Đồng tình với chủ trương có một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc

Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Châu Ngọc Tuấn chủ trì phiên thảo luận tổ chiều 22-10. Ảnh: Đoàn ĐBQH tỉnh

Chiều 22-10, Quốc hội thảo luận tại tổ về các dự án: Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; Luật Giáo dục đại học (sửa đổi); Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi).

Đảm bảo sự thống nhất, đồng bộ giữa các dự thảo luật

Theo Phó Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Lý Tiết Hạnh, tại kỳ họp thứ 10 này, Quốc hội rà soát, sửa đổi, bổ sung và thông qua rất nhiều văn bản luật.

Phó Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Lý Tiết Hạnh đề nghị ban soạn thảo tiếp tục rà soát để đảm bảo sự thống nhất, đồng bộ giữa các dự thảo luật. Ảnh: Đoàn ĐBQH tỉnh

Đại biểu (ĐB) Hạnh đề nghị ban soạn thảo tiếp tục rà soát để đảm bảo sự thống nhất, đồng bộ giữa các dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục, Luật Giáo dục đại học (sửa đổi), Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi); cùng các văn bản pháp luật có liên quan như Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Luật Dữ liệu, Luật Viên chức, Luật Đất đai… và các dự thảo luật trình Quốc hội tại kỳ họp này.

Với tinh thần “Giáo dục là quốc sách hàng đầu”, ĐB Hạnh cũng chuyển đến Quốc hội kiến nghị của cử tri mong muốn các dự thảo luật (đặc biệt là các luật liên quan mật thiết đến đời sống của người dân như các luật về giáo dục) cần được xây dựng nghiêm túc, kỹ lưỡng để đảm bảo tính ổn định lâu dài, tránh ảnh hưởng lớn đến tâm tư, tình cảm của người dân và sự phát triển của đất nước.

ĐB Lê Hoàng Anh đề nghị có thể thiết kế một điều mới, quy định về cơ chế công khai chất lượng đào tạo. Ảnh: Đoàn ĐBQH tỉnh

Cùng mối quan tâm, ĐB Lê Hoàng Anh cho rằng, 3 dự thảo luật về giáo dục đã được chuẩn bị rất công phu, thể hiện nỗ lực hệ thống hóa và cấu trúc lại hệ thống giáo dục quốc dân, nâng cao chất lượng đào tạo và tăng tính tự chủ, tự nghiên cứu; đáp ứng yêu cầu thể chế hóa quan điểm của Đảng về giáo dục và đào tạo.

Tuy nhiên, theo ĐB Hoàng Anh, vẫn còn những điểm bất cập và thiếu đồng bộ, chưa tạo được đột phá thực chất trong phát triển giáo dục và đào tạo - điểm then chốt của quốc gia trong giai đoạn vươn mình, thể hiện ở 3 dự án luật này. Do đó, phải rà soát để tạo đồng bộ, thống nhất, ít nhất là ở 3 dự án luật này, sau đó mới đến cả toàn bộ hệ thống pháp luật.

ĐB Lê Hoàng Anh cho rằng có 3 điểm cần tiếp tục rà soát để xử lý.

Thứ nhất, các quy định còn nặng về chính hành chính và thiếu sự linh hoạt.

Thứ hai, cơ chế tự chủ chưa gắn với trách nhiệm giải trình và kiểm định, đặc biệt là giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp. Chúng ta đều thấy rằng chất lượng giáo dục đại học cũng như chất lượng giáo dục nghề nghiệp đều có vấn đề. Xu hướng là nhiều trường đại học cho điểm rất cao, bằng rất đẹp, nhưng sinh viên ra trường không làm được việc. Với đầu ra của giáo dục nghề nghiệp, doanh nghiệp than rất nhiều, phải đào tạo lại, rất tốn chi phí của doanh nghiệp và người sử dụng lao động.

