Đồng Tháp kỳ vọng gì từ Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp?

Gieo sạ vụ lúa Thu Đông năm 2024 bằng thiết bị sạ cụm kết hợp bón phân vùi. Ảnh: Nhựt An - TTXVN

Tỉnh tích cực tham gia thực hiện Đề án “Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030” (gọi tắt là Đề án 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp), mang theo nhiều kỳ vọng, mục tiêu.

Phấn đấu có 161.000 ha lúa chất lượng cao

Ông Nguyễn Hữu Nghĩa, thành viên Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Thắng Lợi (huyện Tháp Mười) vừa gieo sạ vụ lúa Thu Đông năm 2024 trên 2 ha đất ruộng của gia đình. Khác với những vụ trước, đây là vụ đầu tiên ông tham gia thực hiện mô hình thí điểm của Đề án 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp.

Ông Nghĩa chia sẻ, Đề án là “luồng gió mới” trong ngành nông nghiệp. Ông rất phấn khởi vì phần đất ruộng của ông nằm trong khu vực được chọn làm mô hình điểm thực hiện đề án. Với sự quan tâm, hỗ trợ của các ngành chuyên môn, chính quyền địa phương đã tạo động lực cho ông tích cực tham gia nhằm góp phần thực hiện tốt đề án.

Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Đồng Tháp Nguyễn Văn Vũ Minh cho biết, Đồng Tháp là một trong 5 tỉnh, thành phố ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chọn thực hiện thí điểm Đề án 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp. Đồng Tháp thực hiện mô hình mẫu tại Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp Thắng Lợi, sẽ đảm bảo nghiêm ngặt những tiêu chuẩn, tiêu chí của đề án về hạ tầng, quy trình canh tác, liên kết sản xuất và tiêu thụ, giảm phát thải.

Diện tích tham gia thực hiện mô hình thí điểm đề án tại Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Thắng Lợi trong vụ đầu tiên là 50 ha lúa liền kề nhau của 24 hộ, bắt đầu từ vụ Thu Đông năm 2024 và kéo dài trong 3 vụ liên tiếp. Nông dân tham gia mô hình phải ghi chép nhật ký sản xuất, tham gia đầy đủ các buổi tập huấn, tuân thủ quy trình hướng dẫn và đặc biệt là không được đốt rơm rạ trên đồng ruộng.

Cơ giới hóa trong khâu gieo sạ đối với diện tích tham gia mô hình canh tác lúa chất lượng cao, giảm phát thải tại huyện Tháp Mười. Ảnh: Nhựt An - TTXVN

Bên cạnh đó, nông dân tham gia mô hình thí điểm đề án cũng có những quyền lợi là được tập huấn kỹ thuật canh tác 3 lần mỗi vụ; hằng tuần, có cán bộ kỹ thuật cùng nông dân thăm đồng, kịp thời đưa ra những biện pháp xử lý sâu bệnh hại; hỗ trợ 50% chi phí vật tư như lúa giống, phân bón, chế phẩm phân hủy rơm rạ… Bà con nông dân còn được hỗ trợ chi phí đánh giá phát thải khí nhà kính.

Việc thiện hiện Mô hình canh tác lúa chất lượng cao, giảm phát thải tại Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Thắng Lợi là “dấu mốc”, bắt đầu cho sự tập trung hành động của bà con nông dân trong tỉnh, các doanh nghiệp, hợp tác xã… cùng nhau xây dựng chuỗi ngành hàng lúa gạo theo hướng giảm phát thải carbon, nâng cao chất lượng, tăng giá trị của ngành hàng này.

Từ mô hình mẫu, ngành nông nghiệp Đồng Tháp sẽ đúc kết kinh nghiệm thực tiễn sản xuất, nhân rộng diện tích thực hiện Đề án 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp; từng bước lan tỏa nhịp sản xuất mới đến với người canh tác lúa.

Ông Lê Văn Chấn, Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Đồng Tháp thông tin, tỉnh sẽ triển khai thực hiện Đề án 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp tập trung tại một số địa phương có vùng chuyên canh lúa lớn như: các huyện Hồng Ngự, Tân Hồng, Cao Lãnh, Tam Nông, Thanh Bình, Tháp Mười và thành phố Hồng Ngự. Tỉnh Đồng Tháp đặt ra mục tiêu đến hết năm 2024, sẽ có khoảng 20.000 ha lúa tham gia Đề án, đến năm 2025 sẽ phát triển diện tích lên 50.000 ha và đến năm 2030 là 161.000 ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp.

