Dông khu Lê - Đặc sản trứ danh vùng cát trắng

Dông khu Lê từng sống ẩn mình dưới lớp cát trắng, rồi trở thành món ngon trứ danh níu chân du khách. Phía sau vị ngọt thơm của “dông nướng muối ớt” hay “gỏi dông lá chanh” không chỉ là hương vị, mà là cả hành trình hồi sinh.

Dông Khu Lê một thời bị săn bắt đến gần như cạn kiệt

Khu Lê, một vùng cát rộng thuộc xã Hòa Thắng, từng được người dân gọi là “thủ phủ dông” nhờ khí hậu khô nóng, đất cát đặc trưng, điều kiện lý tưởng để loài bò sát này sinh sôi. Dông sống trong những hang cát sâu, ăn lá cây, hoa quả, sống hiền lành, sạch sẽ và đặc biệt thịt thơm ngon, bổ dưỡng.

Chính vì quý hiếm và ngon miệng, con dông trở thành đối tượng bị săn bắt ồ ạt. Suốt hàng chục năm, dông hoang dã bị khai thác không kiểm soát, khiến số lượng ngày càng sụt giảm nghiêm trọng.

Người dân ở khu Lê đã mang dông tự nhiên về vườn nhà để nuôi

Thức ăn của dông chủ yếu là khoai lang, rau muống.... Ảnh: Internet

Giữa lúc ấy, năm 2006, một người nông dân tên Dương Minh Công ở thôn Hồng Chính đã có quyết định táo bạo là đem những con dông bắt được trong tự nhiên về nuôi thử nghiệm tại vườn nhà. Không nhiều người tin ông thành công. Bởi, dông vốn quen sống hoang dã, nhút nhát và khó sinh sản trong môi trường nuôi nhốt.

Nhưng ông Công kiên quyết: “Dông phải còn lành lặn, không được bẻ gãy chân khi bắt về, mới có thể thích nghi và nhân giống”. Sau thời gian mày mò, thử nghiệm với mô hình chuồng trại trên diện tích 2.000m², ông chứng minh được: Dông có thể thuần hóa, sinh trưởng tốt và cho giá trị kinh tế cao.

Không dừng lại ở đó, trại dông của ông được Sở Khoa học & Công nghệ tỉnh phối hợp với Trường Đại học Nông Lâm TP. Hồ Chí Minh chọn làm nơi nghiên cứu, bảo tồn nguồn gen dông khu Lê, loài vật mang đặc trưng sinh thái vùng cát.

Dông phát triển trong vườn nhà của các hộ dân

Từ một hộ tiên phong, đến nay toàn xã Hòa Thắng đã có gần 40 hộ dân nuôi dông, với tổng diện tích chuồng trại hơn 5 ha. Kỹ thuật nuôi ngày càng bài bản, nhờ kinh nghiệm tích lũy và sự hỗ trợ từ chính quyền, nhà khoa học.

Thương lái đến tận nơi thu mua dông

Chị Nguyễn Thị Tường Vy, một trong những hộ nuôi tại thôn Hồng Lâm chia sẻ: “Nhìn vậy chứ dông cũng dễ nuôi, thức ăn thường là rau lang, rau muống, hạt đậu phộng, trái trứng cá, thanh long… Tuy nhiên, khâu chăm sóc dông lại rất kỳ công. Do đó, cần nắm vững kỹ thuật cũng như chịu khó theo dõi ở những thời điểm sinh sản để có sự phân chia chuồng trại hợp lý…”.

Chị Nguyễn Thị Tường Vy, một trong những hộ nuôi dông tại thôn Hồng Lâm

Chị Vy cũng cho biết, thịt dông thương phẩm hiện có giá từ 650.000 - 800.000 đồng/kg. Dông được các nhà hàng, quán ăn, khu du lịch săn đón với hàng loạt món hấp dẫn. Nổi bật là các món: Dông nướng muối ớt, gỏi dông chanh ớt, cháo dông đậu xanh, dông hấp cuốn bánh tráng, thậm chí dông hầm thuốc bắc… Mỗi món ăn mang hương vị đậm đà, mới lạ, rất được lòng du khách.

Dông trở thành đặc sản nổi tiếng. Ảnh: Internet

Khu Lê từng là Khu căn cứ cách mạng Lê Hồng Phong, nơi in dấu chân bao thế hệ kháng chiến. Việc giữ lại loài dông bản địa không đơn thuần là một hành động kinh tế, mà còn là nỗ lực gìn giữ bản sắc bảo tồn sinh học khôi phục vùng sinh thái đặc thù.

Ông Chung cho biết thêm, nhiều hộ hiện đã tổ chức các tour du lịch trải nghiệm như: Tham quan chuồng nuôi dông, bắt dông, chế biến tại chỗ. Không chỉ người lớn tuổi mà cả thanh niên trong vùng cũng tham gia nghề nuôi dông. Với họ, đây là cách để vừa có thu nhập ổn định, vừa giữ lại một phần hồn vía của quê hương mình.

Từ nguy cơ tuyệt chủng, dông khu Lê đã bước vào hành trình hồi sinh nhờ bàn tay và tình yêu của người dân Hòa Thắng. Giờ đây, dông không chỉ là đặc sản nức tiếng, mà còn là hình ảnh thu nhỏ của một cách làm kinh tế gắn với bảo tồn của những người nông dân không chịu bỏ cuộc giữa nắng cát khắc nghiệt.

Thanh Nhàn