Đột nhập buồng lái mô phỏng tiêm kích F-16 chân thực tới 'chân tơ kẽ tóc'

Giữa nền trời xanh thẳm của Vịnh Ba Tư, một phi công "tân binh" đang chuẩn bị cho thử thách đầu tiên trong nghề: Tiếp dầu trên không. Trên màn hình radar, máy bay tiếp dầu hiện lên chỉ một chấm nhỏ, nhưng ngoài cửa buồng lái, nó đã lờ mờ xuất hiện. Càng tiếp cận, hình hài quen thuộc của chiếc KC-10 dần hiện rõ. Ống tiếp nhiên liệu mảnh khảnh vươn dài khỏi thân máy bay, nổi bật giữa nền trời trong xanh pha trắng mây, như một sợi chỉ căng thẳng chờ nối liền hai sinh mệnh cơ khí giữa tầng không.

Nhưng phi công trẻ, còn lóng ngóng trong điều khiển chân ga, đã phạm sai lầm kinh điển: không giảm tốc đúng lúc. Máy bay chiến đấu lao vọt lên, vượt qua trên đầu máy bay tiếp dầu, nằm lệch về bên phải buồng lái, khiến chiếc cần tiếp nhiên liệu không chạm tới vị trí bình xăng. Nỗ lực tiếp nhiên liệu thất bại.

Phi công ngồi trong buồng lái thử nghiệm máy bay F-16. Ảnh: Lockheed Martin

May thay, không có ai thiệt mạng. Đây chỉ là thử nghiệm mô phỏng diễn ra bên trong buồng lái huấn luyện Full Mission Trainer (FMT) tối tân của Lockheed Martin, dành cho máy bay chiến đấu F-16 Block 70/72 và F-16V thế hệ mới nhất.

Trong một chuyến thăm gần đây tới trung tâm đào tạo và hậu cần của Lockheed tại Orlando, Florida, các phóng viên của FlightGlobal đã có dịp trải nghiệm hệ thống mô phỏng này — với buồng lái kích thước thật, đồ họa cực kỳ sắc nét và hệ thống xử lý chuyển động mượt mà đủ để tái hiện những tình huống đòi hỏi kỹ năng siêu việt, như tiếp nhiên liệu giữa trời.

FMT sử dụng một dàn máy chiếu laser độ phân giải cao để tạo hình ảnh sống động từ mọi phía của buồng lái vòm, khác biệt hẳn với các mô phỏng cũ sử dụng bóng đèn, thường dễ bị lệch và đòi hỏi hiệu chỉnh tốn thời gian. Ngoài ánh sáng khả kiến, FMT còn chiếu cả hồng ngoại, cho phép chuyển đổi tức thời sang môi trường ánh sáng yếu để luyện tập bằng kính nhìn đêm.

Lockheed cho biết, FMT là một bước nhảy vọt về năng lực và giá trị so với các trình mô phỏng F-16 đời trước cũng như sản phẩm của các nhà thầu bên thứ ba. Ưu điểm then chốt của nó là mô phỏng bay dựa trên cùng phần mềm điều khiển bay thực tế của F-16, giúp học viên có trải nghiệm điều khiển tương đồng gần như tuyệt đối với máy bay thật Đây là điều mà nhiều hệ thống mô phỏng cũ không thể đạt được.

Ông Eric Carney, cựu phi công vận tải C-17 của Không quân Mỹ, nay giữ chức Giám đốc Chiến lược và Phát triển Kinh doanh mảng giải pháp huấn luyện và hậu cần tại Lockheed Martin, chia sẻ rằng trong thời gian tại ngũ, ông từng phải luyện tập hai trong những thao tác khó khăn bậc nhất của nghề bay — tiếp nhiên liệu trên không và đổ bộ tấn công bằng các hệ thống mô phỏng không đạt chuẩn. Những thiết bị đó không chỉ thiếu độ chính xác mà đôi khi còn gây phản tác dụng, khiến việc huấn luyện trở nên kém hiệu quả và tiềm ẩn nhiều rủi ro khi áp dụng vào thực tế.

FMT đã khắc phục được điểm yếu đó, không chỉ với phần mềm điều khiển bay thực tế mà còn bằng khả năng tái tạo đầy đủ các hệ thống cảm biến và vũ khí của F-16. Điều này đặc biệt quan trọng khi huấn luyện tân binh thực hiện các nhiệm vụ phức tạp như tấn công ban đêm, sử dụng kính nhìn đêm, hoặc mô phỏng cảm giác mất phương hướng trong bóng tối.

Khi bay thử ở chế độ ban đêm, phóng viên của FlightGlobal đã trực tiếp trải nghiệm một hiện tượng từng cướp đi sinh mạng của không ít phi công. Bầu trời đầy sao, khi nhìn qua kính nhìn đêm, phản chiếu xuống mặt biển phẳng lặng đến mức gần như không thể phân biệt đâu là trời, đâu là nước; gây ra ảo giác nguy hiểm khiến phi công mất phương hướng. Trong trường hợp khẩn cấp như vậy, hệ thống phục hồi tự động tích hợp trên cả F-16 thật và trong FMT có thể cứu sống phi công: chỉ cần nhấn nút, máy bay tự động lấy lại hướng bay an toàn trước khi trả lại quyền điều khiển cho người lái.

Ngoài hiệu suất bay mô phỏng, FMT còn nổi bật nhờ hệ thống quản lý kỹ thuật số, cho phép ghi lại và phân tích nhanh mọi diễn biến của chuyến bay. Bất kỳ vi phạm nào về độ cao, tốc độ hay quy trình đều được đánh dấu thời gian, giúp người hướng dẫn và học viên xem lại chính xác các khoảnh khắc then chốt.

Khả năng huấn luyện trong FMT không chỉ thực tế mà còn tiết kiệm đáng kể chi phí. Theo Lockheed, một phi đội F-16 của Không quân Mỹ tiết kiệm tới 7 triệu USD mỗi phi công mỗi năm nhờ chuyển phần lớn hoạt động đào tạo sang mô phỏng.

Lockheed cũng phát triển các trạm huấn luyện chiến thuật vũ khí (WTT) - phiên bản thu gọn của FMT, dùng màn hình phẳng thay vì mái vòm, thích hợp để luyện tập nhanh hoặc làm mới quy trình. Theo ông Gibson, các trạm này "vô giá" trong những tình huống cần ôn tập kỹ năng khẩn cấp, như phản ứng khi máy bay cạn nhiên liệu.

Tính linh hoạt cao của hệ thống còn cho phép các đơn vị tiền tuyến tùy chỉnh điều kiện môi trường, từ pha Mặt Trăng, độ mây đến ánh sáng khu vực, để mô phỏng đúng tình huống thực tế mà họ sắp đối mặt.

Theo Lockheed, FMT đặc biệt phù hợp với các khách hàng sử dụng dòng máy bay F-16 Block 70/72 mới sản xuất, cũng như các quốc gia đang nâng cấp lên tiêu chuẩn F-16V. Tính đến năm 2024, công ty đã bàn giao 26 trong tổng số 114 chiếc F-16 theo các hợp đồng hiện hành và đang kỳ vọng thị trường tiềm năng có thể mở rộng thêm tới 300 đơn hàng mới trong những năm tới.

Diệp Thảo/VOV.VN Theo Flight Global, Sputnik