Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 11 luật về quân sự, quốc phòng: Chặt chẽ, khoa học trong tổ chức Ban Chỉ huy phòng thủ khu vực

Luật hóa rõ, tạo vị thế cho Ban Chỉ huy phòng thủ khu vực

Trong dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc phòng; Luật Sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam; Luật Quân nhân chuyên nghiệp, công nhân và viên chức quốc phòng; Luật Nghĩa vụ quân sự; Luật Biên phòng Việt Nam; Luật Phòng không nhân dân; Luật Lực lượng dự bị động viên; Luật Phòng thủ dân sự; Luật Quản lý, bảo vệ công trình quốc phòng và khu quân sự; Luật Dân quân tự vệ; Luật Giáo dục quốc phòng và an ninh (dự thảo Luật sửa 11 luật), cơ quan soạn thảo đề xuất thành lập Ban Chỉ huy phòng thủ khu vực trực thuộc Bộ chỉ huy quân sự tỉnh thay thế cho Ban Chỉ huy quân sự cấp huyện trước đây.

Trong bối cảnh cả nước đang tiến hành quyết liệt cuộc cách mạng sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, không tổ chức cấp huyện từ ngày 1/7 tới đây, ĐBQH Thạch Phước Bình (Trà Vinh) cho rằng, việc thành lập Ban Chỉ huy phòng thủ khu vực là một giải pháp thích ứng.

ĐBQH Thạch Phước Bình (Trà Vinh) phát biểu tại phiên họp. Ảnh: Hồ Long

Cụ thể, về tổ chức và phạm vi hoạt động, đại biểu cho rằng, Ban Chỉ huy phòng thủ khu vực sẽ phụ trách quản lý một khu vực rộng lớn, điều này có thể sẽ dẫn đến khó khăn trong việc kiểm soát, điều phối lực lượng dân quân tự vệ, dự bị động viên, các kho, trạm và cơ sở hậu cần kỹ thuật phân tán. Vấn đề này sẽ đáng lo ngại hơn với các địa phương có địa hình phức tạp, như miền núi, hải đảo, hoặc biên giới - nơi có yêu cầu cao về khả năng cơ động, phản ứng nhanh và tổ chức huấn luyện sát thực tế.

Mặt khác, trong quá trình chuyển đổi, việc thành lập Ban Chỉ huy phòng thủ khu vực cũng đặt ra yêu cầu cấp thiết phải tổ chức lại toàn bộ hệ thống chỉ huy trung gian từ cơ cấu tổ chức, biên chế, hậu cần, tài chính đến cơ chế phối hợp với UBND cấp xã. Trong khi đó, hiện vẫn thiếu hướng dẫn chi tiết về thẩm quyền, chế độ, chính sách, vai trò lãnh đạo của Ban Chỉ huy phòng thủ khu vực, “dẫn đến nguy cơ chồng chéo chức năng hoặc khoảng trống trách nhiệm trong triển khai thực hiện nhiệm vụ quốc phòng ở cơ sở”.

Từ những lý lẽ nêu trên, đại biểu Thạch Phước Bình nêu rõ, việc thành lập Ban Chỉ huy phòng thủ khu vực là cần thiết, song không thể dừng lại ở "giải pháp tình thế" mà cần được thiết kế "đồng bộ, chặt chẽ" cả về pháp lý và tổ chức. Theo đó, cần nghiên cứu luật hóa mô hình Ban Chỉ huy phòng thủ khu vực, hoặc ít nhất ban hành một nghị định hướng dẫn chi tiết về chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền, tổ chức bộ máy và mối quan hệ công tác giữa Ban Chỉ huy phòng thủ khu vực với Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh, chính quyền cơ sở và các lực lượng có liên quan.

Đồng thời, xem xét thiết lập thêm các tổ chức phụ trách khu vực hoặc trạm chỉ huy quân sự tiền tiêu, đặc biệt là ở các cụm, xã xa trung tâm nhằm bảo đảm khả năng chỉ đạo sát thực tiễn, kịp thời và hiệu quả. Bảo đảm có cơ quan tham mưu chuyên trách với đầy đủ điều kiện hậu cần, kỹ thuật tại Ban Chỉ huy phòng thủ khu vực tương xứng với quy mô và nhiệm vụ được giao.

ĐBQH Nguyễn Tạo (Lâm Đồng) phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Đối chiếu với nội hàm của khái niệm phòng thủ khu vực đã được quy định tại Điều 9 của Luật Quốc phòng hiện hành, ĐBQH Nguyễn Tạo (Lâm Đồng) đề nghị, cơ quan soạn thảo lưu tâm đến những địa bàn cấp tỉnh rộng, có số xã nhiều hơn 100 xã và địa bàn đa dạng gồm miền núi, trung du, biển và dân cư phân tán. Qua đó, việc tổ chức Ban Chỉ huy phòng thủ khu vực được thực hiện một cách khoa học, với cách tiếp cận linh hoạt, bảo đảm thực hiện nhiệm vụ phòng thủ khu vực hiệu quả hơn, mang tính khả thi cao hơn.

