Động lực phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Lâm Đồng mới sau sáp nhập (Bài 1)
Sau sáp nhập, tỉnh Lâm Đồng mới sẽ có không gian phát triển rộng lớn với quy mô diện tích tự nhiên lớn nhất cả nước (trên 24.000 km²), quy mô kinh tế nằm trong top 10 cả nước, hội tụ đủ các yếu tố biển - rừng - biên giới - hải đảo. Mặc dù các thách thức, khó khăn chắc chắn còn nhiều, nhưng đứng trước không gian và vị thế phát triển mới, tỉnh Lâm Đồng sẽ có rất nhiều điều kiện để tập trung khai thác hiệu quả, tạo sức bật trong giai đoạn mới. Bài 1: Diện mạo kinh tế của địa phương có diện tích lớn nhất nước
Việc sáp nhập 3 tỉnh Lâm Đồng, Đắk Nông và Bình Thuận tạo thành tỉnh Lâm Đồng mới có diện mạo kinh tế đa dạng với hành lang kinh tế liên kết giữa Tây Nguyên, duyên hải Nam Trung Bộ và Đông Nam Bộ.
Lâm Đồng và Đắk Nông hiện tại đang là 2 địa phương có trữ lượng bô xít lớn hàng đầu và đang có 2 dự án bô xít đã vận hành lớn nhất cả nước
Cùng với thế mạnh sẵn có của các địa phương Lâm Đồng, Bình Thuận, Đắk Nông thì dự kiến sau khi sáp nhập, tỉnh Lâm Đồng mới còn có lợi thế càng rõ nét, nổi bật hơn nữa trong phát triển kinh tế - xã hội khi được định vị là địa phương phát triển du lịch và nông nghiệp công nghệ cao, tài nguyên khoáng sản,... đứng top đầu cả nước.
• TRUNG TÂM BÔ XÍT - NHÔM LỚN NHẤT VIỆT NAM
Theo dữ liệu từ Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV), Lâm Đồng và Đắk Nông hiện tại đang là địa phương có trữ lượng bô xít lớn hàng đầu và đang có 2 dự án bô xít đã vận hành lớn nhất cả nước.
Trước đây, khi Chính phủ chọn vùng Nhân Cơ (Đắk Nông) để phát triển trung tâm công nghiệp về quặng nhôm, đã có một dự án nâng cấp Quốc lộ 14 để đưa sản phẩm quặng nhôm từ Tây Nguyên xuống cảng Kê Gà (Bình Thuận). Như vậy, địa phương tham gia vào gần như toàn bộ chuỗi giá trị của ngành công nghiệp này từ khai khoáng, điều chế alumin, điện phân nhôm, và xuất khẩu các sản phẩm liên quan tới điều chế quặng bô xít và nhôm.
Dữ liệu từ chương trình Tây Nguyên 3 cho thấy, Tây Nguyên là khu vực có trữ lượng bô xít lớn nhất Việt Nam, chiếm hơn 99% tổng trữ lượng quốc gia, ước tính khoảng 5,4 tỷ tấn quặng nguyên khai. Riêng Đắk Nông sở hữu trữ lượng tài nguyên khoảng 3,2 tỷ tấn; tỉnh Lâm Đồng cũng có các mỏ bô xít lớn tại khu vực Tân Rai (huyện huyện Bảo Lâm).
TKV đã thực hiện thành công 2 tổ hợp alumin tại Tân Rai và Nhân Cơ. Đây là 2 dự án được đầu tư với quy mô lớn, đặt nền móng ban đầu cho ngành công nghiệp nhôm tại Việt Nam. Trong đó, Tổ hợp alumin Nhân Cơ có tổng mức đầu tư 16.821 tỷ đồng và được đưa vào vận hành thương mại từ ngày 1/7/2017. Dự án có công suất thiết kế mỏ là 4.500.000 tấn/năm. Công suất thiết kế nhà máy tuyển là 1.650.000 tấn/năm. Công suất thiết kế nhà máy alumin là 650.000 tấn alumin/năm.
