Từ vùng cát trắng đến động lực tăng trưởng kinh tế

Trước thềm Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Trưởng ban Quản lý KKT Dung Quất và các KCN Quảng Ngãi Lương Kim Sơn đã trao đổi với phóng viên (PV) Báo điện tử Quảng Ngãi về những dấu ấn nổi bật gần 30 năm qua, nhất là trong nhiệm kỳ 2025 - 2030; cùng những định hướng phát triển của KKT Dung Quất trong giai đoạn mới.

PV: Thưa đồng chí, từ một vùng đất ven biển còn nhiều khó khăn, sau gần 30 năm hình thành và phát triển, KKT Dung Quất hôm nay đã trở thành hạt nhân trong tăng trưởng kinh tế và thu ngân sách của tỉnh. Đâu là những kết quả nổi bật trong gần 30 năm qua của KKT Dung Quất, đặc biệt là trong nhiệm kỳ 2020 - 2025?

Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Trưởng ban Quản lý KKT Dung Quất và các KCN Quảng Ngãi Lương Kim Sơn.

Đồng chí Lương Kim Sơn: Từ khi hình thành (năm 1996) cho đến nay, KKT Dung Quất đã gắn liền với các nhiệm kỳ đại hội và từng bước khẳng định vai trò, vươn lên trở thành một trong những KKT tiêu biểu, hoạt động hiệu quả của cả nước; được đánh giá là hạt nhân tăng trưởng, là trung tâm công nghiệp, động lực phát triển kinh tế, xã hội của tỉnh và là vùng kinh tế trọng điểm miền Trung.

Sau gần 30 năm, KKT Dung Quất đã thu hút 300 dự án còn hiệu lực với tổng vốn đăng ký hơn 18,8 tỷ USD; trong đó, có 64 dự án đầu tư nước ngoài (FDI) với tổng vốn khoảng 2,47 tỷ USD.

Hiện nay, KKT Dung Quất có 214 dự án đang hoạt động ổn định; trong đó, có 127 dự án công nghiệp, góp phần quan trọng trong nâng cao giá trị sản xuất công nghiệp và mở rộng xuất khẩu.

Kim ngạch xuất khẩu tăng từ 22,3 triệu USD năm 2004 lên 260 triệu USD năm 2010 và đạt hơn 2,7 tỷ USD vào năm 2024, gấp hơn 10 lần sau 14 năm.

Một góc của Khu kinh tế Dung Quất hôm nay. Ảnh: ĐVCC.

Sự phát triển của KKT Dung Quất đã tạo nguồn thu ngân sách ổn định, đưa Quảng Ngãi từ một tỉnh nghèo, phụ thuộc trung ương trở thành địa phương có nguồn thu lớn của cả nước. Giai đoạn 2004 - 2009, KKT Dung Quất đóng góp gần 5.000 tỷ đồng cho ngân sách nhưng từ giai đoạn 2010 - 2024, số thu ngân sách đạt khoảng 272 nghìn tỷ đồng, chiếm gần 80% tổng thu ngân sách toàn tỉnh.

Bên cạnh đó, KKT cũng đã giải quyết việc làm cho khoảng 72 nghìn lao động; trong đó, phần lớn là người Quảng Ngãi, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, nâng cao năng suất và chất lượng nguồn nhân lực địa phương.

Nhà máy Lọc dầu Dung Quất trở thành điểm sáng ở KKT Dung Quất. Ảnh: ĐVCC.

Tàu nhập dầu thô vào Nhà máy Lọc dầu Dung Quất. Ảnh: ĐVCC.

Không chỉ đóng vai trò trung tâm công nghiệp, KKT Dung Quất còn góp phần thúc đẩy quan hệ ngoại giao và hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư giữa Việt Nam và các đối tác quan trọng trên thế giới.

Đến nay, KKT Dung Quất đã thu hút được 64 dự án đầu tư nước ngoài, với tổng vốn đăng ký khoảng 2,47 tỷ USD dự án đầu tư đến từ 13 quốc gia. Trong đó, có 50 dự án đi vào hoạt động với các lĩnh vực, ngành, nghề quan trọng; đóng góp lớn vào sự phát triển kinh tế, xã hội của tỉnh.

