Vùng đất Tả Củ Tỷ có nhiều cây chè Shan tuyết cổ thụ hàng trăm năm tuổi mọc tự nhiên rải rác trên những cánh rừng. Có những cây chè được người dân trồng trong vườn từ lâu, nay cũng cổ thụ rêu phong.
Từ giữa mùa xuân, khi thời tiết ấm lên, chè Shan tuyết cổ thụ ra búp xanh mơn mởn cũng là lúc đồng bào Dao tuyển ở Tả Củ Tỷ vào mùa lên núi hái chè. Mùa thu hoạch chè cổ thụ kéo dài đến tận mùa thu.
Lứa chè xuân hè là lứa chè thơm ngon nhất trong năm. Để thu hoạch chè cổ thụ, bà con phải trèo lên cây hái những búp non. Người Dao tuyển từ lâu đã tỉa ngọn, chặt cành để hạ tán chè thấp xuống, dễ dàng cho việc thu hái.
Công việc hái chè Shan tuyết cổ thụ chủ yếu do phụ nữ Dao tuyển đảm nhiệm. Vào vụ thu hái chè, các cụ già ở Tả Củ Tỷ cũng phụ giúp con cháu trong nhà hái chè ở những cây thấp trong vườn, trên đồi nương.
Lên rừng hái chè cổ thụ là công việc không ít nhọc nhằn, vất vả. Năm nay, chè cổ thụ được giá hơn so với mọi năm, mỗi kg chè búp tươi khoảng 20 nghìn đồng, nên bà con vùng cao Tả Củ Tỷ rất phấn khởi.
Nguyên liệu chè Shan tuyết cổ thụ sau khi được hái về sẽ được phân loại để sơ chế và chế biến thành nhiều loại trà khác nhau.
Loại búp tươi 1 tôm sẽ được thị trường thu mua với giá cao (khoảng 250-300 nghìn đồng/kg) và chế biến qua nhiều công đoạn thành dòng trà cao cấp, giá bán lên đến vài triệu đồng một kg trà thành phẩm.
Chè “1 tôm, 2 -3 lá” chủ yếu được sơ chế thành chè vàng bán cho thương lái xuất sang Trung Quốc hoặc các nhà máy chè thu mua về chế biến thành các sản phẩm chè khác nhau.
Cán bộ xã Tả Củ Tỷ đến hướng dẫn người dân cách sơ chế chè Shan tuyết cổ thụ đảm bảo chất lượng. Tuy Tả Củ Tỷ có nguồn chè cổ thụ quý nhưng việc nâng cao giá trị của cây chè đang là bài toán khó với địa phương.
Trà Shan tuyết cổ thụ Tả Củ Tỷ được làm từ nguyên liệu chè búp tươi của những cây chè hàng trăm năm tuổi, hấp thụ nắng gió đại ngàn trên núi cao, nên có hương vị thơm ngon đặc biệt, khác hẳn với phẩm trà trồng ở những vùng khác.
Hiện nay, chè Shan tuyết cổ thụ Tả Củ Tỷ đang được một hợp tác xã nông nghiệp của địa phương nghiên cứu chế biến thành một số sản phẩm trà đặc sản phục vụ khách sành trà trên cả nước.
Cây chè Shan tuyết cổ thụ là “kho báu xanh”, khi được khai thác bền vững và nâng cao giá trị sản phẩm sẽ đem đến niềm vui, nguồn thu nhập ổn định cho đồng bào Dao tuyển ở Tả Củ Tỷ.