Dự thảo Luật Dân số đặt ra các vấn đề về chất lượng dân số từ xa, từ sớm

Các đại biểu tham dự buổi giao lưu.

Chiều 26/11, Chương trình giao lưu trực tuyến với chủ đề "Công tác Dân số Việt Nam - Nền tảng cho sự phát triển bền vững của đất nước" do Báo Đại biểu Nhân dân tổ chức đã tập trung phân tích sâu về dự án Luật Dân số - đạo luật đang được trình tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội Khóa XV.

Nâng cao chất lượng dân số trong tình hình mới

Tại buổi chia sẻ, các đại biểu thống nhất nhận định, việc ban hành Luật Dân số lần này là hết sức cần thiết, nhằm nâng Pháp lệnh Dân số năm 2003 lên một tầm cao mới, tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho chính sách dân số quốc gia, khẳng định sự chuyển hướng trọng tâm từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển, coi dân số là trung tâm, mục tiêu và động lực của phát triển bền vững.

Theo Phó Cục trưởng Cục Dân số Phạm Vũ Hoàng, Dự án Luật đã bổ sung nhiều nội dung mới với nhiều chính sách để giải quyết vấn đề dân số hiện nay. Dự án Luật Dân số cụ thể hóa 4 chính sách lớn đã được Chính phủ thông qua, đồng thời không trùng lặp với các luật khác là: Duy trì mức sinh thay thế; giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh; thích ứng với già hóa dân số, dân số già; nâng cao chất lượng dân số. Ngoài ra còn có các nội dung về truyền thông, vận động, giáo dục về dân số và các điều kiện bảo đảm thực hiện công tác dân số theo hướng tiếp cận dân số và phát triển.

Phó Cục trưởng Cục Dân số Phạm Vũ Hoàng.

Để triển khai 4 chính sách này, dự thảo Luật có nhiều quy định mới mang tính đột phá so với Pháp lệnh Dân số năm 2003. Đơn cử như để duy trì mức sinh thay thế, Luật quy định tăng thời gian nghỉ thai sản khi sinh con thứ hai; hỗ trợ tài chính cho một số nhóm đối tượng, như phụ nữ dân tộc thiểu số rất ít người, phụ nữ ở địa phương có mức sinh thấp, phụ nữ sinh đủ hai con trước 35 tuổi; bổ sung tiêu chí ưu tiên được mua hoặc thuê nhà ở xã hội...

"Chúng tôi đã tham khảo có chọn lọc kinh nghiệm quốc tế phù hợp với văn hóa Việt Nam. Cụ thể, các biện pháp để nâng cao chất lượng dân số được thế giới áp dụng bao gồm quy định về tổ chức “tầm soát trước sinh và sơ sinh, khám sức khỏe trước khi kết hôn”. Đây chính là nội dung được bổ sung trong Dự thảo Luật Dân số", ông Hoàng chia sẻ.

Bảo đảm tính thống nhất và đồng bộ

Ông Nguyễn Hoàng Mai, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội nhấn mạnh, Luật Dân số là đạo luật có phạm vi rất rộng, liên quan trực tiếp đến con người và quyền con người. Các cơ quan của Chính phủ đã có quá trình chuẩn bị kỹ lưỡng, có đủ thời gian xây dựng các điều kiện cần thiết, đánh giá tác động và hoàn thiện hồ sơ. Khi chỉnh lý, dự án Luật được trình ra Quốc hội đã nhận được sự ủng hộ rất cao của các cơ quan liên quan, của đại biểu Quốc hội cũng như của xã hội, khẳng định tính cần thiết của việc ban hành Luật.

Ông Nguyễn Hoàng Mai, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội.

Mục tiêu của Luật là giải quyết đồng bộ các vấn đề dân số trong tình hình mới, thông qua điều chỉnh toàn diện các nội dung liên quan đến quy mô, cơ cấu, chất lượng dân số, đặc biệt là những vấn đề đang nổi lên như thích ứng với già hóa dân số.

Trong quá trình xây dựng Luật Dân số, Bộ Y tế đã tổ chức nhiều hội nghị tham vấn với các bộ, ngành, địa phương và cơ quan liên quan để hoàn thiện dự thảo trình Chính phủ, trình Quốc hội. Khi dự thảo được trình ra Quốc hội, cơ quan thẩm tra, các đại biểu Quốc hội cũng đóng góp rất nhiều ý kiến phong phú.

Công tác dân số liên quan đến rất nhiều luật, bộ luật, trong đó có luật điều chỉnh trực tiếp và gián tiếp. Do đó, việc bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật là nhiệm vụ rất quan trọng. Một trong những điểm tiếp thu quan trọng của dự thảo Luật là bổ sung một điều quy định về chính sách dân số của Nhà nước; một số nội dung chi tiết sẽ được quy định trong các luật chuyên ngành, nhưng bảo đảm công tác dân số được triển khai thống nhất, hiệu quả.

Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Đình Cử.

Chia sẻ về một số điểm sáng của Dự thảo Luật, Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Đình Cử cho hay, dự thảo đặt một chương riêng về truyền thông dân số. Vì thế, cần phải đẩy mạnh công tác truyền thông để nâng cao nhận thức của người dân.

Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Đình Cử cho rằng, chúng ta không nôn nóng khi Luật ra đời sẽ thực hiện được các mục tiêu mà chúng ta phải cần thời gian và kiên trì. "Quan trọng là phải thực hiện thật nghiêm, giám sát thật chặt chẽ, xử lý thật nghiêm thì luật mới đạt hiệu quả trong cuộc sống", Giáo sư Cử nói.

Ở góc độ quản lý ngành, Tiến sĩ Phạm Vũ Hoàng nhấn mạnh, dự thảo Luật quy định phân cấp, phân quyền cho chính quyền địa phương cấp tỉnh quyết định một số biện pháp một cách chủ động, linh hoạt. Trên cơ sở tình hình kinh tế-xã hội, động thái dân số và khả năng cân đối ngân sách, địa phương có thể quyết định các biện pháp cụ thể và mức hỗ trợ tài chính, nhưng không được thấp hơn mức Chính phủ quy định. Cách thiết kế này được đánh giá là vừa bảo đảm sự thống nhất chính sách trên phạm vi cả nước, vừa tạo không gian chủ động cho địa phương.

Ông Vũ Duy Hưng, Chi Cục trưởng Chi cục Dân số, Trẻ em và Phòng, chống tệ nạn xã hội thành phố Hà Nội.

Tại chương trình, ông Vũ Duy Hưng, Chi Cục trưởng Chi cục Dân số, Trẻ em và Phòng, chống tệ nạn xã hội thành phố Hà Nội chia sẻ, để giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh và đưa tỷ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên, Dự thảo Luật Dân số và các nội dung truyền thông đã nhấn mạnh việc xóa bỏ định kiến về giới và xóa bỏ tình trạng trọng nam hơn nữ. Chi Cục sẽ tăng cường truyền thông cộng đồng nhằm thay đổi nhận thức của toàn xã hội về giá trị của phụ nữ và trẻ em gái.

THIÊN LAM