Đông y Việt Nam đứng trước yêu cầu chuẩn hóa di sản

Ngày 11-12, Hội Đông y Việt Nam tổ chức hội nghị khoa học toàn quốc, làm rõ giá trị bộ sách "Quỳ Viên gia học" của Danh y Hoàng Nguyên Cát và hệ thống ngự dược triều Nguyễn, đồng thời nhận diện những thách thức của Đông y trong giai đoạn phát triển mới.

PGS-TS Đậu Xuân Cảnh, Chủ tịch Hội Đông y Việt Nam

PGS-TS Đậu Xuân Cảnh, Chủ tịch Hội Đông y Việt Nam, cho biết việc nghiên cứu lại các tác phẩm kinh điển không chỉ để tôn vinh di sản mà còn nhằm soi chiếu thực tiễn hành nghề hiện nay.

Danh y Hoàng Nguyên Cát - người xứ Nghệ thế kỷ XVIII - là gương mặt tiêu biểu của nền y học cổ truyền. Gần nửa thế kỷ hành nghề, ông dồn tâm huyết biên soạn bộ "Quỳ Viên gia học" hơn 1.000 trang, được ví như "bộ y khoa toàn thư" với đầy đủ nội dung từ y đức, y lý, dược học đến phương thuốc, bệnh học, bệnh án và kinh nghiệm lâm sàng.

Những năm gần đây, với sự quan tâm của các cấp, đặc biệt là tỉnh Nghệ An, bộ sách đã được sưu tầm, dịch thuật, hiệu đính và xuất bản, trở thành tư liệu quý cho nghiên cứu, đào tạo và khám chữa bệnh bằng y học cổ truyền, đồng thời là cơ sở để chọn lọc, chuẩn hóa và đưa một số bài thuốc vào ứng dụng thực tế.

Theo PGS Cảnh, Đông y Việt Nam đang đứng trước yêu cầu cấp thiết phải vượt qua lối mòn kinh nghiệm truyền miệng để tiến tới chuẩn hóa và khoa học hóa. Thiếu dữ liệu tin cậy, áp dụng máy móc các bài thuốc cổ hay hành nghề thiếu y đức là những rủi ro làm suy giảm niềm tin của người dân.

Bộ sách “Quỳ viên gia học” bằng chữ Hán Nôm

Trong bối cảnh truyền thông phát triển mạnh, chỉ một vài trường hợp hành nghề sai quy định hay thổi phồng tác dụng thuốc cũng có thể làm tổn hại hình ảnh cả ngành. "Chúng ta phải tôn trọng di sản nhưng không thần thánh hóa; kế thừa có chọn lọc và đặt các bài thuốc cổ trong bối cảnh y học hiện đại" - PGS Cảnh nhấn mạnh.

Tại hội thảo, tiến sĩ Nguyễn Duy Tuân, Trưởng Khoa Y học cổ truyền Trường Đại học Phenikaa, cho rằng nguyên tắc lớn nhất của Đông y vẫn là biện chứng luận trị – thuốc chỉ có giá trị khi đi sau chẩn đoán đúng, tuyệt đối không thể áp dụng theo kiểu một toa cho nhiều người.

Tiến sĩ - bác sĩ Trương Thị Ngọc Lan, Phó Viện trưởng Viện Y Dược học Dân tộc TPHCM, chỉ ra thêm khó khăn trong nghiên cứu các tác phẩm cổ đó là phần lớn bài thuốc chỉ ghi tên mà không có liều lượng. "Bất truyền của Đông y là ở liều lượng" - bà nói và nhấn mạnh cần nghiên cứu sâu hơn để bảo đảm an toàn khi ứng dụng.

Việc kết hợp y học cổ truyền và hiện đại giúp nâng cao hiệu quả điều trị cho người bệnh

Hội thảo cũng ghi nhận giá trị của di sản y học dân tộc, trong đó hệ thống ngự dược triều Nguyễn với các bài thuốc như "Minh Mạng thang" cho thấy tri thức cung đình vẫn còn nhiều tiềm năng khai thác bằng phương pháp hiện đại.

Theo PGS Cảnh, việc nhìn nhận thách thức và quyết tâm đổi mới cho thấy Đông y đang hướng tới nền tảng vững chắc hơn, dựa trên y đức, tính khoa học và sự an toàn của người bệnh.

Cùng ngày, Hội Đông y Việt Nam đã vinh danh thầy thuốc và phòng khám tiêu biểu, ghi nhận những đóng góp nổi bật trong khám chữa bệnh, phát triển y học cổ truyền và góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về giá trị di sản y học cổ truyền Việt Nam.

N.Dung