Thứ ba là thiếu liên thông giữa 3 bậc học, chưa gắn chặt đào tạo với thị trường lao động. Đặc biệt là vấn đề chuyển đổi số ít được thể hiện ở cả 3 dự án luật này.

Từ các vấn đề chung, ĐB Lê Hoàng Anh có những đóng góp ý kiến cụ thể. Trong đó, nổi bật là với dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi), đề nghị có thể thiết kế một điều mới, quy định về cơ chế công khai chất lượng đào tạo. Tức là các trường phải công khai tỷ lệ tốt nghiệp, tỷ lệ có việc làm sau tốt nghiệp và kết quả khảo sát của nhà tuyển dụng và người học.

“Tôi cho rằng đây sẽ là thước đo khách quan nhất để phản ánh chất lượng đào tạo; đồng thời cũng giúp người học và doanh nghiệp, xã hội giám sát và thúc đẩy uy tín của các cơ sở giáo dục đại học. Sắp xếp lại các trường đại học là chủ trương rất tốt. Tuy nhiên, nếu không có các giải pháp về mặt pháp lý trong việc nâng cao chất lượng giáo dục của các cơ sở giáo dục đại học thì sẽ rất khó”-ĐB Hoàng Anh phân tích thêm.

Liên quan đến sách giáo khoa giáo dục phổ thông, ĐB Lê Hoàng Anh ủng hộ việc có một bộ thống nhất và cấp miễn phí, tuy nhiên trong Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục nên có một số nguyên tắc. Vì sách giáo khoa cần phải cập nhật những kiến thức mới, những vấn đề mới, nên cần đánh giá, rà soát, cập nhật lại theo định kỳ 3 hoặc 5 năm.

Bên cạnh đó, cần quy định nguyên tắc phải đấu thầu in và phát hành để tiết kiệm ngân sách và đảm bảo các yếu tố khác. Và đặc biệt là quy định phát triển nền tảng sách giáo khoa điện tử để người dùng, người học có thể sử dụng được.

Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Châu Ngọc Tuấn cho rằng quá trình thực hiện thống nhất một bộ sách giáo khoa cần chống độc quyền, chống tiêu cực. Ảnh: Đoàn ĐBQH tỉnh

Theo Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Châu Ngọc Tuấn, vấn đề thống nhất một bộ sách giáo khoa trên toàn quốc được dư luận rất quan tâm, đã được Trung ương chỉ đạo. Trong dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục cũng đã thống nhất thực hiện một bộ sách. Tuy nhiên, quá trình thực hiện cần chống độc quyền, chống tiêu cực để bảo đảm khách quan, công khai, công bằng.

Về tài liệu giáo dục địa phương, nên thống nhất giao thẩm quyền cho cho địa phương. Từ đó, tháo gỡ được vướng mắc là đến thời điểm chuẩn bị đến ngày khai giảng, nhưng địa phương còn phải chờ Bộ phê duyệt chương trình giáo dục của địa phương.

Phó Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Lý Tiết Hạnh cho rằng, việc quy định một bộ sách giáo khoa dùng chung cho toàn quốc sẽ góp phần bảo đảm công bằng trong tiếp cận giáo dục. Tuy nhiên, cần tính đến đặc thù vùng đồng bào dân tộc thiểu số, biên giới và miền núi, nơi điều kiện dạy học còn nhiều khó khăn. ĐB Hạnh đề nghị ban soạn thảo nghiên cứu thêm quy định chính sách miễn phí sách giáo khoa cho học sinh tiểu học, trung học cơ sở vùng đặc biệt khó khăn; đồng thời hỗ trợ biên soạn tài liệu song ngữ phục vụ công tác giảng dạy.

Bên cạnh đó, kiến nghị thực hiện có lộ trình để đến một thời điểm phù hợp, toàn bộ học sinh được sử dụng miễn phí sách giáo khoa và các tài liệu phục vụ học tập học tập. Phát triển hệ thống thư viện, trong đó có thư viện số để đảm bảo học sinh mọi vùng miền đều được tiếp cận với điều kiện học tập tiên tiến nhất, nhưng vẫn đảm bảo tiết kiệm, chống lãng phí.

