Đồng bộ trong phân quyền

Trên tinh thần đó, 2 mục tiêu quan trọng được người đứng đầu Chính phủ đặt trọng tâm ưu tiên là phải rà soát thật kỹ để đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, phân công trách nhiệm rõ ràng giữa các cơ quan trong hệ thống chính trị, các bộ ngành, địa phương, đi đôi với phân bổ nguồn lực, nâng cao năng lực thực thi của các cấp. Cùng với đó phải rà soát phân cấp, phân quyền, cắt giảm thủ tục cho việc vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, nâng cao năng lực kiến tạo phát triển.

Thực tiễn qua gần 3 tháng triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp cho thấy, các bộ, ngành, đơn vị cũng như các địa phương đã đẩy mạnh phân cấp, phân quyền đi đôi với tăng cường trách nhiệm. Nhờ đó, UBND cấp tỉnh, cấp xã đã sáng tạo, linh hoạt trong chỉ đạo, điều hành và quyết tâm trong tổ chức thực hiện các nhiệm vụ được phân cấp, phân quyền, góp phần từng bước nâng cao hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động của chính quyền địa phương 2 cấp.

Bên cạnh những kết quả đạt được, việc thực hiện phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền cũng còn một số bất cập. Cụ thể, cấp xã ở nhiều nơi thiếu cán bộ, công chức cả về số lượng lẫn chất lượng; còn có nhiều khó khăn về khả năng tiếp nhận, thực thi nhiệm vụ được phân cấp tại một số địa phương, nhất là địa bàn vùng cao, vùng sâu, vùng xa. Trong khi đó, một số nhiệm vụ phân cấp, phân quyền chưa có hướng dẫn chi tiết, hoặc các quy định còn chung chung, gây lúng túng trong triển khai.

Việc phân định thẩm quyền giữa các cấp đôi khi có chồng chéo hoặc chưa được bố trí rõ giữa cấp tỉnh và cấp xã. Đặc biệt mô hình mới sau sắp xếp địa giới, mở rộng địa bàn quản lý dẫn đến khối lượng công việc, phạm vi nhiệm vụ lớn hơn, nhưng nguồn chi ngân sách không được phân bổ tương ứng hoặc chưa rõ ràng về phân công nhiệm vụ - trách nhiệm của các cấp để bảo đảm kinh phí thực hiện. Thậm chí một số phân cấp phân quyền được giao nhưng cấp dưới chưa đủ năng lực để thực thi.

Nhằm khắc phục những bất cập trên, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Công điện số 168/CĐ-TTg ngày 21-9-2025 yêu cầu các bộ, ngành, địa phương tăng cường thực hiện pháp luật về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền khi vận hành chính quyền địa phương 2 cấp.

Để việc phân cấp, ủy quyền thực sự hiệu quả, trước hết các bộ, ngành liên quan cần đẩy nhanh việc rà soát, sửa đổi, bổ sung văn bản chuyên ngành để thể chế hóa các quy định phân cấp, phân quyền mới; văn bản phải rõ ràng, cụ thể, tránh tình trạng “phân quyền trên giấy”. Cụ thể, rà soát các nghị định, thông tư liên quan tới thủ tục hành chính, nhiệm vụ giao cho cấp tỉnh, cấp xã để bảo đảm không quá nhiều việc bị giữ lại tại Trung ương nếu cấp địa phương có thể làm tốt. Việc phân cấp phải gắn với phân quyền và phân định trách nhiệm; văn bản phải rõ ràng, dễ hiểu, dễ áp dụng.

Cùng với đó, cần bổ sung biên chế hợp lý, bố trí công chức đúng vị trí việc làm cho cấp xã - cấp gần dân, sát dân nhất trong chính quyền địa phương 2 cấp. Đồng thời đẩy mạnh đào tạo, bồi dưỡng để nâng cao năng lực quản lý cho cấp xã, đi đôi với đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng, đặc biệt là hệ thống công nghệ thông tin để giải quyết thủ tục hành chính cho người dân trên môi trường mạng.

Đặc biệt, cần bảo đảm phân bổ ngân sách công bằng, hợp lý, tránh tình trạng “trao quyền mà không trao lực”. Cơ chế tài chính minh bạch sẽ giúp cấp xã chủ động hơn, giảm phụ thuộc vào cơ quan cấp trên. Song song với đó là xây dựng cơ chế kiểm tra, giám sát, giải trình hiệu quả, trong đó phải làm rõ “ai giao, ai làm, ai chịu trách nhiệm”, trong đó đề cao vai trò, trách nhiệm người đứng đầu.

Khi quyền lực được trao đúng chỗ, trách nhiệm được phân định rõ ràng, chính quyền sẽ trở nên gần dân hơn, phục vụ dân tốt hơn!

Đình Hiệp