Đột phá của dệt Thành Công trong 'đêm trước đổi mới'

Dệt Thành Công, ban đầu có tên gọi là Tái Thành. Sau năm 1975, chủ cơ cở đã hiến xưởng dệt lại cho Nhà nước. Ngày 16/8/1976, dệt Thành Công chính thức trở thành doanh nghiệp Nhà nước với tên gọi là Nhà máy Dệt Thành Công.

Thời điểm tiếp nhận, nhà máy có 136 máy dệt và khoảng 400 công nhân. Thời gian đầu, do còn nguồn nguyên liệu, nên nhà máy hoạt động khá tốt. Tuy nhiên đến năm 1978, nguyên liệu dự trữ hết, Nhà nước không cấp đủ, phụ tùng thiếu, máy móc hư hỏng, dệt Thành Công rơi vào khó khăn. Đến năm 1979, dệt Thành Công có 1/2 số máy ngừng sản xuất, do không có nguyên liệu.

Bế tắc của dệt Thành Công cũng khó khăn chung của TP.HCM và Việt Nam lúc bấy giờ trong cơ chế bao cấp. Trong bối cảnh đó, được sự chỉ đạo sát sao và hỗ trợ của Thành ủy TP.HCM, đặc biệt là Bí thư Thành ủy Võ Văn Kiệt, khi ông nhiều lần đến khảo sát, nắm bắt tình hình và bàn bạc với Ban giám đốc Nhà máy để tìm ra cơ chế mới.

Phương án được lãnh đạo của dệt Thành Công đề ra, đó là vay khoảng 1,8 triệu USD của Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) để nhập khẩu phụ tùng, thay thế các thiết bị hư hỏng, đồng thời nhập khẩu nguyên liệu ôxpho- loại làm vải có giá trị và được người dân ưa chuộng. Từ đó bắt đầu quá trình khôi phục sản xuất.

Để “vượt rào” cơ chế, dệt Thành Công đề xuất và thực hiện thành công mô hình “Xuất khẩu tam giác”, hay còn gọi là “xuất khẩu tại chỗ”. Theo đó, dệt Thành Công bán vải ôxpho cho công ty du lịch, cảng Sài Gòn. Các công ty này trả lại ngoại tệ cho dệt Thành Công. Nhà máy dệt Thành Công cũng bán vải cho công ty thủy sản, để công ty thủy sản bán lại cho nông dân và mua cá, sau đó đem cá xuất khẩu rồi trả ngoại tệ cho Thành Công. Từ cách làm này, dệt Thành Công đã có ngoại tệ để tự trang bị máy móc, nguyên liệu để sản xuất, có tiền trả nợ vay ngân hàng.

Từ thành công ban đầu, dệt Thành Công cũng tiên phong trong thử nghiệm mô hình sản xuất kinh doanh gắn với thị trường. Đó là xin luôn cơ chế riêng cho Thành Công: Không xin nguyên liệu Nhà nước, đổi lại hàng làm ra không phải nộp cho Nhà nước mà bán theo giá công ty đưa ra. Công ty cũng xin được xuất khẩu, thu ngoại tệ và quyết định mức lương cho nhân viên. Khi phương án được những lãnh đạo có tư duy đổi mới ủng hộ và phê duyệt, dệt Thành Công đã tự chủ trong mua nguyên phụ liệu, hóa chất để vực dậy sản xuất. Chỉ trong năm 1981, dệt Thành Công đã thu về 3 triệu USD ngoại tệ, chưa kể hàng bán trong nước, lương công nhân cao gấp nhiều lần công ty khác.

Dệt Thành Công đã tạo ra bước đột phá trong cơ chế sản xuất kinh doanh và đầu tư thông qua việc tự trang bị máy móc, dây chuyền sản xuất hiện đại theo phương thức tự vay tự trả. Từ thành công của dệt Thành Công, nhiều lãnh đạo Đảng, Nhà nước thời bấy giờ là: ông Võ Văn Kiệt, ông Nguyễn Văn Linh, ông Trường Chinh..., về nhà máy tham quan mô hình. Và thực tiễn của dệt Thành Công góp phần trong xây dựng chính sách cởi trói cho nền kinh tế vào năm 1986.

Việt Đức/VOV-TP.HCM