Ràng buộc trách nhiệm giữa cơ sở giáo dục nghề nghiệp và doanh nghiệp

Tham gia góp ý dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi), Phó Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Siu Hương cho rằng sự phối hợp giữa cơ sở giáo dục nghề nghiệp và doanh nghiệp trong các khâu đào tạo, thực tập, sử dụng lao động chưa thật sự hiệu quả. Khi Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) được ban hành, kỳ vọng mối liên kết này sẽ được nâng lên tầm thực chất hơn, mang lại lợi ích cho cả người học và doanh nghiệp.

Theo Phó Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Siu Hương, cần có cơ chế ràng buộc trách nhiệm của cơ sở giáo dục nghề nghiệp và doanh nghiệp trong việc phối hợp đào tạo người lao động. Ảnh: Đoàn ĐBQH tỉnh

Theo đại biểu, dự thảo Luật đã quy định về trách nhiệm của cơ sở giáo dục nghề nghiệp và doanh nghiệp trong việc phối hợp đào tạo người lao động.

Cụ thể, tại Điều 10-Nhiệm vụ quyền hạn của cơ sở giáo dục nghề nghiệp, có khoản 4 quy định tổ chức cho người học tập, thực hành, thực tập tại doanh nghiệp thông qua hợp đồng với doanh nghiệp. Tại điều 33-Trách nhiệm của doanh nghiệp, cũng có quy định tổ chức hoặc tổ chức đào tạo hoặc đặt hàng với cơ sở giáo dục nghề nghiệp để đào tạo người lao động được tuyển dụng vào làm việc tại doanh nghiệp.

Tuy nhiên, các quy định này chưa đủ để giải quyết triệt để vấn đề. Do đó, ĐH Siu Hương đề nghị thiết kế cơ chế có tính ràng buộc cao hơn, chẳng hạn quy định tỷ lệ tối thiểu về hợp tác giữa cơ sở giáo dục nghề nghiệp và doanh nghiệp, nhằm nâng cao chất lượng đào tạo và bảo đảm học viên có cơ hội việc làm phù hợp.

Từ thực tiễn giám sát, ĐB Siu Hương cũng cho biết, hiện nhiều cơ sở giáo dục nghề nghiệp phối hợp với doanh nghiệp đưa học viên đi thực hành, thực tập, trong đó học viên trực tiếp tham gia sản xuất ra sản phẩm đạt chuẩn cho doanh nghiệp.

Đại biểu đề nghị có quy định phân định rõ giữa tiền công học viên được hưởng khi tham gia lao động và giá trị sản phẩm do học viên tạo ra; việc này phải được công khai để bảo đảm quyền lợi của học viên.

Làm rõ nhiệm vụ, quyền hạn của cơ sở giáo dục nghề nghiệp

Cũng liên quan đến dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi), theo ĐB Nguyễn Thị Thu Thủy, việc dành riêng chương VI quy định về sự tham gia của doanh nghiệp trong đào tạo nghề là bước tiến quan trọng, thể hiện vai trò trung tâm của doanh nghiệp trong phát triển nguồn nhân lực.

ĐB Nguyễn Thị Thu Thủy cho rằng, chất lượng nguồn nhân lực nước ta hiện vẫn chưa đáp ứng yêu cầu của doanh nghiệp và thị trường lao động. Ảnh: Đoàn ĐBQH tỉnh

Dự thảo Luật đã bổ sung nhiều quy định mới về vị trí, vai trò và chính sách ưu đãi cho doanh nghiệp, như khấu trừ thuế, ưu đãi khi sử dụng lao động là người yếu thế, người khuyết tật hoặc lao động nữ.

