Đột phá, đổi mới tư duy mạnh mẽ trong xây dựng pháp luật, hoàn thiện thể chế

Đây là những dấu ấn đậm nét của lực lượng Công an trong công tác xây dựng pháp luật, hoàn thiện thể chế trong 6 tháng đầu năm 2025.

Thượng tướng Lê Quốc Hùng, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Công an phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị quán triệt chủ trương, định hướng sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 trong CAND, ngày 8/5/2025.

Lần đầu tiên Quốc hội cho phép lấy ý kiến qua VNeID

Thời gian qua, nhân dân trên khắp cả nước phấn khởi, tích cực tham gia đóng góp ý kiến vào dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013. Điểm khác đặc biệt của quá trình đóng góp ý kiến sửa đổi, bổ sung Hiến pháp lần này là lần đầu tiên Quốc hội lấy ý kiến nhân dân qua ứng dụng VNeID. Phương thức lấy ý kiến này được nhân dân đồng thuận rất cao bởi người dân dễ dàng tiếp cận và gửi ý kiến góp ý một cách thuận tiện, nhanh chóng, minh bạch.

Có thể nói, việc lấy ý kiến góp ý của nhân dân đối với dự thảo sửa đổi Hiến pháp qua ứng dụng VNeID đã đặt ra yêu cầu trách nhiệm rất lớn với Bộ Công an trong việc bảo đảm yêu cầu kỹ thuật, an ninh, an toàn để thực hiện nhiệm vụ này nhằm huy động trí tuệ, tâm huyết và tạo sự đồng thuận, thống nhất cao của toàn dân trong việc sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 2013, bảo đảm Hiến pháp phản ánh đúng ý chí, nguyện vọng của nhân dân.

Phát biểu tại Hội nghị quán triệt chủ trương, định hướng sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 trong CAND diễn ra ngày 8/5/2025, Thượng tướng Lê Quốc Hùng, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Công an, Ủy viên Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 khẳng định, trong bối cảnh Việt Nam đang bước vào kỷ nguyên mới-kỷ nguyên vươn mình phát triển giàu mạnh, thịnh vượng của dân tộc, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, một trong những nhiệm vụ đặc biệt quan trọng, có tính quyết định để đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới là việc sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, thực hiện mô hình địa phương 2 cấp bảo đảm tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả.

Để tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho việc triển khai thực hiện các chủ trương nói trên, thì việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan là hết sức cần thiết. Đây là nhiệm vụ quan trọng bậc nhất của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta, đòi hỏi sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị. Để thực hiện nhiệm vụ này, Cục Cảnh sát Quản lý hành chính về trật tự xã hội, Bộ Công an đã tập trung toàn bộ lực lượng, trang thiết bị, vừa bảo đảm việc tiếp nhận góp ý của nhân dân trên ứng dụng VNeID được thông suốt, vừa bảo đảm tổng hợp đầy đủ, kịp thời toàn bộ ý kiến góp ý, tuyệt đối không bỏ sót bất kỳ ý kiến góp ý nào của nhân dân.

Bắt đầu từ ngày 6/5/2025, người dân đã truy cập đọc nội dung dự thảo sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 2013 và góp ý trên ứng dụng VNeID chỉ với một vài thao tác đơn giản. Những con số về số lượng người dân tham gia đóng góp ý kiến về dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều Hiến pháp năm 2013 liên tục tăng nhanh mỗi ngày đã cho chúng ta thấy được sự quan tâm đặc biệt của nhân dân đối với những nội dung sửa đổi, bổ sung của Hiến pháp năm 2013 cũng như sự tin tưởng của nhân dân vào phương thức đóng góp ý kiến qua ứng dụng VNeID như thế nào.

Lực lượng Công an trên cả nước tích cực hướng dẫn người dân tham gia góp ý sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 2013 qua ứng dụng VNeID.

Đảm bảo tính nhân văn, răn đe của pháp luật

Tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, Bộ Công an đã trình 4 dự án luật: Bộ luật Hình sự (sửa đổi), Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, Luật Dẫn độ và Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù. Việc sửa đổi, bổ sung cũng như xây dựng mới các dự án luật đều nhằm phục vụ sự xây dựng, phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, hội nhập quốc tế, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, phù hợp với chủ trương, chính sách của Đảng, thông lệ quốc tế cũng như đáp ứng yêu cầu của thực tiễn đấu tranh phòng, chống tội phạm và đảm bảo tính nhân đạo, răn đe của pháp luật.

Trong các dự án luật kể trên, dự án Bộ luật Hình sự (sửa đổi) là một trong những dự án luật nhận được sự quan tâm lớn của dư luận bởi những sửa đổi, bổ sung mang tính đột phá, thể hiện sự đổi mới mạnh mẽ trong tư duy xây dựng pháp luật. Là đơn vị được giao chủ trì tham mưu xây dựng xây dựng dự thảo Bộ luật Hình sự (sửa đổi), Thiếu tướng Phạm Công Nguyên, Cục trưởng Cục Pháp chế và Cải cách hành chính, tư pháp, Bộ Công an cho biết, việc sửa đổi, bổ sung Bộ luật Hình sự hiện hành nhằm thể chế hóa các quan điểm của Đảng, bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật; giải quyết, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc từ thực tiễn thi hành các quy định của Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017), đáp ứng yêu cầu công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm, bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.

