Động cơ dẫn đến vụ rò rỉ tài liệu tuyệt mật của Mỹ

Hôm 14-4, Jack Teixeira đã bị buộc tội 2 tội danh: Vi phạm đạo luật gián điệp liên quan đến việc sao chép, lưu truyền bất hợp pháp tài liệu quốc phòng nhạy cảm và di chuyển bất hợp pháp tài liệu quốc phòng đến một địa điểm trái phép. Hiện Jack Teixeira sẽ tiếp tục bị tạm giữ 2 tuần để luật sư (chỉ định) có thêm thời gian chuẩn bị tài liệu biện hộ.

Jack Douglas Teixeira, binh sĩ thuộc Lực lượng Không quân Vệ binh Quốc gia bị bắt tại nhà riêng hôm 13-4 ở Dighton, Massachusetts

Thiệt hại khó lường

Trong phiên điều trần sơ bộ hôm 14-4, Cục điều tra Liên bang (FBI) cho biết Jack Teixeira bắt đầu chia sẻ các tài liệu bí mật của Lầu Năm Góc với nhóm có tên Thug Shaker Central trên nền tảng Discord vào tháng 12-2022. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Loyd Austin nhận được báo cáo đầu tiên về vụ rò rỉ vào ngày 6-4, cùng ngày mà các tài liệu bắt đầu lan truyền trên khắp các nền tảng mạng xã hội và truyền thông. Vụ rò rỉ tài liệu tuyệt mật này có thể coi là nghiêm trọng nhất kể từ khi WikiLeaks công bố hàng trăm nghìn bức điện tín ngoại giao vào năm 2010. Ngay lập tức, thông tin nhạy cảm bị rò rỉ đã gây bất hòa cho quan hệ của Mỹ với một số đồng minh. Tới nay, Bộ Quốc phòng và Bộ Ngoại giao Mỹ vẫn đang cố gắng đánh giá phạm vi thiệt hại.

Trường hợp của Jack Teixeira có một số điểm tương đồng với một số vụ rò rỉ lớn gần đây. Trong đó, những người có liên hệ với quân đội hoặc cơ quan tình báo đã sử dụng quyền truy cập của họ để lấy các tài liệu và đăng lên mạng, hoặc chuyển cho giới truyền thông. Tuy nhiên, Teixeira bị buộc tội chia sẻ tài liệu với một nhóm nhỏ những người quen biết thay vì tiết lộ rộng rãi cho công chúng.

Đáng nói, trong những vụ rò rỉ tài liệu mật nghiêm trọng khác, người tiết lộ thông tin có lý do đạo đức để làm như vậy. Ví dụ, Chelsea Manning đã chuyển gần 700.000 tài liệu mật cho WikiLeaks để phản đối cuộc chiến Iraq và Afghanistan. Hay Edward Snowden làm rò rỉ thông tin mật của Cơ quan An ninh quốc gia để cảnh báo công chúng về các chương trình giám sát toàn cầu. Còn theo bạn bè của Teixeira, anh ta không bị thúc đẩy bởi bất kỳ loại chủ nghĩa lý tưởng nào, cũng như không có ý định làm hại đất nước.

Khoe tài liệu mật để… gây ấn tượng

Không đoàn tình báo số 102 thuộc Không quân Vệ binh quốc gia Hoa Kỳ đóng tại căn cứ Otis. Kể từ khi nhập ngũ vào tháng 9-2019, Teixeira đã được tặng thưởng Huân chương thành tích Không quân trong hơn 3 năm phục vụ. Trong những bức ảnh đăng trên mạng, Teixeira có vẻ ngoài trẻ trung, mảnh khảnh nhưng tự hào trong bộ quân phục. Con người đó lại rất khác so với đoạn phim được phát trên truyền hình vào tuần trước, khi các đặc vụ của FBI bao vây và bắt giữ anh ta.

Theo các bạn cùng lớp, từ khi còn học trung học ở Dighton (thị trấn có 8.000 cư dân ở Tây Nam Massachusetts), Teixeira đã muốn gia nhập quân đội. Teixeira mê quân sự, súng ống, một phần vì cha dượng của anh ta phục vụ trong lực lượng Vệ binh quốc gia Hoa Kỳ và biên chế tại chính Không đoàn tình báo số 102. Mẹ Teixeira cũng đã từng làm việc cho các tổ chức phi lợi nhuận dành cho cựu chiến binh.