Nhiều kỳ vọng từ đề án

Thiết bị sạ cụm kết hợp bón phân vùi sử dụng trên cánh đồng thực hiện mô hình canh tác lúa chất lượng cao, giảm phát thải tại huyện Tháp Mười. Ảnh: Nhựt An - TTXVN

Theo ông Nguyễn Văn Hùng, Giám đốc Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Thắng Lợi, hợp tác xã đang sản xuất theo mô hình 4.0, áp dụng cơ giới hóa vào các khâu trên đồng ruộng đạt 100%, giảm sức lao động; nông dân canh tác theo hướng giảm phân bón, thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc hóa học. Hướng tới, sau thời gian 3 vụ thực hiện mô hình mẫu với 50 ha, hợp tác xã tiếp tục vận động bà con xã viên sản xuất lúa theo quy trình, tiêu chuẩn của Đề án đối với tất cả diện tích trong hợp tác xã là hơn 440 ha.

Ông Nguyễn Hữu Nghĩa, thành viên Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Thắng Lợi cho hay, trong vụ đầu tiên tham gia thực hiện mô hình canh tác lúa chất lượng cao, giảm phát thải, ông được hỗ trợ về lúa giống; gieo sạ bằng máy sạ cụm kết hợp bón phân vùi… Qua vụ lúa đầu tiên sẽ có sự đánh giá, so sánh hiệu quả giữa mô hình này với cách sản xuất truyền thống. Ông Nghĩa hy vọng mô hình thành công, giúp ông cũng như nhiều nông dân khác nâng cao thu nhập từ cây lúa.

Cùng nông dân trong việc thực hiện Đề án 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp là các tổ chức quốc tế, doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp. Ông Phan Văn Tâm, Phó Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Phân bón Bình Điền cho biết, công ty đã đăng ký với Cục Trồng trọt để tham gia Đề án, đây là trách nhiệm của doanh nghiệp đối với ngành nông nghiệp, ngành sản xuất lúa gạo. Công ty cùng với ngành nông nghiệp các địa phương tiến hành phân tích mẫu đất, tìm hiểu đặc tính. Từ đó, công ty tham vấn cho lãnh đạo các địa phương để có quy trình canh tác, quy trình sử dụng phân bón phù hợp nhất.

Theo ông Lê Thanh Tùng, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), việc thực hiện Đề án 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp nhằm hình thành vùng chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tổ chức lại hệ thống sản xuất theo chuỗi giá trị, áp dụng các quy trình canh tác bền vững. Từ đó, giảm chi phí sản xuất, gia tăng giá trị, phát triển bền vững của ngành lúa gạo, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, thu nhập và đời sống của người trồng lúa, bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu và giảm phát thải khí nhà kính.

Gieo sạ vụ lúa Thu Đông năm 2024 bằng thiết bị sạ cụm kết hợp bón phân vùi trên cánh đồng thực hiện mô hình canh tác lúa chất lượng cao, giảm phát thải tại huyện Tháp Mười. Ảnh: Nhựt An - TTXVN

Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Đồng Tháp Lê Văn Chấn cho hay, trước mắt, Đề án được kỳ vọng sẽ giúp giảm lượng lúa giống gieo sạ còn từ 80 - 100 kg/ha; lượng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật hóa học và lượng nước tưới đều giảm 20%. Đối với 100% diện tích tham gia Đề án đều áp dụng ít nhất một quy trình canh tác bền vững, có liên kết giữa doanh nghiệp với tổ hợp tác, hợp tác xã hoặc các tổ chức của nông dân trong sản xuất và tiêu thụ lúa. Tỷ lệ thất thoát sau thu hoạch giảm còn dưới 10%; trên 70% rơm được thu gom khỏi đồng ruộng và tái sử dụng, chế biến; giảm từ 10% trở lên lượng phát thải khí nhà kính so với canh tác lúa truyền thống; tỷ suất lợi nhuận người trồng lúa hơn 40%.

Về lâu dài, việc thực hiện Đề án hướng đến mục tiêu vào năm 2030, đối với diện tích lúa tham gia Đề án, lượng lúa giống gieo sạ giảm còn dưới 70 kg/ha; lượng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc hóa học giảm 30%; 100% rơm tại các vùng chuyên canh được thu gom khỏi đồng ruộng và được chế biến tái sử dụng hoặc cày vùi và sử dụng vi sinh phân hủy rơm rạ để bổ sung dinh dưỡng trả lại cho đất; tỷ lệ thất thoát sau thu hoạch dưới 8%; giá trị gia tăng trong chuỗi lúa gạo tăng 40%, trong đó tỷ suất lợi nhuận của người trồng lúa đạt trên 50%…

Bắt đầu từ mô hình mẫu đầu tiên tại huyện Tháp Mười, tỉnh Đồng Tháp đang thể hiện quyết tâm lớn với Đề án 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp. Và chính những người nông dân tham gia sẽ hưởng lợi trực tiếp từ Đề án khi chi phí sản xuất kéo giảm, tăng lợi nhuận; đồng thời, đóng góp lớn vào việc xây dựng thương hiệu gạo Việt Nam nói chung và gạo Đồng Tháp nói riêng, giảm phát thải khí nhà kính, góp phần bảo vệ môi trường.

Nhựt An/TTXVN