Chính vì vậy, việc sửa đổi Bộ luật Hình sự là yêu cầu cấp thiết, khách quan. Trong đó, những sửa đổi, bổ sung của dự thảo Bộ luật Hình sự (sửa đổi) về thu hẹp hình phạt tử hình đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế trong lĩnh vực tư pháp hình sự, góp phần khắc phục, hạn chế các bất cập trong quy định áp dụng hình phạt tử hình theo quy định của Bộ luật Hình sự hiện hành, thực hiện nguyên tắc nhân đạo của pháp luật hình sự nhưng vẫn đảm bảo tính răn đe và nghiêm khắc cần thiết. Hay đề xuất hạ mức định lượng để định khung hình phạt tập trung ở nhóm tội gây ô nhiễm môi trường, tội ma túy tại dự thảo Bộ luật Hình sự (sửa đổi) xuất phát từ tính nguy hiểm của các loại tội phạm này.

Đây là các loại tội phạm xâm phạm trực tiếp đến sự an toàn của môi trường sống, đến chất lượng nguồn lao động và chất lượng giống nòi trong tương lai. Việc nghiêm khắc hơn trong xử lý hình sự nhằm nâng cao hiệu quả phòng ngừa, đồng thời cũng phù hợp với các quy định của luật pháp quốc tế về ma túy, môi trường, chống biến đổi khí hậu... mà Việt Nam là thành viên.

Đối với dự án Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, theo Thượng tá Nguyễn Bá Sơn, Phó Cục trưởng Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao - đơn vị được giao chủ trì tham mưu xây dựng, việc xây dựng dự án Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân là bước đi thận trọng, kỹ lưỡng, có quá trình và sự chuẩn bị công phu của Chính phủ, bắt đầu từ khi khảo sát xây dựng nghị định bảo vệ dữ liệu cá nhân (năm 2019) đến khi nghị định có hiệu lực và triển khai trên thực tiễn. Việc xây dựng dự án Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân nhằm đáp ứng yêu cầu bảo vệ quyền dữ liệu cá nhân; ngăn chặn các hành vi xâm phạm dữ liệu cá nhân, gây ảnh hưởng đến quyền và lợi ích của cá nhân, tổ chức; nâng cao trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Luật sẽ giúp thống nhất, đồng bộ hệ thống pháp luật về bảo vệ dữ liệu cá nhân, nâng cao nhận thức, ý thức về hoạt xử lý dữ liệu cá nhân hiện nay song hành với công tác bảo vệ dữ liệu cá nhân và có các quy định rõ ràng về việc bảo đảm các quyền của chủ thể dữ liệu. Đồng thời giúp nâng cao nhận thức của tất các cả đối tượng về quyền, trách nhiệm, nghĩa vụ bảo vệ dữ liệu cá nhân. Các chế tài được áp dụng sau khi ban hành luật cũng mang tính răn đe, nâng cao ý thức thượng tôn pháp luật, tôn trọng và tuân thủ các quy định trong hoạt động xử lý dữ liệu cá nhân.

Việc xây dựng Luật Dẫn độ là hoàn thiện pháp luật về dẫn độ theo hướng đồng bộ, hiện đại, bảo đảm chặt chẽ, khả thi, phù hợp với pháp luật và thông lệ quốc tế; thúc đẩy hợp tác quốc tế về dẫn độ, nâng cao hiệu quả truy bắt các đối tượng thực hiện hành vi phạm tội bỏ trốn ra nước ngoài; bảo vệ sự tôn nghiêm của pháp luật, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân cũng như góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả và bảo đảm mục tiêu quản lý nhà nước trong lĩnh vực dẫn độ; tạo nền tảng cho việc ký kết và thực hiện các điều ước quốc tế về dẫn độ.

Đồng thời, hoàn thiện cơ sở pháp lý để thực thi các cam kết của Việt Nam tại các điều ước quốc tế về dẫn độ; góp phần tăng cường hợp tác trong lĩnh vực tư pháp hình sự, nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tội phạm, đặc biệt là tội phạm xuyên quốc gia, góp phần bảo vệ an ninh trật tự quốc gia, hòa bình và an ninh quốc tế. Còn việc xây dựng Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù chính là việc hoàn thiện pháp luật về chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù theo hướng nhân đạo, toàn diện, cụ thể, đồng bộ, thống nhất, khả thi, ổn định, thúc đẩy hợp tác quốc tế trong chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù; giúp bảo đảm tốt hơn quyền con người của người đang chấp hành án phạt tù...

Nguyễn Hương