Đờn ca tài tử, đâu dễ bỏ lơi

Vẫn còn những đam mê

Tối thứ năm, sau cơn mưa nhỏ, thời tiết mát mẻ hơn, tại Nhà truyền thống quận Bình Thạnh, buổi sinh hoạt, giao lưu ĐCTT diễn ra sôi nổi với sự góp mặt của hội viên CLB ĐCTT Gia Định, CLB ĐCTT quận 12, Phú Nhuận, Gò Vấp, TP Thủ Đức. Chỉ với 2 tay đờn, không khí giao lưu biểu diễn vẫn rất cuốn hút.

Nghệ nhân ưu tú Phương Hậu (CLB ĐCTT Gia Định) chia sẻ: CLB hoạt động hơn 20 năm qua, được trung tâm văn hóa quận hỗ trợ địa điểm, âm thanh, ánh sáng để tổ chức các buổi sinh hoạt. Chi phí hoạt động do anh em hội viên tự nguyện đóng góp, chủ yếu để trả thù lao cho nhạc công, mua ít nước uống, bánh kẹo, đãi nghệ nhân, tài tử đến giao lưu.

Nội dung ca diễn xoay quanh 20 bài bản tổ, các bài vọng cổ, tân cổ giao duyên, trích đoạn cải lương. Về chuyên môn, tôi cũng yêu cầu hội viên học và rèn luyện thêm những bài ca cổ nhiều chủ đề để có thể đáp ứng hoạt động biểu diễn tuyên truyền, chào mừng các ngày lễ lớn trong năm, tham gia các hội thi, liên hoan. Dù còn nhiều khó khăn, nhưng chúng tôi cố gắng giữ nếp sinh hoạt để có nơi tập luyện, giao lưu, khán giả thích ca tài tử nắm được lịch đến tham gia, giúp các buổi sinh hoạt thêm phong phú.

Mỗi buổi sinh hoạt biểu diễn, CLB sẽ nhờ từ 2 đến 3 tay đờn hỗ trợ phần nhạc. Mỗi nhạc công đờn nhận bồi dưỡng 300.000 đồng/buổi (khoảng 3 giờ). Để phát triển lực lượng, nhiều năm qua, NNƯT Phương Hậu tổ chức các lớp đào tạo ca cổ tại nhà để tìm kiếm người mới, trẻ, tiềm năng bổ sung cho CLB.

Tối chủ nhật, tại Nhà văn hóa phường Hiệp Bình Phước, TP Thủ Đức, CLB ĐCTT Phụng Hoàng sinh hoạt xôm tụ với sự tham gia của nhiều tài tử đến từ quận 12, Bình Thạnh và TP Thuận An (tỉnh Bình Dương). Không khí giao lưu ĐCTT diễn ra sôi nổi với gần 20 tiết mục.

Chị Võ Thị Bích Hoa (ở TP Thuận An, tỉnh Bình Dương) cho biết: “Tôi rất vui khi tuần nào cũng được cùng ông xã đến đây tham gia đờn ca. Để ca các bài bản đúng và hay thì rất khó, đòi hỏi người ca phải có đam mê, năng khiếu, lại phải chịu khó học hỏi, rèn luyện thật nhiều. Khó là khó vậy, nhưng đã tham gia rồi thì sẽ yêu thích và khó bỏ lắm”.

Sau dịch Covid-19, CLB ĐCTT huyện Hóc Môn cũng từng bước khởi động lại công tác tổ chức sinh hoạt định kỳ vào sáng thứ sáu hàng tuần, CLB ĐCTT quận Phú Nhuận sinh hoạt trở lại vào ngày 15 và 30 hàng tháng… Tại mỗi điểm sinh hoạt ĐCTT, luôn thấy được sự nhiệt tình, say mê loại hình nghệ thuật đặc biệt này của lực lượng hội viên nòng cốt các CLB.