Giám đốc Công ty Nhôm Đắk Nông - TKV Nguyễn Bá Phong cho hay, lũy kế đến ngày 31/12/2024, tổ hợp này đã sản xuất được 5,47 triệu tấn alumin quy đổi; nộp ngân sách nhà nước 4.438 tỷ đồng. Trong đó, riêng năm 2024, tổ hợp đã nộp ngân sách 538 tỷ đồng, chiếm khoảng 17,4% tổng thu ngân sách của Đắk Nông. Ngoài ra, Nhà máy Alumin Nhân Cơ hiện đang tạo việc làm trực tiếp cho trên 1.100 lao động; trong đó, chủ yếu là người dân địa phương. Thu nhập bình quân đầu người của đơn vị đạt trên 15 triệu đồng/tháng. Đây là những con số chứng minh rõ nét nhất về hiệu quả mà dự án mang lại.
Lâm Đồng và Đắk Nông hiện tại đang là địa phương có trữ lượng bô xít lớn hàng đầu và đang có 2 dự án bô xít đã vận hành lớn nhất cả nước
Còn đối với Tổ hợp alumin Tân Rai (tỉnh Lâm Đồng hiện nay) có công suất thiết kế 650.000 tấn alumin/năm với tổng mức đầu tư 15.414 tỷ đồng. Tổ hợp này được đưa vào vận hành thương mại từ ngày 1/10/2013. Tính đến ngày 31/3/2024, Tổ hợp Tân Rai đã sản xuất được 7,47 triệu tấn alumin quy đổi, nộp ngân sách nhà nước hơn 5.300 tỷ đồng. Đồng thời, tạo việc làm cho trên 1.000 lao động, với thu nhập hiện nay là trên 16 triệu đồng/người/tháng.
Không chỉ đóng góp cho ngân sách, 2 tổ hợp Nhân Cơ và Tân Rai còn góp phần quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội cho các địa phương. Từ khi đi vào hoạt động, TKV đã chi hàng trăm tỷ đồng cho các chương trình an sinh xã hội tại Đắk Nông và Lâm Đồng.
Bên cạnh đó, sản phẩm alumin của cả 2 nhà máy đều đạt chất lượng cao, đã được xuất khẩu sang các thị trường lớn như: Ấn Độ, Hàn Quốc, Nhật Bản... Điều này cho thấy năng lực cạnh tranh của ngành công nghiệp nhôm Việt Nam đang được củng cố vững chắc. Do đó, sau sáp nhập với Đắk Nông cùng Bình Thuận, Lâm Đồng trở thành trung tâm khai thác bô xít và điện phân nhôm lớn nhất nước với những dự án rất lớn đã vận hành, đang thi công hoặc đang xin chủ trương. Đặc biệt, Dự án Nhà máy Alumin Đắk Nông 2 tại huyện Đắk Glong, với tổng vốn đầu tư giai đoạn 1 khoảng 21.000 tỉ đồng, đang được đẩy nhanh thủ tục để khởi công. Dự án này được kỳ vọng sẽ tăng công suất sản xuất alumin lên gấp đôi, đồng thời, thúc đẩy các ngành công nghiệp phụ trợ như luyện nhôm và chế biến hóa chất tỉnh Lâm Đồng tiếp tục có bước đột phá mới.
Sản xuất rau công nghệ cao tại TP Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng
• TIẾP TỤC KHẲNG ĐỊNH VỊ THẾ THỦ PHỦ NÔNG NGHIỆP CÔNG NGHỆ CAO
Ngoài tài nguyên khoáng sản bô xít, tỉnh Lâm Đồng từ lâu đã được biết đến như “thủ phủ” nông nghiệp công nghệ cao của cả nước, với điều kiện khí hậu ôn hòa, đất đai màu mỡ và mô hình canh tác hiện đại. Nơi đây không chỉ phát triển mạnh các loại cây trồng như rau, hoa, cà phê mà còn chú trọng ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất, tự động hóa và chuyển đổi số. Nhiều trang trại rau, hoa, nông sản tại TP Đà Lạt và các huyện Đức Trọng, Lâm Hà, Đơn Dương... đã cho doanh thu từ 3 - 8 tỷ đồng/ha/năm, hoa cao cấp từ 15 - 24 tỷ đồng/ha/năm. Sản phẩm đã tiêu thụ khắp trong nước và xuất khẩu đi hàng chục nước trên thế giới là minh chứng cho sự chuyển dịch mạnh mẽ trong canh tác, từ sản xuất truyền thống sang nông nghiệp sạch, hữu cơ và bền vững của địa phương.