Tiêu biểu có một số dự án lớn như Khu Công nghiệp - Đô thị và Dịch vụ VSIP Quảng Ngãi của Công ty Liên doanh TNHH KCN Việt Nam - Singapore, với quy mô 660ha, tổng mức đầu tư hơn 139 triệu USD; dự án công nghiệp nặng của Công ty TNHH Doosan Enerbility Việt Nam (Doosan Vina), với diện tích hơn 101ha, tổng mức đầu tư 315 triệu USD… là biểu tượng cho quan hệ hợp tác hữu nghị tốt đẹp giữa Việt Nam và các quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới.

Đặc biệt, KKT Dung Quất đã hình thành những sản phẩm công nghiệp chủ lực mang thương hiệu quốc gia và quốc tế. Nhà máy Lọc dầu Dung Quất kể từ khi đi vào hoạt động cho đến nay đã sản xuất hơn 101 triệu tấn sản phẩm, doanh thu trên 1.750 tỷ đồng, đóng góp hơn 238 nghìn tỷ đồng cho ngân sách nhà nước; tạo nguồn lực then chốt cho đầu tư hạ tầng, y tế, giáo dục và an sinh xã hội.

Bên cạnh đó, Tập đoàn Hòa Phát với dự án Khu liên hợp sản xuất gang thép Hòa Phát Dung Quất 1, công suất 6 triệu tấn/năm với tổng vốn đầu tư hơn 3,6 tỷ USD; dự án Khu liên hợp sản xuất gang thép Hòa Phát Dung Quất 2, công suất 6,1 triệu tấn/năm, với tổng vốn đầu tư đăng ký hơn 3,8 tỷ USD, đang triển khai xây dựng, sẽ đóng góp rất lớn vào sự phát triển kinh tế, xã hội của tỉnh.

Cùng với đó, nhà máy công nghiệp nặng Doosan Vina cũng đã ghi dấu ấn với nhiều sản phẩm cơ khí trọng điểm như sản xuất lò hơi, các thiết bị sử dụng cho nhà máy khử nước mặn, thiết bị xử lý hóa chất, rô bốt; thiết bị nâng, hạ; tua bin nhà máy phát điện và các bộ phận của máy phát điện.

Toàn cảnh Công ty TNHH Doosan Enerbility Việt Nam tại Khu kinh tế Dung Quất. Ảnh: ĐVCC.

Người lao động làm việc tại Công ty TNHH Doosan Enerbility Việt Nam. Ảnh: ĐVCC.

Một lợi thế quan trọng khác của KKT Dung Quất là hệ thống cảng biển nước sâu hiện đại, tạo điều kiện thuận lợi trong việc xuất, nhập khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp trên địa bàn và khu vực. Với hệ thống bến cảng chuyên dụng, cảng tổng hợp được đầu tư đồng bộ, hiện đại, nơi đây có thể tiếp nhận tàu có trọng tải lên đến 200 nghìn DWT.

Từ thuận lợi đó, lượng hàng hóa xuất, nhập khẩu qua cảng tăng từ 7,5 triệu tấn năm 2010 lên 45,7 triệu tấn vào năm 2024, gấp 6 lần so với năm 2010; đóng góp khoảng 85 nghìn tỷ đồng vào ngân sách từ hoạt động xuất nhập khẩu.

Có thể khẳng định, sau gần ba thập kỷ, KKT Dung Quất không chỉ trở thành động lực phát triển kinh tế của Quảng Ngãi mà còn là một trong những khu kinh tế kiểu mẫu; góp phần quan trọng vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Khu liên hợp sản xuất gang thép Hòa Phát Dung Quất. Ảnh: ĐVCC.

Sản phẩm của Công ty CP Thép Hòa Phát Dung Quất. Ảnh: ĐVCC.

Trong nhiệm kỳ 2020 - 2025, dù chịu ảnh hưởng nặng nề của dịch Covid-19, KKT Dung Quất vẫn đạt nhiều kết quả nổi bật. Nơi đây đã thu hút 33 dự án mới còn hiệu lực với tổng vốn khoảng 4,9 tỷ USD; trong đó, có 18 dự án FDI trị giá 649 triệu USD. Ngoài ra, có 48 dự án điều chỉnh tăng vốn, với số vốn bổ sung thêm 1,56 tỷ USD.

Đáng chú ý, nhiều dự án quy mô lớn đã được triển khai như Khu liên hợp sản xuất gang thép Hòa Phát Dung Quất 2, KCN VSIP II Quảng Ngãi (giai đoạn 1), các dự án FDI tại KCN VSIP Quảng Ngãi hay dự án sản xuất ray đường sắt và thép đặc biệt Hòa Phát Dung Quất.

