong Quang đã và đang làm thay đổi cách nhìn, tư duy sản xuất của người nông dân vùng cao - nơi vốn chỉ sản xuất theo kinh nghiệm, truyền thống.

Theo lời anh Tiến, 3 khu nhà lưới rộng 1.800 m2 của gia đình trồng dưa lưới đều lắp đặt hệ thống tự động, được kết nối vận hành qua thiết bị di động nên toàn bộ quá trình chăm sóc máy móc làm hết. Khi thời tiết mưa, độ ẩm không khí cao, thiết bị cảm biến sẽ điều chỉnh lượng nước tưới cho thích hợp với cây trồng.

Cán bộ, công nhân Công ty lâm nghiệp Yên Sơn kiểm tra vườn ươm cây giống bằng công nghệ bầu siêu nhẹ.

Công việc duy nhất trong suốt chu kỳ sản xuất của người nông dân như anh Tiến là thu hái sản phẩm. Anh Tiến chia sẻ: Ứng dụng khoa học kỹ thuật, số hóa sản xuất đã giảm 80% công sức lao động, điều mà người nông dân như anh hài lòng là chất lượng sản phẩm làm ra rất đồng đều, giảm thiểu rủi ro từ thời tiết, sâu, bệnh hại, mang lại giá trị kinh tế cao hơn rất nhiều so với canh tác truyền thống.

Năm 2023, anh Trương Công Định, một nông dân ở thôn Trại Mít, xã Trường Sinh đã gây bất ngờ khi đầu tư nửa tỷ đồng mua thiết bị bay không người lái để phục vụ sản xuất nông nghiệp và cung cấp dịch vụ phun thuốc bảo vệ thực vật. Nhiều người ban đầu cho rằng anh “gàn dở”, nhưng anh đã chứng minh rằng đó là quyết định mang tính đột phá để đưa công nghệ vào phục vụ sản xuất nông nghiệp, giải phóng sức lao động nặng nhọc cho người nông dân.

Anh Định bảo: Để làm chủ công nghệ, anh dành hơn nửa tháng học kỹ thuật tại xưởng lắp ráp thiết bị, nhận hướng dẫn từ các kỹ sư, đồng thời tự nghiên cứu và trao đổi kinh nghiệm với những người sử dụng thiết bị trước mình. Sau hơn một tháng, anh đã thành thạo việc điều khiển máy bay.

Với thiết bị bay không người lái, người nông dân như anh Định có thể phun thuốc bảo vệ cây trồng hiệu quả, nhanh chóng và an toàn. Theo lời anh Định, chỉ cần pha thuốc vào bình, lắp vào máy và điều khiển từ xa, thiết bị sẽ thực hiện nhiệm vụ theo lộ trình đã định, giúp tiết kiệm công sức và loại bỏ nguy hiểm cho người nông dân khi tiếp xúc trực tiếp với hóa chất độc hại.

Bảo vệ môi trường bằng sức mạnh công nghệ

Nếu như khoa học công nghệ và chuyển đổi số giải phóng sức lao động cho người nông dân trong sản xuất, từ đó gia tăng giá trị thì trong lĩnh vực tài nguyên- môi trường là sức mạnh của công nghệ, là công cụ đắc lực để quản lý, nghiên cứu, dự báo.

Bà Đặng Thị Xuân, Phó Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ môi trường, Sở Nông nghiệp và Môi trường chia sẻ: Hiện nay, ngành đang sử dụng hệ thống cảm biến thông minh, công nghệ viễn thám và phân tích dữ liệu lớn giúp giám sát chất lượng không khí, nước, đất đai một cách liên tục và chính xác. Điều này cung cấp thông tin kịp thời để các cơ quan chức năng đưa ra giải pháp ứng phó hiệu quả với các vấn đề môi trường.

