Đón năm mới 2026 với chợ phiên vùng cao đậm bản sắc văn hóa dân tộc
Từ ngày 1 – 4/1/2026, Làng Văn hóa – Du lịch các dân tộc Việt Nam sẽ tổ chức chuỗi hoạt động Tết Dương lịch với chủ đề 'Chợ phiên vùng cao – Chào năm mới 2026' với không gian sinh hoạt văn hóa đậm sắc màu các dân tộc, gắn bảo tồn di sản với trải nghiệm du lịch đầu xuân.
Khác với cách tiếp cận lễ hội theo trình tự nghi lễ quen thuộc, chương trình năm nay được thiết kế như một không gian văn hóa sống, nơi chợ phiên vùng cao trở thành điểm hội tụ của cộng đồng, tri thức dân gian và sinh hoạt truyền thống. Thông qua các hoạt động tương tác, trình diễn và tái hiện, du khách có cơ hội tiếp cận trực tiếp đời sống văn hóa của đồng bào các dân tộc ngay trong những ngày đầu năm mới.
Hoạt động có sự tham gia của hơn 100 đồng bào thuộc 16 dân tộc như Nùng, Tày, Dao, Mông, Mường, Thái, Lào, Khơ Mú, Tà Ôi, Ba Na, Xơ Đăng, Gia Rai, Cơ Tu, Raglai, Ê Đê, Khmer… đến từ 11 địa phương đang có đồng bào hoạt động thường xuyên tại Làng, gồm Thái Nguyên, Hà Nội, Phú Thọ, Sơn La, Tuyên Quang, TP Huế, Gia Lai, Quảng Ngãi, Đắk Lắk, Khánh Hòa và Cần Thơ. Bên cạnh đó, chương trình huy động thêm 24 đồng bào Khơ Mú và Mông của xã Huổi Một (Sơn La), góp phần làm phong phú thêm sắc thái văn hóa vùng cao trong không gian “Ngôi nhà chung” của cộng đồng các dân tộc Việt Nam.
Các hoạt động tại chợ phiên giúp du khách hiểu rõ hơn về văn hóa truyền thống, đặc trưng của các dân tộc.
Trọng tâm của chuỗi hoạt động là tái hiện không gian “Chợ phiên vùng cao – Chào năm mới 2026”, nơi tái hiện sinh động cảnh xuống chợ đầu năm của đồng bào vùng cao: gặp gỡ, trao đổi sản vật, giao lưu dân ca, dân vũ, tham gia trò chơi dân gian và thưởng thức ẩm thực truyền thống. Dự kiến, chợ phiên có khoảng 40 gian hàng, trong đó 33 gian giới thiệu sản vật địa phương, 4 gian ẩm thực truyền thống và 5 gian phục vụ đồ uống, đáp ứng nhu cầu tham quan, trải nghiệm của du khách.
Ẩm thực dân tộc là một trong những điểm nhấn nổi bật của chương trình. Tại chợ phiên, du khách được giới thiệu tri thức dân gian trong chế biến món ăn, tiêu biểu như xôi màu, bánh cuốn vùng cao, đặc biệt là xôi ngũ sắc món ăn truyền thống gắn liền với lễ, Tết của đồng bào các dân tộc phía Bắc.
Xôi được chế biến từ gạo nếp thơm dẻo, tạo màu tự nhiên từ các loại cây, lá rừng, thể hiện quan niệm âm dương ngũ hành, ước vọng về cuộc sống no đủ, hài hòa với thiên nhiên. Việc trình diễn quy trình làm xôi, cùng sự giới thiệu trực tiếp của từng nhóm dân tộc, giúp du khách hiểu rõ hơn giá trị văn hóa ẩn chứa trong mỗi món ăn dân gian.
Song song với hoạt động ẩm thực, nghề thủ công truyền thống cũng được tái hiện thông qua các hoạt động trình diễn dệt vải, thêu thổ cẩm, đan lát… Mỗi nghề thủ công không chỉ là sản phẩm lao động mà còn là kết tinh của tri thức, lịch sử và bản sắc văn hóa cộng đồng, gắn chặt với sự hình thành và phát triển của bản làng. Việc đưa các nghề truyền thống vào không gian chợ phiên góp phần nâng cao nhận thức về bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể trong bối cảnh phát triển du lịch hiện nay.
Theo Điều 4 của Luật Di sản: "Di sản văn hóa Việt Nam là tài sản quý giá của cộng đồng các dân tộc Việt Nam, là một bộ phận của di sản văn hóa nhân loại, có vai trò to lớn trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước của Nhân dân. Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý di sản văn hóa thuộc sở hữu toàn dân; công nhận và bảo vệ di sản văn hóa thuộc hình thức sở hữu riêng, sở hữu chung theo quy định của Hiến pháp, quy định của Luật này và quy định khác của pháp luật có liên quan".
Điểm nhấn văn hóa đặc sắc của chương trình là Chương trình dân ca, dân vũ “Sắc màu chợ phiên chào năm mới”, với các tiết mục ca ngợi quê hương, đất nước, bản sắc dân tộc do đồng bào Khơ Mú, Mông xã Huổi Một (Sơn La) và các nhóm dân tộc đang sinh hoạt thường xuyên tại Làng biểu diễn. Đặc biệt, dịp này đồng bào Khơ Mú tái hiện Lễ cầu mùa, nghi lễ nông nghiệp truyền thống gắn với cây lúa, phản ánh mối quan hệ hài hòa giữa con người với tự nhiên, thần linh và cộng đồng. Nghi lễ được chắt lọc, giản lược phù hợp với không gian trình diễn nhưng vẫn giữ được giá trị cốt lõi về tín ngưỡng và sinh hoạt văn hóa truyền thống.
Thông qua chuỗi hoạt động phong phú, “Chợ phiên vùng cao – Chào năm mới 2026” không chỉ tạo điểm nhấn du lịch văn hóa dịp Tết Dương lịch mà còn khẳng định vai trò của Làng Văn hóa Du lịch các dân tộc Việt Nam trong việc gìn giữ, bảo tồn và lan tỏa các giá trị văn hóa truyền thống, góp phần tăng cường giao lưu, đoàn kết giữa các dân tộc, hướng tới phát triển bền vững trong bối cảnh hội nhập.
