Đồng bào dân tộc thiểu số ở Na Rì làm giàu từ những loài cây quen thuộc bằng tư duy mới

Với định hướng phát triển các chuỗi giá trị nông sản chủ lực như cây dược liệu, lợn đen, nghệ, gà thả vườn và hồng không hạt, đặc biệt thông qua sự “dẫn dắt” của các HTX điển hình cùng sự đồng hành hỗ trợ từ Liên minh HTX Việt Nam, nông nghiệp ở vùng đất khó này đang “thay áo mới”.

Hiệu quả cây dược liệu

Xã Lạng San từng là địa bàn khó khăn với gần 100% là đồng bào dân tộc Tày sinh sống. Trước kia, người dân chủ yếu sống nhờ vào trồng lúa nương, chăn nuôi nhỏ lẻ và hái thuốc rừng bán dạo.

Nhưng nay, hàng trăm hộ dân ở đây đã và đang là thành viên hoặc liên kết sản xuất với HTX Dược liệu Bảo Châu – một trong những mô hình điển hình đưa cây dược liệu thành cây thoát nghèo, làm giàu cho người dân.

Cây dược liệu đang mở lối thoát nghèo cho đồng bào dân tộc thiểu số ở Na Rì.

Ông Hoàng Văn Luân – Giám đốc HTX, cho biết: “Ngay từ đầu, HTX xác định phải để bà con người dân tộc thiểu số làm chủ vùng nguyên liệu, tự trồng – tự chế biến – tự tiêu thụ thì mới bền vững. Chúng tôi không chỉ hỗ trợ kỹ thuật, mà còn trực tiếp đưa sản phẩm đến tay người tiêu dùng thông qua sàn thương mại điện tử”.

Từ chỗ chỉ có 7 thành viên ban đầu, đến nay HTX đã phát triển lên hơn 100 hộ liên kết, chủ yếu là người Tày, Dao. Vào HTX, các thành viên được tập huấn cách trồng cà gai leo, mừng phi, cỏ ngọt… theo hướng hữu cơ, đồng thời được hỗ trợ giống, phân bón vi sinh, đồng thời được tham gia vào quá trình sơ chế, đóng gói sản phẩm tại xưởng của HTX.

Nhiều thành viên như chị Triệu Thị Hoa (thôn Nà Quân, xã Lạng San), người dân tộc Tày, chia sẻ: “Gia đình tôi có hơn 0,5ha đất trước đây chỉ trồng ngô, không đủ ăn. Nay chuyển sang trồng cà gai leo theo hướng dẫn của HTX, mỗi năm thu về hơn 50 triệu đồng sau khi trừ chi phí. Tôi lại được làm việc tại xưởng sơ chế, có thêm thu nhập hàng tháng”.

Sản phẩm của HTX như cao cà gai leo, trà túi lọc thảo dược... hiện đã có mặt tại nhiều tỉnh, đạt chuẩn OCOP 3 sao và được người tiêu dùng tin tưởng. Quan trọng hơn, các thành viên là đồng bào dân tộc thiểu số của HTX đã thực sự trở thành những người sản xuất chuyên nghiệp, hiểu được giá trị kinh tế từ chính những loài cây quen thuộc của rừng núi quê mình.

Thúc đẩy thương mại điện tử

Không riêng dược liệu, các chuỗi giá trị nông sản chủ lực như lợn đen bản địa, gà thả vườn, nghệ, hồng không hạt… đang được người dân tộc thiểu số tại Na Rì tích cực tham gia và làm chủ.

Với sự hỗ trợ của các HTX như Trần Phú, Công Thành Phát, Dịch vụ tổng hợp Na Rì, đồng bào dân tộc Dao, Tày, Nùng ở vùng cao Na Rì đã dần tiếp cận phương thức sản xuất mới, liên kết và chia sẻ lợi ích bền vững.

Điển hình như tại xã Văn Minh, hơn 30 hộ dân tộc Dao là thành viên của chuỗi chăn nuôi lợn đen của HTX Trần Phú. Các hộ không chỉ được hỗ trợ giống thuần chủng, kỹ thuật chăm sóc theo hướng an toàn sinh học mà còn được bao tiêu toàn bộ sản phẩm. Với lợi nhuận bình quân 3,5 – 4 triệu đồng/con, người dân nơi đây đã thoát khỏi tình trạng đói nghèo, nhiều hộ vươn lên khá giả.

Không chỉ dừng lại ở sản xuất, đồng bào dân tộc thiểu số tại huyện Na Rì còn đang từng bước làm chủ các nền tảng thương mại điện tử – một kênh tiêu thụ hiện đại, giúp nâng cao giá trị nông sản, mở rộng thị trường tiêu thụ và giảm sự phụ thuộc vào thương lái.

