Dư nợ tín dụng Xanh còn quá thấp so với nhu cầu của doanh nghiệp

Một trong những định hướng của Nghị quyết 68-NQ/TW là đẩy mạnh phát triển tín dụng Xanh, nhà nước tạo cơ chế hỗ trợ, khuyến khích các tổ chức tín dụng giảm lãi suất, giúp cho khối doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực kinh tế xanh phát triển... Đối tượng ở đây là doanh nghiệp khu vực tư nhân sử dụng vốn triển khai các dự án xanh, tuần hoàn, phát triển bền vững theo khung tiêu chuẩn môi trường, xã hội, quản trị (ESG).

Theo thông tin từ Ngân hàng Nhà nước, tính đến hết tháng 3 năm nay, có 58 tổ chức tín dụng phát sinh dư nợ tín dụng Xanh với tổng dư nợ hơn 704.000 tỷ đồng, tăng 3,57% so với cuối năm 2024, chiếm tỷ trọng 4,6% tổng dư nợ toàn nền kinh tế. Tỷ lệ này còn quá thấp so với nhu cầu của các DN hoạt động trong những lĩnh vực liên quan đến kinh tế Xanh, kinh tế tuần hoàn vì nhiều lý do khác nhau, chủ yếu từ phía chính các nhà sản xuất chưa đáp ứng được điều kiện Xanh.

Doanh nghiệp còn khó khăn khi tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi (Ảnh minh họa: KT)

Như trường hợp Công ty Thực phẩm sạch Biggreen Việt Nam, từ nhiều năm trước bắt đầu triển khai dự án trồng rau củ quả sạch ở địa bàn một xã ven đô, đồng thời thu mua sản phẩm của người dân địa phương. Tuy nhiên, từ thời điểm đó đến nay DN này cũng như các đối tác vẫn chưa thể tiếp cận được nguồn vốn ưu đãi. “Cái khó của DN là rau củ quả không mang thế chấp ngân hàng được, trong khi đất nông nghiệp cũng vậy. Chính vì thế DN có nhu cầu về vốn toàn phải mang sổ đỏ nhà cửa đi thế chấp”, anh Nguyễn Tiến Hưng, Giám đốc Công ty Thực phẩm sạch Big Green Việt Nam cho biết.

Việt Nam vừa bước vào một cuộc cách mạng thể chế toàn diện, nhằm kiến tạo nền tảng cho kỷ nguyên phát triển nhanh, mạnh và bền vững. Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, đánh dấu sự thay đổi mạnh mẽ trong tư duy về kinh tế Xanh. Hai trụ cột xanh và số được xem như là hai động lực quan trọng giúp khu vực tư nhân tăng cường nội lực, nâng cao năng lực cạnh tranh, góp phần vào sự phát triển chung của nền kinh tế. Từ góc nhìn thời đại, chủ trương về phát triển bền vững, giảm phát thải và thực hành trách nhiệm xã hội được Đảng và Nhà nước đặt ở vị trí trung tâm, song hành cùng các mục tiêu phát triển kinh tế.

Trong Nghị quyết 68, lần đầu tiên khái niệm ESG chính thức được đưa vào nghị quyết của Đảng. Điều này định hình rõ ràng chiến lược phát triển cho DN tư nhân trong kỷ nguyên mới trong đó, việc khắc phục những điểm nghẽn, thúc đẩy nguồn tín dụng dành cho DN hoạt động trong lĩnh vực Xanh được ưu tiên hàng đầu.

Bà Hà Thu Giang, Vụ trưởng Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cho biết, trong điều kiện thị trường trái phiếu Xanh, thị trường tín chỉ carbon mới hình thành, nguồn vốn vốn tín dụng của các ngân hàng đã và đang đóng góp vai trò rất quan trọng trong việc thúc đẩy các hoạt động mang lại lợi ích về môi trường, phát triển các mô hình sản xuất bền vững, góp phần xanh hóa nền kinh tế.

“Thời gian qua, Ngân hàng Nhà nước cũng đã triển khai kịp thời, đồng bộ nhiều giải pháp tạo điều kiện cho hoạt động tín dụng Xanh được phát triển, đầu tiên là về chính sách điều hành tín dụng hợp lý, đáp ứng nhu cầu tín dụng của nền kinh tế, ưu tiên cho lĩnh vực xanh. Ngân hàng cũng định hướng các mục tiêu, thúc đẩy giải pháp phát triển tín dụng Xanh, ngân hàng Xanh, để góp phần chuyển đổi nền kinh tế sang hướng tăng trưởng Xanh, phát thải carbon thấp, thích ứng với biến đổi khí hậu, tăng tỷ trọng vốn tín dụng ngân hàng đầu tư vào năng lượng tái tạo, năng lượng sạch, các ngành sản xuất tiêu dùng ít carbon”, bà Giang thông tin.

Cùng thời điểm ban hành Nghị quyết 68, Tổng Bí tư Tô Lâm đã có bài viết “Phát triển kinh tế tư nhân - Đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng”, đề ra 7 nhiệm vụ trọng tâm, trong đó có phát triển kinh tế tư nhân trên nền tảng bền vững, gắn với đạo đức kinh doanh và trách nhiệm xã hội. Rõ ràng, việc chuyển đổi Xanh nền kinh tế gắn liền với trách nhiệm của DN, họ cũng cần thực hiện một số giải pháp nhằm bắt kịp xu thế. Điều này giúp DN vừa thích ứng với những thay đổi của thị trường, vừa đảm bảo sự ổn định bền vững trong dài hạn.