Nhờ đó, giá trị sản xuất công nghiệp, kim ngạch xuất khẩu và nộp ngân sách nhà nước đều tăng trưởng liên tục, góp phần giúp Quảng Ngãi hoàn thành và vượt nhiều chỉ tiêu phát triển kinh tế, xã hội của nhiệm kỳ 2020 - 2025.

Trong nhiệm kỳ, KKT Dung Quất cũng đã tạo thêm 24 nghìn việc làm mới; tiếp tục khẳng định vai trò tiên phong trong thu hút đầu tư, phát triển công nghiệp và đảm bảo an sinh xã hội.

PV: Thưa đồng chí, đâu là những động lực làm nên thành công của KKT Dung Quất trong suốt chặng đường vừa qua?

Đồng chí Lương Kim Sơn: Thành công của KKT Dung Quất có nhiều yếu tố đóng góp, nhưng quan trọng nhất là sự lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh; sự giám sát của HĐND và Ủy ban MTTQ Việt Nam; sự phối hợp của các cấp chính quyền. Cùng với đó là sự đồng thuận, quyết tâm, nỗ lực của nhiều thế hệ cán bộ, công chức của Ban Quản lý KKT Dung Quất và các KCN Quảng Ngãi trong gần 30 năm qua.

Đặc biệt, nơi đây luôn có sự ủng hộ, sẻ chia của nhân dân vùng dự án, nhất là trong công tác giải phóng mặt bằng.

Ngoài ra, việc tỉnh và các sở, ngành, các cơ quan liên quan chú trọng cải cách thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư cũng là yếu tố quan trọng giúp doanh nghiệp yên tâm gắn bó, mở rộng đầu tư tại đây.

PV: Trong nhiệm kỳ 2025 - 2030, khi tỉnh Quảng Ngãi (cũ) sáp nhập với tỉnh Kon Tum (cũ), đã mở ra một không gian phát triển mới cho tỉnh Quảng Ngãi hiện nay. Vậy, Ban Quản lý KKT Dung Quất và các KCN Quảng Ngãi sẽ có những định hướng, giải pháp trọng tâm nào để tận dụng tối đa cơ hội thu hút đầu tư, thưa đồng chí?

Đồng chí Lương Kim Sơn: Việc sáp nhập đơn vị hành chính giữa tỉnh Quảng Ngãi (cũ) và tỉnh Kon Tum (cũ) trong giai đoạn mới không chỉ mở rộng địa giới hành chính cho tỉnh Quảng Ngãi hiện nay, mà còn tạo nên một không gian phát triển liên hoàn, trải dài từ đông lên tây. Đây được xem là bước ngoặt quan trọng, mở ra cơ hội hình thành chuỗi liên kết đồng bộ, khai thác tối đa tiềm năng và lợi thế về công nghiệp, dịch vụ, đô thị, du lịch, nông nghiệp và logistics.

Đây là cơ hội mới nhưng đi cùng với đó là không ít khó khăn và thách thức. Ban Quản lý KKT Dung Quất và các KCN Quảng Ngãi xác định 3 khâu đột phá trong giai đoạn 2025 - 2030, đó là phát triển hạ tầng giao thông hiện đại; xây dựng hệ thống đô thị văn minh, bền vững và bảo vệ môi trường, gắn với tăng trưởng xanh.

Sự phát triển của KKT Dung Quất đã mở ra nhiều cơ hội việc làm cho người dân. Ảnh: ĐVCC.

Về hạ tầng, đơn vị sẽ đề xuất trung ương và các cấp có thẩm quyền đầu tư, hoàn thiện các trục kết nối từ cảng biển Dung Quất và sân bay quốc tế Chu Lai đến các trung tâm đô thị, khu du lịch, KCN, trong và ngoài KKT Dung Quất, kéo dài đến cửa khẩu quốc tế Bờ Y. Dự án đường cao tốc Quảng Ngãi - Kon Tum cùng với việc nâng cấp Quốc lộ 24 sẽ góp phần gắn kết, thúc đẩy cho sự phát triển, hình thành hành lang kinh tế Đông - Tây chiến lược.