“Đây là cơ chế khuyến khích mạnh mẽ để doanh nghiệp tham gia sâu hơn vào đào tạo, sử dụng và đào tạo lại người lao động, góp phần giải quyết bài toán hiện nay. Đó là tỷ lệ phổ cập giáo dục đạt tới 88%, nhưng lao động có trình độ, tay nghề mới chỉ khoảng 11,67%, gần như không thay đổi trong 3 năm qua”-ĐB Thủy nhận định.

ĐB Thủy cho rằng, chất lượng nguồn nhân lực nước ta hiện vẫn chưa đáp ứng yêu cầu của doanh nghiệp và thị trường lao động. Trong khi đó, nhiều quốc gia đã thành công nhờ mô hình gắn kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp và cơ sở đào tạo.

ĐB Thủy đề nghị cơ quan soạn thảo làm rõ: những người tham gia đào tạo nghề trong doanh nghiệp có được xem là nhà giáo hay không. Nếu có, cần quy định rõ quyền, nghĩa vụ và chính sách áp dụng tương ứng nhằm không bỏ sót các nhóm đối tượng được hưởng và có nghĩa vụ thực hiện khi Luật này được thông qua.

Bên cạnh đó, cần quy định cụ thể hơn về nhiệm vụ, quyền hạn của cơ sở giáo dục nghề nghiệp, nhằm tăng tính chủ động của các trường, gắn đào tạo với nhu cầu thực tiễn của địa phương và vùng kinh tế phụ cận.

Coi bác sĩ nội trú là mức học tương đương cao học

Tham gia thảo luận về dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi), ĐB Nguyễn Lân Hiếu bày tỏ sự quan tâm đến hoạt động đào tạo ở lĩnh vực khoa học sức khỏe.

Đại biểu cho biết hiện nay nhiều trường không có bệnh viện thực hành riêng, phải ký hợp đồng với các cơ sở y tế để gửi sinh viên thực tập. Trong khi đó, ở các nước như Pháp, các trường đại học y đều gắn liền với bệnh viện.

ĐB Nguyễn Lân Hiếu cho rằng cần coi bác sĩ nội trú là mức học tương đương cao học và có chính sách ưu tiên miễn học phí cũng như nên có lương do ngân sách chi trả. Ảnh: Đoàn ĐBQH tỉnh

ĐB Nguyễn Lân Hiếu kiến nghị xây dựng chính sách đầu tư và phát triển chuỗi bệnh viện thực hành xuất sắc, trở thành các bệnh viện đầu ngành trong đào tạo đội ngũ bác sĩ chất lượng cao, điều trị bệnh khó, phát triển nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ.

Về mô hình đào tạo bác sĩ nội trú, theo ĐB Nguyễn Lân Hiếu, Bộ Y tế đã nhiều lần lên tiếng nhưng vẫn chưa hoàn thiện mô hình đào tạo sau đại học đặc biệt này.

“Trước đây thời của chúng tôi nhận trợ cấp 2-3 triệu đồng/tháng, còn hiện tại chỉ miễn phí cho một số chuyên ngành đặc thù như tâm thần, giải phẫu bệnh, pháp y, pháp y tâm thần, truyền nhiễm và hồi sức cấp cứu tại các trường công lập.

Các bác sĩ nội trú thuộc các chuyên ngành khác vẫn phải đóng học phí cao, trung bình 70 triệu đồng/năm. Công việc vất và như một bác sỹ thực thụ, ngoài ra còn nghiên cứu, đọc tài liệu, chuẩn bị cho các kỳ thi chuyên môn”-ĐB Hiếu nói.

Với vai trò là người quản lý cơ sở y tế, ĐB Nguyễn Lân Hiếu nhấn mạnh bác sĩ nội trú “là nguồn nhân lực chất lượng cao quan trọng nhất của hệ thống y tế hiện tại cũng như tương lai”. Vậy nên cần đưa vào luật, coi bác sĩ nội trú là mức học tương đương cao học và có chính sách ưu tiên miễn học phí, cũng như nên có lương do ngân sách chi trả.

MAI LÂM