Qua những gì mà chúng tôi khảo sát được thời gian qua cho thấy được sức sống bền vững của nghệ thuật ĐCTT trong đời sống văn hóa tinh thần bà con Nam bộ. Nhưng, để phát huy mạnh mẽ hơn phong trào ĐCTT trong đời sống thì cần phải có nhiều hơn sự quan tâm và chính sách chăm lo cụ thể, thiết thực của cơ quan quản lý văn hóa trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể nghệ thuật ĐCTT Nam bộ trên địa bàn TPHCM.

Nói như ông Trần Văn Tám (ngụ Hóc Môn), một người mê ĐCTT, nghệ nhân cũng phải đủ ăn, đủ mặc mới cầm đờn đi sinh hoạt ca hát. Chớ tuần nào cũng đi nuôi dưỡng đam mê mà con cái còn nheo nhóc, sao đành.

Khát vọng và mong mỏi

Trong sinh hoạt biểu diễn, loại hình ĐCTT không có đòi hỏi cao về chi phí đầu tư tổ chức, tuy nhiên, hoạt động tự thu tự chi đối với các CLB cũng gặp nhiều khó khăn.

Buổi sinh hoạt đờn ca tài tử tại Nhà truyền thống quận Bình Thạnh

NNƯT Phương Hậu tâm tư: “Chúng tôi cố gắng duy trì và gìn giữ hoạt động của các CLB vì quá đam mê, tâm huyết, nhưng chỉ là cố gắng tới đâu hay tới đó. Để thu hút những người đam mê tham gia phong trào ĐCTT cần phải có sự quan tâm đầu tư bằng nhiều chính sách hỗ trợ của ngành văn hóa và chính quyền địa phương. Với các nghệ nhân, tài tử đang hoạt động, anh em “rất máu” với nghề, rất đam mê, nên phải quan tâm hỗ trợ thêm để phát huy tốt nhất nguồn nhân lực tài năng và tiềm năng này”.

Trong định hướng phát triển, CLB ĐCTT Gia Định hy vọng nhận được sự giúp sức để có thể tổ chức những buổi biểu diễn phục vụ nhân dân định kỳ hàng tháng hoặc hàng quý tại công viên hay khu dân cư, giúp công chúng (nhất là giới trẻ) tiếp cận, nghe nhiều, rồi dần yêu thích nghệ thuật ĐCTT và cũng từ đây tìm kiếm các nhân tố mới.

Theo nghệ nhân Phương Tùng, phụ trách CLB ĐCTT quận Phú Nhuận, có 3 yếu tố quyết định hoạt động và sự phát triển của các CLB ĐCTT cần được quan tâm: mặt bằng biểu diễn, lực lượng nòng cốt tham gia CLB, và các hạt nhân tiềm năng trong xã hội. Anh trăn trở: Từ tình hình chung, hiện nay cấp thiết phải đào tạo thêm nghệ nhân đờn cho các CLB, tìm kiếm và đào tạo các tài tử ca thiếu nhi, tạo sân chơi cho các CLB, đưa nghệ thuật ĐCTT vào trường học...

Trong khi đó, nghệ nhân Nguyễn Minh Phụng, phụ trách CLB ĐCTT phường Hiệp Bình Phước, TP Thủ Đức, mong mỏi: “Hy vọng có nhiều sân chơi, các cuộc thi ĐCTT của thành phố, quận, huyện, để những người đang hoạt động tổ chức, biểu diễn loại hình nghệ thuật truyền thống này có điều kiện và cơ hội tham gia, rèn luyện nâng cao tay đờn, giọng ca, giao lưu biểu diễn phục vụ công chúng”.

Rõ ràng, những khát vọng và mong mỏi ấy phản ánh rất thực tế nhu cầu sinh hoạt, biểu diễn, giao lưu, quảng bá nghệ thuật ĐCTT trong đời sống xã hội hiện nay.

THÚY BÌNH