Về đô thị và xã hội, đơn vị đề xuất xây dựng các đô thị dịch vụ, du lịch thông minh, sinh thái, đẳng cấp quốc tế tại khu vực đông nam Dung Quất và Lý Sơn. Song song đó, chú trọng việc phát triển đô thị gắn liền với chiến lược nhà ở, tái định cư, nhằm nâng cao đời sống người dân và đảm bảo người dân được hưởng lợi trực tiếp từ sự phát triển kinh tế.

Về môi trường, mục tiêu là áp dụng công nghệ sản xuất sạch, thúc đẩy phát triển năng lượng tái tạo như điện gió, điện mặt trời, nhiệt năng và hydro xanh. Đồng thời, chú trọng bảo tồn, phục hồi hệ sinh thái, thành lập thị trường tín chỉ carbon, bảo đảm môi trường đầu tư minh bạch, công bằng theo thông lệ quốc tế.

Đặc biệt, sự kết nối đồng bộ giữa cảng biển Dung Quất, sân bay quốc tế Chu Lai (TP.Đà Nẵng), cửa khẩu quốc tế Bờ Y sẽ tạo nên mạng lưới logistics liên hoàn, giúp giảm chi phí vận tải, nâng cao năng lực cạnh tranh và thúc đẩy liên kết vùng giữa Duyên hải miền Trung và Tây Nguyên; đồng thời, mở rộng cơ hội hợp tác trong tam giác phát triển Việt Nam - Lào - Campuchia.

Giai đoạn 2025 - 2030, các KKT và KCN của tỉnh đặt ra những mục tiêu cụ thể với giá trị sản xuất công nghiệp tăng 10 - 11%/năm; thương mại, dịch vụ tăng 4 - 5%/năm; đóng góp thu ngân sách đạt khoảng 28 nghìn tỷ đồng/năm; tạo thêm khoảng 20 nghìn việc làm mới. Riêng tại cửa khẩu Bờ Y, phấn đấu đạt 330 nghìn lượt hành khách và kim ngạch xuất khẩu 1,8 tỷ USD.

Với tầm nhìn dài hạn, KKT Dung Quất và các KCN Quảng Ngãi sẽ trở thành trung tâm công nghiệp, logistics, dịch vụ chiến lược của miền Trung và vùng tam giác phát triển Việt Nam - Lào - Campuchia; đóng góp quan trọng vào sự phát triển bền vững của tỉnh sau sáp nhập.

PV: Trước những thời cơ và thách thức đó, Ban Quản lý KKT Dung Quất và các KCN Quảng Ngãi sẽ cam kết những gì để tạo thuận lợi tối đa cho các nhà đầu tư trong thời gian tới?

Đồng chí Lương Kim Sơn: Ban Quản lý KKT Dung Quất và các KCN Quảng Ngãi đã xác định nhiều nhóm giải pháp để thu hút nhà đầu tư, tạo thuận lợi cho nhà đầu tư khi đến với KKT Dung Quất cũng như các KCN tỉnh. Trong đó, việc nỗ lực tối giản thủ tục hành chính là yếu tố then chốt.

Cùng với đó, Ban Quản lý KKT Dung Quất và các KCN Quảng Ngãi cũng sẽ phối hợp với chính quyền địa phương tạo điều kiện thuận lợi cho nhà đầu tư trong tuyển dụng lao động; đồng thời, liên kết với các cơ sở đào tạo, trường nghề để cung ứng nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu của các dự án. Bên cạnh đó, đơn vị cũng sẽ phối hợp với các sở, ngành chuyên môn tham mưu tỉnh để chủ động chuẩn bị quỹ đất; đồng thời, đầu tư các khu tái định cư, giúp người dân trong vùng dự án có nơi ở tốt hơn, từ đó tạo sự đồng thuận trong công tác giải phóng mặt bằng.

Đội ngũ lãnh đạo, cán bộ, công chức, viên chức Ban Quản lý Khu kinh tế Dung Quất và các Khu công nghiệp Quảng Ngãi cam kết đồng lòng, thực thi công vụ với tinh thần cao nhất, giải quyết nhanh gọn và hỗ trợ tối đa cho nhà đầu tư.

Với những định hướng và giải pháp cụ thể này, hy vọng rằng KKT Dung Quất, cũng các KCN của tỉnh sẽ trở thành điểm đến hấp dẫn, thu hút nhiều nguồn vốn đầu tư trong giai đoạn mới.

PV: Xin cảm ơn đồng chí!

T.HẬU - M.LỰC (thực hiện)