Theo số liệu công bố, năm 2024, diện tích nông nghiệp công nghệ cao theo tiêu chí mới toàn tỉnh Lâm Đồng đạt hơn 69.600 ha, chiếm 21,2% diện tích canh tác, tăng 2.764 ha so với năm 2023, trong đó, diện tích sản xuất ứng dụng công nghệ thông minh là 730 ha. Còn định hướng xa hơn, đến năm 2050, địa phương sẽ trở thành vùng kinh tế động lực của khu vực Tây Nguyên, trung tâm nghiên cứu, sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, dịch vụ du lịch, nghỉ dưỡng.
Không chỉ Lâm Đồng, Đắk Nông cũng đang nổi lên như một điểm sáng về phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đắk Nông, địa phương này có diện tích đất sản xuất nông nghiệp chiếm hơn 58% diện tích tự nhiên, với những sản phẩm chủ lực như cà phê, hồ tiêu, cao su và điều. Đắk Nông đặt mục tiêu phát triển nông nghiệp xanh, hữu cơ, tuần hoàn và giảm phát thải khí nhà kính. Tỉnh Đắk Nông hiện cũng đang chuyển đổi mạnh mẽ sang mô hình sản xuất nông nghiệp gắn với bảo quản, chế biến và tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi giá trị.
Trong khi đó, Bình Thuận nổi bật với địa hình đa dạng, tạo điều kiện lý tưởng cho phát triển nông nghiệp đa dạng. Không chỉ là “thủ phủ” thanh long của Việt Nam với diện tích hơn 30.000 ha, Bình Thuận còn sở hữu nhiều vùng chuyên canh sản xuất lúa, ngô, đậu phộng và cây ăn trái khác. Trong những năm gần đây, Bình Thuận đã đẩy mạnh phát triển nông nghiệp theo hướng công nghệ cao, chú trọng ứng dụng công nghệ tưới tiết kiệm, nhà màng, nhà lưới vào canh tác. Đặc biệt, mô hình trồng thanh long theo hướng hữu cơ xuất khẩu đã mang lại giá trị kinh tế vượt trội.
Việc sáp nhập Lâm Đồng, Đắk Nông và Bình Thuận hứa hẹn mở ra cánh cửa để Lâm Đồng mới mở rộng vùng sản xuất, phát triển thêm những vùng chuyên canh nông nghiệp quy mô lớn, tập trung và tối ưu thị trường tiêu thụ. Điều này sẽ giúp tỉnh Lâm Đồng mới không chỉ là trung tâm nông nghiệp công nghệ cao của Tây Nguyên mà còn vươn tầm cả nước, thậm chí xuất khẩu ra thị trường quốc tế.
Tại diễn đàn Kết nối “Văn hóa - Du lịch - Thương mại” tỉnh Lâm Đồng năm 2025 tại Hà Nội diễn ra từ ngày 18/5 vừa qua, Bí thư Tỉnh ủy Lâm Đồng Y Thanh Hà Niê Kđăm khẳng định, Lâm Đồng sau sáp nhập sẽ tiếp tục xác định 3 trụ cột chính là văn hóa - du lịch - thương mại là ngành kinh tế mũi nhọn. Tỉnh mới sẽ không phát triển đơn lẻ, mà đặt mình trong chiến lược liên kết vùng - hợp tác quốc tế - đổi mới mô hình tăng trưởng và luôn cam kết đồng hành cùng cộng đồng doanh nghiệp, đề cao vai trò của khoa học - công nghệ, chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, cải cách mạnh mẽ hành chính.
(CÒN NỮA)