Những người quen của Teixeira mô tả anh ta là một người ít nói, tương đối cô đơn, sùng đạo, đam mê lịch sử quân sự và dễ kết bạn qua trò chơi điện tử hay diễn đàn Internet hơn là trong lớp học. Teixeira học xong trung học và ngay lập tức gia nhập Vệ binh quốc gia với vị trí chuyên gia công nghệ thông tin. Quá trình thực thi nhiệm vụ, Teixeira được phép truy cập thông tin tối mật. FBI lập luận rằng, nhờ vai trò này Teixeira có thể lấy được dữ liệu mà về mặt lý thuyết chúng chỉ dành cho cấp chỉ huy cấp cao.

Ngoài giờ làm việc, Jack Teixeira dành thời gian rảnh rỗi để chơi trò chơi điện tử. Sau đó, anh ta mở một nhóm riêng trên Discord (một nền tảng phổ biến đối với các game thủ) để nói về súng ống, lịch sử quân sự, chiến tranh, đặc biệt là xung đột ở Ukraine. Nhóm này được gọi là Thug Shaker Central và chỉ có thể truy cập khi có lời mời. Hầu hết các thành viên của nhóm đều ở độ tuổi từ 20 đến 30 và có cùng sở thích với Teixeira. Một số thành viên coi Jack Teixeira (biệt danh trực tuyến là O.G) như hình mẫu. “Mọi người đều tôn trọng O.G. Đó là một huyền thoại” - Vahki, một học sinh 17 tuổi nói với tờ New York Times.

Các thành viên của nhóm nói với truyền thông Mỹ rằng, khi Teixeira cảm thấy những người theo dõi không còn “thần tượng” mình nữa, anh ta quyết định chia sẻ tài liệu mật và bắt các thành viên trong nhóm thề rằng không để lộ thông tin ra ngoài.

Như vậy, Teixeira muốn chia sẻ các tài liệu của Lầu Năm Góc chỉ để gây ấn tượng với cộng đồng mạng và thu phục họ. Nhưng câu chuyện rơi vào tình huống xấu khi tháng 2-2023, một trong những thành viên đã sao chép tài liệu Teixeira chia sẻ và đăng lên các nhóm công khai trên các mạng xã hội khác. Cho đến tháng 4-2023, các phương tiện truyền thông Mỹ đã chú ý đến nguồn tài liệu này.

Lầu Năm Góc chấn chỉnh quy trình

Không quân Mỹ cho biết, đơn vị tình báo liên quan đến một trong những vụ rò rỉ thông tin an ninh quốc gia lớn nhất trong lịch sử hiện đại đã được lệnh dừng nhiệm vụ của mình. Ann Stefanek - Người phát ngôn của Không quân Vệ binh quốc gia Hoa Kỳ cho biết, toàn bộ Không đoàn tình báo số 102 sẽ dừng hoạt động nhằm đánh giá toàn diện các chương trình, chính sách và thủ tục an ninh. “Nhiệm vụ đã tạm thời được giao lại cho các đơn vị khác” - bà Ann Stefanek thông báo.

Vẫn chưa rõ bằng cách nào mà Teixeira lại có thể lấy và phát tán những tài liệu mật trong thời gian dài như vậy. Bà Ann Stefanek cho biết: “Không quân Mỹ đã chỉ đạo Tổng Thanh tra Không quân điều tra việc tuân thủ các chính sách, thủ tục và tiêu chuẩn, bao gồm cả môi trường làm việc và việc tuân thủ quy định tại Không đoàn tình báo số 102”.

Nhưng Bộ Quốc phòng Mỹ sẽ làm gì để giảm thiểu rò rỉ tài liệu mật trong tương lai? Hiện tại, các cơ quan tình báo không bị hạn chế chia sẻ tài liệu mật. Tuy nhiên, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã ra lệnh cho Lầu Năm Góc hạn chế phân phối thông tin nhạy cảm. Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin cũng đã chỉ đạo phải phân tích các giao thức bảo mật từ trên xuống dưới để đối phó với vụ rò rỉ lớn.

Trong những vụ rò rỉ tài liệu mật nghiêm trọng khác, người tiết lộ thông tin có lý do đạo đức để làm như vậy. Ví dụ, Chelsea Manning đã chuyển gần 700.000 tài liệu mật cho WikiLeaks để phản đối cuộc chiến Iraq và Afghanistan. Hay Edward Snowden làm rò rỉ thông tin mật của Cơ quan An ninh quốc gia để cảnh báo công chúng về các chương trình giám sát toàn cầu. Còn theo bạn bè của Teixeira, anh ta không bị thúc đẩy bởi bất kỳ loại chủ nghĩa lý tưởng nào, cũng như không có ý định làm hại đất nước.

Theo (Theo El Pais/CNN)