Đột quỵ não ở người trẻ gia tăng, bác sĩ cảnh báo nguyên nhân bất ngờ

Trong những năm gần đây, nhiều nghiên cứu cho thấy tỷ lệ đột quỵ não ở người trẻ tuổi ngày càng tăng. Tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, từ đầu năm đến nay cũng ghi nhận nhiều ca đột quỵ khi tuổi đời còn rất trẻ.

Tỷ lệ đột quỵ ở người trẻ tuổi đang có xu hướng tăng lên

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết, mỗi năm có khoảng 15 triệu người mắc đột quỵ não, khoảng năm triệu người trong số đó tàn phế vĩnh viễn và năm triệu người tử vong.

Theo Tổ chức Đột quỵ Mỹ năm 2019, số lượng bệnh nhân đột quỵ ở những người trẻ đã tăng hơn 44% trong 10 năm gần đây, và khoảng 15% bệnh nhân đột quỵ mỗi năm có độ tuổi từ 18 đến 50.

Tại Việt Nam, tỷ lệ đột quỵ ở người trẻ tuổi đang có xu hướng tăng lên, trung bình khoảng 2% mỗi năm, trong đó số lượng nam giới cao gấp bốn lần nữ giới.

Ghi nhận tại Trung tâm Đột quỵ não – Bệnh viện Trung ương Quân đội (TƯQĐ) 108, năm 2020 đã ghi nhận nhiều trường hợp trong độ tuổi thanh thiếu niên bị đột quỵ não, trong đó có trường hợp nhỏ tuổi nhất là 12 tuổi.

BS Phạm Văn Cường, Trung tâm Đột quỵ não – Bệnh viện TƯQĐ 108 cho biết, gần đây nhất, trung tâm tiếp nhận một bệnh nhân nam mới chỉ 26 tuổi nhập viện trong tình trạng đau đầu, buồn nôn, chóng mặt suốt ba ngày trước. Bệnh nhân khi vào viện tỉnh, không liệt, không yếu chân tay. Tuy nhiên, kết quả chụp cộng hưởng từ cho thấy bị nhồi máu tiểu não trái, hẹp 40% V4 trái, 70% P1 trái.

"Bệnh nhân không có tiền sử bệnh lý tim mạch, tăng huyết áp. Gia đình không ai đột quỵ não. Bệnh nhân đến với chúng tôi cũng muộn, sau khi bệnh khởi phát ba ngày, bỏ qua thời gian vàng trong điều trị đột quỵ", BS Cường cho hay.

Nguyên nhân bất ngờ gây ra đột quỵ não ở người trẻ

BS Phạm Văn Cường cho biết, có rất nhiều nguyên nhân chủ yếu khiến người trẻ tuổi mắc đột quỵ não bao gồm: Bệnh lý dị dạng mạch máu não, hút thuốc lá, rối loạn chuyển hóa mỡ máu, bệnh béo phì và lười vận động, đái tháo đường và tăng huyết áp, uống rượu bia…

Trong đó, dị dạng mạch máu não là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây nên đột quỵ chảy não ở những người trẻ tuổi.

“Sự phát triển bất thường của mạch máu não có thể gây nên những túi phình – với thành mạch máu mỏng, là nguyên nhân có thể gây xuất huyết não. Hoặc mạch máu có thể bị bóc tách gây hẹp, tắc mạch – nhồi máu não. Hiện tại là chưa có biện pháp nào thực sự hiệu quả để dự phòng dị dạng mạch não. Những bất thường này có thể phát hiện sớm qua chụp cắt lớp vi tính tương phản mạch máu não, hoặc chụp cộng hưởng từ mạch máu não”, BS Cường cho hay.

(Ảnh minh họa).

Những nghiên cứu mới nhất cho thấy có sự tương quan giữa số lượng thuốc hút mỗi ngày và nguy cơ đột quỵ não. Khoảng 50% số bệnh nhân đột quỵ trẻ tuổi có hút thuốc lá. Thuốc lá có chứa khoảng 7.000 chất độc hóa học và những thay đổi của các chất hóa học này làm tăng nguy cơ xơ vữa, tổn thương mạch máu não.

Rối loạn chuyển hóa cũng là nguyên nhân gây ra đột quỵ. Có khoảng từ 50-60% bệnh nhân nhồi máu não trẻ tuổi có rối loạn chuyển hóa mỡ máu, có sự khác biệt nhẹ giữa nam và nữ, trong đó nam giới hay gặp hơn nữ.

“Người trẻ tuổi với thói quen ăn uống có hại sức khỏe như ăn quá nhiều thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn sẽ ngày càng đối diện với các bệnh lý mạch máu lớn và nhỏ sớm hơn, dẫn tới bệnh lý đột quỵ, tim mạch”, BS Cường cảnh báo.

Bên cạnh đó, bệnh béo phì và lười vận động cũng đang là nguyên nhân được nhiều nhà khoa học đặt ra. Các nghiên cứu tại Hoa Kỳ cho thấy khoảng 10% các bệnh nhân đột quỵ trẻ tuổi có thừa cân (chỉ số khối cơ thể BMI >30).

Tại Việt Nam chưa có nghiên cứu cụ thể về vấn đề này, tuy nhiên có một thực trạng là trong năm năm vừa qua (từ 2014- 2020), tỷ lệ người béo phì tại Việt Nam đã tăng 33%, đứng thứ 2 trong khu vực Đông Nam Á.

Đái tháo đường gặp ở 30% bệnh nhân đột quỵ trẻ và với bệnh tăng huyết áp là khoảng 10%. Tại Việt Nam, đang có sự gia tăng nhanh bệnh tiểu đường ở người trẻ, thậm chí với trẻ em. Nhiều ca bệnh được ghi nhận ở trẻ nhỏ từ 9-13 tuổi, thanh niên từ 20 đến dưới 30 tuổi. Thói quen ăn uống thay đổi, lối sống không lành mạnh, ô nhiễm môi trường khiến độ tuổi mắc tiểu đường càng trẻ, thậm chí mới chín tuổi.

Một trong những nguyên nhân lớn nữa đó là tình trạng uống rượu bia rất cao tại Việt Nam.Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đánh giá mức tiêu thụ rượu bia của người Việt ở bậc cao so với các quốc gia khác trong khu vực. Uống rượu bia, đặc biệt là rượu nặng có liên quan chặt chẽ đến sự tăng lên của bệnh lý chảy máu não ở bệnh nhân trẻ tuổi.

BS Cường cho hay, người trẻ không nên chủ quan cho rằng đột quỵ chỉ xảy ra ở người cao tuổi mà bỏ qua việc thăm khám sớm tại các cơ sở y tế khi có biểu hiện của bệnh lý đột quỵ (yếu liệt tay chân, méo miệng, nói khó …).

Đột quỵ ở người trẻ tuổi có thể được đẩy lùi nhờ những thói quen sinh hoạt lành mạnh như: Tích cực vận động thể dục thể thao, hạn chế sử dụng thức ăn nhanh, các thực phẩm chế biến sẵn, nói không với thuốc lá, hạn chế bia rượu…

"Bất kỳ người dân nào, kể cả người trẻ, khi có dấu hiệu đau đầu, chóng mặt, nôn, yếu chân tay, méo miệng... thì cần đến các cơ sở y tế thăm khám sớm trong thời gian vàng", BS Cường khuyến cáo.

THIÊN LAM