Ngoài ra, những DN này cũng cần đầu tư vào việc xây dựng các quy trình ra quyết định chiến lược vững chắc, đặc biệt trong bối cảnh thị trường có nhiều biến động, từ đó giúp DN tự định hướng phát triển dài hạn hiệu quả. Tích hợp các yếu tố bền vững vào chiến lược kinh doanh là cần thiết, để đáp ứng kỳ vọng của thị trường và quy định ngày càng cao về các tiêu chuẩn ESG, đồng thời ưu tiên các khoản đầu tư mang tính dài hạn thân thiện với môi trường.

“Nhờ có các định hướng và quy định rất rõ ràng, các văn bản hướng dẫn luật cũng quy định về tín dụng Xanh, lộ trình phát triển tín dụng Xanh cùng các biện pháp hỗ trợ phát triển tín dụng Xanh, hành lang pháp lý cho lĩnh vực tín dụng Xanh. Tại chiến lược quốc gia về tăng trưởng Xanh qua các giai đoạn, các Nghị quyết gần đây của Chính phủ về phát triển kinh tế xã hội cho thấy, quyết tâm trong việc chuyển đổi Xanh, chuyển đổi số, trong đó nhiệm vụ của ngành ngân hàng thúc đẩy tín dụng Xanh, ngân hàng Xanh. Trên cơ sở khung pháp lý này, vừa qua ngành ngân hàng cũng đã vào cuộc quyết liệt, chủ động triển khai các biện pháp thúc đẩy tín dụng Xanh, từ đó đạt được nhiều kết quả tích cực về nhận thức, số lượng các tổ chức tín dụng tham gia tài trợ vốn cho lĩnh vực Xanh tăng lên. Quy mô dư nợ tín dụng Xanh từ chỗ có 15 tổ chức đến nay có gần 50 tổ chức tín dụng tham gia, dư nợ phát sinh bình quân từ năm 2017 đến năm 2024 đạt hơn 22%/năm”, ông Đào Minh Tú, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam nhận xét.

Nghị quyết 68 đánh dấu bước chuyển quan trọng trong định hướng phát triển kinh tế tư nhân, khi đặt mục tiêu gắn tăng trưởng với chuyển đổi Xanh, kinh tế tuần hoàn và bảo vệ môi trường bền vững làm trục chiến lược xuyên suốt. Nếu như Nghị quyết 10 năm 2017 nhấn mạnh việc tháo gỡ rào cản, cải thiện môi trường kinh doanh để khu vực tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế, thì Nghị quyết 68 đã nâng tầm mục tiêu, không chỉ phát triển về lượng mà còn định hướng về chất, biến kinh tế tư nhân thành lực lượng tiên phong trong công nghiệp hóa, hiện đại hóa xanh.

Tín dụng Xanh hiện nay chủ yếu vẫn ở dòng khuyến khích, cần phải có những quy trình, quy định cụ thể hơn (Ảnh minh họa: KT)

Một điểm nổi bật của Nghị quyết 68 là việc lần đầu tiên đưa ra cơ chế tín dụng Xanh và ưu đãi tài chính dành riêng cho dự án Xanh. Nhà nước khuyến khích các tổ chức tín dụng phát triển gói vay Xanh, hỗ trợ lãi suất, đồng thời mở rộng mô hình quỹ đồng tài trợ giữa khu vực công và tư để giảm rủi ro cho DN đầu tư vào năng lượng tái tạo, công nghệ sạch, mô hình tuần hoàn.

“Tín dụng Xanh hiện nay chủ yếu vẫn ở dòng khuyến khích, cần phải có những quy trình, quy định cụ thể hơn ở cấp Bộ, ngành, địa phương, đặc biệt phải có những cơ chế động lực về chính sách tài khóa về thuế, về ưu đãi đồng thời cũng cần có những chế tài mạnh mẽ hơn sẽ đi vào cuộc sống một cách thực chất”, TS. Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng tư vấn Chính sách Tài chính – Tiền tệ quốc gia nhận xét.

Về tiêu chuẩn và quản trị, Nghị quyết 68 lần đầu khuyến khích DN áp dụng khung tiêu chuẩn môi trường - xã hội - quản trị (ESG) để tiếp cận nguồn vốn ưu đãi, trái phiếu xanh và quỹ đầu tư bền vững. Việc đưa ESG thành tiêu chí đánh giá dự án không chỉ giúp doanh nghiệp nội địa dễ dàng tiếp cận vốn quốc tế, mà còn buộc họ nâng cấp năng lực quản trị, minh bạch và trách nhiệm xã hội - những yếu tố chưa được đề cập trong Nghị quyết 10 năm 2017.

Với những chính sách mới, Nghị quyết 68 không chỉ kế thừa tinh thần “kinh tế tư nhân là động lực quan trọng” của Nghị quyết 10, còn định hình lại quỹ đạo phát triển của khu vực này theo hướng Xanh, tuần hoàn và bền vững. Đây là sự dịch chuyển từ mục tiêu tăng trưởng đơn thuần sang điều phối, dẫn dắt nguồn lực tư nhân để đạt mục tiêu kép, tăng trưởng kinh tế đi đôi với bảo vệ môi trường, vì một đất nước Việt Nam phát triển bền vững.

Như Nguyên-Ngọc Anh/VOV Giao thông