Trồng trọt, chăn nuôi theo tư duy mới giúp nông dân, HTX tại Na Rì nâng cao hiệu quả.

Tại HTX Dược liệu Bảo Châu (xã Lạng San), nhiều thành viên là người dân tộc Tày đã được tập huấn cách sử dụng điện thoại thông minh để đăng sản phẩm, xử lý đơn hàng, chăm sóc khách hàng trên các sàn thương mại điện tử như Postmart, Voso, Shopee và các kênh mạng xã hội như Facebook, Zalo...

Các sản phẩm trà túi lọc cà gai leo, cao thảo dược, tinh dầu xoa bóp… không chỉ được bán tại địa phương mà còn có khách hàng từ Hà Nội, TP. HCM và nhiều tỉnh thành đặt mua thường xuyên.

Chị Lương Thị Hợp – thành viên HTX Trần Phú – chia sẻ: “Ban đầu tôi nghĩ lên mạng bán hàng là việc của người trẻ hoặc người thành phố. Nhưng sau khi được tập huấn và cầm tay chỉ việc, tôi thấy không quá khó. Giờ tôi tự biết cách livestream bán hàng, trả lời khách trên Zalo, Facebook. Có ngày tôi bán được vài đơn hàng, có thêm thu nhập và cũng thấy rất vui vì sản phẩm của mình có người mua ở tận Đồng Nai, Cần Thơ”.

Tương tự, tại HTX Công Thành Phát (xã Kim Lư), các sản phẩm tinh bột nghệ, bột tam thất, cao lá vằng, trà gừng… do chính các hộ dân tộc Nùng và Tày chế biến cũng đã lên sàn thương mại điện tử. Nhờ đó, đầu ra ổn định hơn, giá bán cao hơn 20–30% so với bán tại chợ.

Những điểm tựa cho đồng bào dân tộc thiểu số

Để có được những chuyển biến mạnh mẽ, một phần quan trọng đến từ vai trò hỗ trợ tích cực, thiết thực của Liên minh HTX Việt Nam. Tại huyện Na Rì, Liên minh HTX Việt Nam đã phối hợp với Liên minh HTX tỉnh Bắc Kạn triển khai nhiều chương trình hỗ trợ phát triển HTX cho đồng bào dân tộc thiểu số.

Điển hình như hỗ trợ xây dựng mô hình HTX kiểu mới gắn với ứng dụng công nghệ; tổ chức tập huấn kỹ thuật, quản trị HTX; xây dựng thương hiệu, nhãn mác; hỗ trợ đưa sản phẩm lên sàn thương mại điện tử như Voso, Postmart, sàn tỉnh Bắc Kạn…

Đặc biệt, trong các chương trình tài trợ thiết bị, máy móc chế biến như máy sấy, máy ép tinh bột nghệ, máy dập túi trà… Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX tỉnh Bắc Kạn ưu tiên các HTX có đông thành viên là người dân tộc thiểu số. Nhờ vậy, thành viên HTX không chỉ có việc làm tại chỗ, mà còn được tiếp cận với máy móc hiện đại, học cách chế biến sâu, nâng giá trị nông sản địa phương.

Những đổi thay ở Na Rì hôm nay chính là minh chứng sống động cho hiệu quả của mô hình phát triển kinh tế tập thể gắn với chuyển đổi cây trồng, ứng dụng khoa học kỹ thuật và sự đồng hành của các tổ chức hỗ trợ. Hơn ai hết, chính đồng bào dân tộc thiểu số là những người tạo ra sự thay đổi ấy – bằng sự cần cù, học hỏi và tinh thần dám nghĩ, dám làm.

Huyện Na Rì hiện đang tiếp tục quy hoạch phát triển các vùng sản xuất tập trung theo hướng hàng hóa, chất lượng cao; đồng thời đẩy mạnh đào tạo lớp nông dân trẻ người dân tộc biết áp dụng công nghệ số, thương mại điện tử để trở thành lực lượng nòng cốt trong xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu.

Từ vùng đất khó, những người nông dân dân tộc thiểu số ở Na Rì hôm nay đã bước qua ranh giới nghèo khó để làm chủ sản xuất, làm chủ cuộc sống. Các HTX không chỉ là tổ chức kinh tế, mà là điểm tựa để đồng bào dân tộc vươn lên, đổi thay quê hương, và viết tiếp những câu chuyện đẹp về một nền nông nghiệp bản sắc – hiện đại – bền vững.

An Chi