Ở lĩnh vực quản lý đất đai, ngành đã sử dụng phần mềm iLIS của Tập đoàn Bưu chính viễn thông-VNPT trong quản lý dữ liệu. Theo ông Nguyễn Anh Tuấn, Giám đốc Trung tâm Công nghệ thông tin VNPT chi nhánh Tuyên Quang cho biết: Phần mềm iLIS với 8 phân hệ đáp ứng tối đa việc quản lý, khai thác dữ liệu địa chính, đăng ký đất đai, quản lý, lưu trữ hồ sơ và trả kết quả…

Trong báo cáo của Sở Nông nghiệp và Môi trường, ngành, các doanh nghiệp, hợp tác xã, người nông dân trên địa bàn tỉnh đã tích cực, chủ động ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, chuyển đổi số trong sản xuất, bảo vệ, quản lý tài nguyên - môi trường.

Tuy nhiên so với các lĩnh vực khác, nông nghiệp và môi trường vốn vẫn được coi là vũng trũng trong ứng dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật, chuyển đổi số. Nguyên nhân là do kinh phí hạn hẹp, độ rủi ro cao. Điển hình như lĩnh vực nông nghiệp, rất ít doanh nghiệp đầu tư vào hoạt động sản xuất, chưa nói đến việc ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, bởi những rủi ro về thị trường, thiên tai…

Cú huých cho nông nghiệp - môi trường vươn tầm Từ một tỉnh khó khăn, sản xuất nông nghiệp lạc hậu, tự cung, tự cấp, nhờ ứng dụng mạnh mẽ khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, ngành Nông nghiệp và Môi trường đã trở thành "trụ đỡ" của nền kinh tế. Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Môi trường, sản lượng lương thực hằng năm của tỉnh ước khoảng 60 vạn tấn, sản lượng gỗ rừng trồng, chè nguyên liệu phục vụ xuất khẩu đứng trong TOP đầu khu vực và toàn quốc, ngoài ra còn rất nhiều sản phẩm khác như: Cam sành, cá đặc sản, các sản phẩm OCOP…

Đồng chí Phạm Mạnh Duyệt, Ủy viên BCH Đảng bộ tỉnh, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường khẳng định: Trên cơ sở những gì đã đạt được, Nghị quyết 57 NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số tiếp tục mở ra một kỷ nguyên mới cho các ngành kinh tế, trong đó có nông nghiệp và môi trường. Theo Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường, ngành đang tiếp tục phối hợp, theo dõi thực hiện các đề tài, dự án khoa học thuộc lĩnh vực nông nghiệp, phát triển nông thôn, quản lý, khai thác tài nguyên và bảo vệ môi trường; thực hiện tốt cơ chế, chính sách của tỉnh về hỗ trợ phát triển sản xuất nông lâm nghiệp.

Sở cũng khuyến khích doanh nghiệp, hợp tác xã, cá nhân đầu tư nghiên cứu, ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, đổi mới công nghệ nhất là trong khâu chế biến, bảo quản nông sản; áp dụng hệ thống truy xuất nguồn gốc trong tiêu thụ sản phẩm; mở rộng diện tích áp dụng thực hành nông nghiệp tốt, sản xuất nông nghiệp hữu cơ... Hỗ trợ quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa theo chuỗi từ trang trại đến người tiêu dùng; ứng dụng công nghệ thông tin trong thực hiện quy trình kiểm soát, truy xuất nguồn gốc.

Ngày 10-7 vừa qua, đồng chí Phan Huy Ngọc, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh đã làm việc với một số sở, ngành, trong đó có sở Nông nghiệp và Môi trường về kết quả thực hiện và định hướng ứng dụng, phát triển khoa học công nghệ. Đồng chí Chủ tịch UBND tỉnh yêu cầu ngành Nông nghiệp và Môi trường phải xác định vai trò của khoa học công nghệ là trọng tâm trong nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị sản phẩm, giá trị tăng trưởng của ngành và của tỉnh. Từ đó, ứng dụng mạnh mẽ khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số vào hoạt động quản lý, sản xuất nhằm xây dựng một nền nông nghiệp - môi trường, xanh, bền vững, hiệu quả.

Với những cơ chế, chính sách của Nhà nước và sự quan tâm của tỉnh về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, ngành Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục khẳng định vững chắc vai trò trụ cột của ngành kinh tế.

Bài, ảnh: Đoàn Thư