Trong dự thảo Luật cũng sửa đổi Điều 40 của Luật Sĩ quan quân đội nhân dân theo hướng: bổ sung trách nhiệm Chủ tịch UBND cấp tỉnh quyết định gọi đào tạo sĩ quan dự bị và sĩ quan dự bị vào phục vụ tại ngũ, huấn luyện, kiểm tra sẵn sàng động viên, sẵn sàng chiến đấu đối với cán bộ, công chức, hạ sĩ quan dự bị cư trú tại địa phương.

Tán thành với việc giao thẩm quyền này cho Chủ tịch UBND cấp tỉnh, song đại biểu Thạch Phước Bình đề nghị, cần đi kèm với cơ chế phân quyền hợp lý về tổ chức và tác nghiệp. Cụ thể, nên tổ chức các Ban Chỉ huy phòng thủ khu vực hoặc tổ chức đơn vị tham mưu trực thuộc Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh để tiếp nhận hồ sơ xử lý bước đầu và đề xuất để UBND tỉnh phê duyệt.

Đồng thời, cần quy định vai trò rõ ràng của cấp xã trong xác định, đề xuất, theo dõi thực hiện nhưng không đảm nhiệm việc ra quyết định cuối cùng. Với cách tổ chức như vậy, sẽ vừa "bảo đảm được nguyên tắc tập trung thẩm quyền tại cấp tỉnh”, vừa “duy trì tính sát thực tế, hiệu quả quản lý và tổ chức triển khai công tác quân nhân dự bị tại cơ sở”, đại biểu nói.

Sẵn sàng triển khai ngay khi Luật được Quốc hội thông qua

Giải trình, làm rõ về các vấn đề đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phan Văn Giang khẳng định, tại dự thảo Luật chỉ quy định những vấn đề lớn, mang tính bao quát, những vấn đề cụ thể sẽ được quy định ở các văn bản dưới luật. Bộ Quốc phòng hiện đang chủ trì soạn thảo 5 nghị định để sửa 38 nghị định; 17 thông tư để sửa 73 thông tư và 2 quyết định của Thủ tướng Chính phủ. Như vậy “sẽ sẵn sàng triển khai thực hiện Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 11 luật về quân sự, quốc phòng ngay sau khi Luật có hiệu lực thi hành”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phan Văn Giang giải trình, làm rõ các vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm. Ảnh: Phạm Thắng

Liên quan đến đề xuất đưa sĩ quan Quân đội nhân dân chính quy về cấp xã, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phan Văn Giang nhấn mạnh quan điểm “ngụ binh ư nông”, “quân cốt tinh, không cốt đông” để thực hiện nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước và Nhân dân giao cho Quân đội.

Song, để thống nhất với tiêu chuẩn cán bộ cấp xã mới trên toàn quốc, Bộ trưởng cho biết, Quân đội sẽ tiến hành đào tạo xã đội trưởng, xã đội phó và trợ lý có trình độ đại học về quân sự, cao cấp lý luận chính trị.

Nêu rõ hơn về sự chủ động trong triển khai thực hiện Luật, Bộ trưởng cho biết, Bộ Quốc phòng đã gửi dự thảo luật và các dự thảo văn bản dưới luật tới tất cả các đơn vị trực thuộc Bộ Quốc phòng để chủ động nghiên cứu kỹ lưỡng. Khi Quốc hội thông qua Luật, Bộ Quốc phòng sẽ gửi thông báo những nội dung được chỉnh lý, sửa đổi, bổ sung. Như vậy sẽ bảo đảm tính kịp thời để khi chính quyền địa phương 2 cấp chính thức hoạt động từ ngày 1/7 tới, mọi công việc sẽ được tiến hành thông suốt.

Liên quan đến việc thành lập Ban Chỉ huy phòng thủ khu vực, Bộ trưởng khẳng định, đây không phải là đơn vị hành chính, mà là một đơn vị quân đội trực thuộc Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh. Chức năng, nhiệm vụ, tổ chức biên chế cụ thể của Ban Chỉ huy phòng thủ khu vực đã được nghiên cứu, sắp xếp phù hợp với thực tiễn của từng địa phương và sẽ được triển khai ngay khi Luật này có hiệu lực.

Với đề nghị phân cấp linh hoạt thẩm quyền quản lý sĩ quan dự bị, Bộ trưởng cho biết, việc cấp xã động viên sĩ quan dự bị ít có khả năng xảy ra. Trong khi đó, ở mỗi xã có lực lượng sĩ quan dự bị khác nhau; “xã này có lực lượng sĩ quan dự bị này, nhưng xã khác có lực lượng sĩ quan dự bị khác”. Do vậy, căn cứ vào mục đích động viên, cấp tỉnh sẽ sắp xếp và ra quyết định động viên sĩ quan dự bị phù hợp.

Thanh Hải